Rừng “chết mòn” vì dân săn cây cảnh

“Bon sai” giữa rừng 

Trong vai một người đi tìm mua cây cảnh, PV Dân trí có dịp tận mắt chứng kiến cảnh người dân các xã thuộc các huyện Kỳ Anh, Hương Khê và Hương Sơn đi săn cây quý hiếm. Các loại cây xanh, si, sơn trắng, lộc vừng, sộp,… đều bị người dân đào bới không thương tiếc. Những cây có đủ tiêu chuẩn về kích thước, tuổi thọ và thế, dáng được các thợ săn cây cảnh đào cả gốc lẫn rễ, vận chuyển ra miền Bắc tiêu thụ.

Anh N.V.L, một thợ săn cây cảnh lâu năm ở huyện Kỳ Anh, cho biết: “Mỗi chuyến vào rừng săn cây cảnh, ít ra cũng kiếm được vài triệu đến vài chục triệu đồng. Nếu bị tư thương ép giá, bọn tui tập kết cây tại một chỗ để ươm cây chờ thời”.

Thôn Hải Hà, xã Kỳ Lâm, huyện Kỳ Anh được giới sành cây cảnh gọi là làng cây cảnh. Người dân trong làng không phải là những nghệ nhân chuyên trồng, chăm và tạo dáng cây cảnh mà công việc hàng ngày của họ là vào rừng, săn cây trong rừng đem về tập kết trong làng, chờ được thời, được giá là bán. Cây từ vài chục năm tuổi đến cả trăm năm tuổi đều có, chỉ cần khách có tiền.

Tạt vào một khu vườn ven đường QL 12A, giáp biên giới Lào, chúng tôi thấy cơ man nào là cây cảnh đã được cắt tỉa cẩn thận, trồng sẵn trong chậu, chuẩn bị chuyển đi. Đủ loại, từ lộc vừng, me cho đến dầu, cóc, hoa sữa, sương muối, si… Cây nào cũng đẹp và tất nhiên giá cũng “đẹp” không kém.

Chủ hàng tên Hải cho hay, các cây ở đây không cây nào có giá dưới 10 triệu đồng. Anh này giải thích, giá đó là thích hợp bởi để có được những cây cảnh đẹp như thế này, người săn cây phải lặn lội nhiều ngày tận những vùng rừng giáp ranh với huyện Tuyên Hoá (Quảng Bình) hay sang vùng giáp Lào mới có. Đưa từ rừng về, họ lại cắt tỉa, chăm sóc cẩn thận rồi mới cho vào chậu, đem bán.

Anh Hải khoe vừa bán cho một khách hàng ở Hà Nội mấy cây lộc vừng với giá 160 triệu đồng, trong khi vốn bỏ ra chỉ có 60 triệu đồng. Băn khoăn chuyện vận chuyển cây về xuôi, liệu có bị bắt không, anh cười: “Chuyện đó tui lo được, anh em đã “làm luật” rồi. Người mua cây phải trả thêm tiền làm luật, muốn vận chuyển bao nhiêu chẳng được”.

Rừng xanh đang “héo”

Hải chưa phải là một “đại gia” trong nghề buôn bán cây cảnh mà chỉ là một thợ săn cây dạng “bậc trung” ở huyện Kỳ Anh. Nhắc đến từ “đại gia”, người ta nhắc đến cái tên Tuấn L ở thôn Bắc Hà, xã Kỳ Lâm. Đến thăm mảnh vườn rộng hơn ha có đủ loại cây cảnh, L chỉ vào một cây lộc vừng có kích cỡ hai người ôm mới xuể với giàn rễ phụ chằng chịt: “Cây này anh mới bứng về khoảng hơn một tuần và có người đã trả giá 26 triệu đồng, nhưng anh không bán”. 

Thấy chúng tôi có vẻ ngần ngừ, anh “bồi” thêm: “Để bưng được cây này và đem về tận đây, chỉ tính riêng tiền mướn xe cẩu anh đã tốn hết 7 triệu đồng; chưa kể một tuần liền, 5 thanh niên lực lưỡng lao động cật lực mới mang được cả gốc về đây”. Anh bảo muốn có cây cảnh đẹp phải vào trong sâu vùng núi Khe Mưng hay lên vùng núi Tuyên Hoá, thậm chí sang cả nước bạn Lào.

Rừng bạt ngàn cây, nhưng để tìm được một cây có dáng bon sai không phải đơn giản. Cánh săn cây phải cơm đùm cơm nắm, lặn lội trong các cánh rừng có khi cả tháng trời mới được một cây. Tìm được cây ưng ý rồi thì đào lên, phải đào hố thật rộng để lấy được nhiều rễ, cắt được phần rễ nào là phải lấy vải ướt bọc lại ngay để chúng khỏi mất nước. Sau cùng, phải dùng một bao tải cỡ lớn có sẵn đất trộn với tro trấu buộc túm khối rễ lại rồi mới vận chuyển. 

Để không bị lực lượng kiểm lâm “làm phiền”, những người săn cây phải thường xuyên bỏ tiền “làm luật”. Họ còn phải thuê xe chở cây về xuôi vào những thời điểm không có người canh gác. Nhưng quan trọng nhất là phải làm sao để cây quý sống khỏe được khi đến tay người mua. Nhiều khi cây đưa về chăm sóc không đúng cách, cây chết coi như trắng tay.

Ở hầu khắp các huyện miền núi của Hà Tĩnh, phong trào săn cây cảnh trong rừng đang diễn ra khá tấp nập. Nhiều người cho rằng của rừng, “trời cho tội gì không hưởng”, nên thấy người khác kiếm được, mình cũng phải vào rừng.

Và những cánh rừng vì thế cứ ngày càng héo tàn, những dãy núi trơ trụi báo hiệu tài nguyên rừng đang cạn kiệt. Dân “cãi”: Không vào rừng tìm cây cảnh thì biết làm gì? Còn lực lượng chức năng thì cứ như chưa từng biết về những chuyến đi rừng săn cây.

Minh San