Sáp nhập huyện, xã: Có chế độ vượt trội nếu cán bộ tự nghỉ việc sau sắp xếp

Chính phủ vừa gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội tờ trình dự thảo Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030. Tờ trình do Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền Thủ tướng, ký.

Tiết kiệm hơn 2.000 tỷ từ sáp nhập huyện, xã

Theo báo cáo của Chính phủ, trong giai đoạn 2019 - 2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 48 nghị quyết để sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Từ đó, cả nước giảm 8 huyện và 561 xã, góp phần tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị khi giảm 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan cấp huyện.

Số biên chế cấp huyện giảm 361 người, cấp xã giảm 6.657 người. Những việc này đã giúp giảm chi ngân sách Nhà nước hơn 2.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Chính phủ, số lượng đơn vị hành chính chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định còn nhiều. Thống kê đến ngày 31/12/2021 cho thấy có 18/63 đơn vị hành chính cấp tỉnh (chiếm 28,57%); 127/705 đơn vị hành chính cấp huyện (chiếm 18,01%) và 2.438/10.599 đơn vị hành chính cấp xã (chiếm 23,0%), đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số.

Bên cạnh đó, Chính phủ nhận định việc sắp xếp và giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức dôi dư chưa kịp thời, còn 345 cán bộ, công chức cấp huyện và hơn 3.000 người ở cấp xã chờ giải quyết chế độ, chính sách…

Việc xây dựng, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030, theo Chính phủ, là cần thiết.

Chính phủ đề ra mục tiêu đến năm 2025 sẽ hoàn thành sắp xếp với những huyện, xã có đồng thời cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% quy định; đơn vị hành chính cấp huyện đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 200% quy định; đơn vị hành chính cấp xã đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% quy định.

Đến năm 2030, Chính phủ đặt mục tiêu hoàn thành sắp xếp những huyện, xã còn lại có đồng thời cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 100% quy định; đơn vị hành chính cấp huyện đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 30% và quy mô dân số dưới 200% quy định; đơn vị hành chính cấp xã đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 30% và quy mô dân số dưới 300% quy định.

Dự thảo Nghị quyết lần này quy định cụ thể các trường hợp không bắt buộc thực hiện sắp xếp giai đoạn 2023 - 2030, ví dụ đơn vị hành chính có vị trí biệt lập, hình thành và ổn định từ lâu, trọng điểm về quốc phòng, trọng điểm, phức tạp về an ninh, trật tự, đã sắp xếp trong giai đoạn trước.

 Đề xuất hỗ trợ 20 tỷ/huyện giảm sau sáp nhập

Liên quan việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, số lượng lãnh đạo quản lý và cán bộ, công chức, viên chức của cơ quan, tổ chức sau sắp xếp huyện, xã, Chính phủ cho biết sẽ điều chỉnh quy định về tạm dừng việc bầu, bổ nhiệm các chức danh lãnh đạo, quản lý và tuyển dụng, tiếp nhận cán bộ, công chức, viên chức tại cơ quan, tổ chức nơi sắp xếp đơn vị hành chính.

Nghị quyết số 653 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định thời điểm tạm dừng việc bầu, bổ nhiệm, tuyển dụng, tiếp nhận cán bộ, công chức, viên chức kể từ ngày Nghị quyết này được ban hành. Tuy nhiên, thực tiễn sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn vừa rồi cho thấy việc tạm dừng quá sớm đã gây khó khăn cho việc sắp xếp, bố trí cán bộ tại địa phương.

Do vậy, dự thảo Nghị quyết điều chỉnh thời điểm tạm dừng việc bầu, bổ nhiệm, tuyển dụng, tiếp nhận cán bộ, công chức, viên chức kể từ ngày UBND cấp tỉnh trình Chính phủ Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Về chế độ, chính sách đối với cán bộ dôi dư sau khi sáp nhập huyện, xã, dự thảo lần này quy định cụ thể hơn việc tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, luân chuyển cán bộ dôi dư đến làm việc tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị, hoặc hưởng các chế độ, chính sách đối với trường hợp nghỉ hưu, thôi việc, tinh giản biên chế.

Hiện nay, Bộ Nội vụ đang xây dựng dự thảo Nghị định về tinh giản biên chế, trong đó đề xuất một số chế độ, chính sách vượt trội nhằm khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức tự nguyện nghỉ việc sau khi sắp xếp huyện, xã. Bộ Nội vụ dự kiến trình nghị định này lên Chính phủ trong tháng 5.

Về kinh phí thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, Chính phủ cho biết với việc sắp xếp huyện, xã của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ do ngân sách địa phương đảm bảo. Đồng thời, ngân sách Trung ương hỗ trợ một lần cho các địa phương nhận bổ sung cân đối với định mức 20 tỷ đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp huyện giảm và 500 triệu đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp xã giảm.

Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc soạn thảo, trình dự thảo Nghị quyết theo thủ tục rút gọn đồng thời với quá trình xem xét, thông qua dự thảo Nghị quyết nhằm kịp thời giải quyết những vấn đề cấp bách phát sinh trong thực tiễn.