Quỹ Bảo hiểm xã hội trước nguy cơ cạn kiệt

Đó là khuyến cáo được Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đưa ra trong buổi công bố báo cáo “Dự báo cân đối quỹ bảo hiểm xã hội và các khuyến nghị pháp lý” do ILO và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) đồng tổ chức sáng nay (22/8).

Báo cáo đưa ra dự báo khả năng chi trả của Quỹ Bảo hiểm xã hội hiện tại và phân tích những thay đổi chính sách có thể nâng cao tính bền vững của quỹ. Đây là một việc hết sức cấp thiết trong bối cảnh những thay đổi lớn về cơ cấu dân số ở Việt Nam, tỷ lệ người lao động có bảo hiểm thấp và thực thi luật còn hạn chế. Cùng với đó, báo cáo này cũng sẽ phần nào hỗ trợ Việt Nam trong quá trình cải cách Luật Bảo hiểm Xã hội, dự kiến được Quốc hội thông qua trong năm tới.

Giám đốc ILO Việt Nam, ông Gyorgy Sziraczki, cho rằng, để đảm bảo tính bền vững của Quỹ Bảo hiểm xã hội, ILO khuyến cáo Việt Nam nên tiến tới nâng độ tuổi nghỉ hưu của cả nam và nữ giới lên 65, trên cơ sở những tiến bộ trong việc nâng cao tuổi thọ trung bình và giảm tỉ lệ giữa số người lao động và số người nhận lương hưu. Theo ILO, những thay đổi trong chính sách nhằm kéo dài tính chi trả bền vững của quỹ phải được thực hiện đồng thời với việc đảm bảo sự công bằng giữa khối công nhân viên chức nhà nước và người lao động trong khối tư nhân. Việt Nam cũng cần tăng độ bao phủ của chương trình bảo hiểm hưu trí và  phát triển các chương trình bảo hiểm hưu trí tự nguyện. Nhìn nhận về vấn đề, Thứ trưởng LĐ-TB&XH Phạm Minh Huân nhấn mạnh, trong giai đoạn 2020-2050, Việt Nam sẽ phải đối mặt với  tốc độ già hóa dân số sẽ có thể ở mức cao nhất ở châu Á. Trên thực tế, hiện luật quy định mọi công dân Việt Nam ký hợp đồng lao động từ ba tháng trở lên đều được tham gia bảo hiểm xã hội nhưng trên thực tế, việc thi hành luật vẫn là một thách thức lớn. Tuy nhiên, hiện chỉ 1/5 lực lượng lao động có bảo hiểm.

Trong khi đó, từ năm 2012, Việt Nam bắt đầu bước vào giai đoạn già hóa dân số, nghĩa là khi nhóm người trên 60 tuổi chiếm hơn 10% tổng dân số, sớm hơn 5 năm so với dự kiến. Với số lượng thanh niên trong độ tuổi lao động giảm đi và chế độ lương hưu “hào phóng”, quỹ lương hưu sẽ cạn kiệt nếu quá trình cải cách không đưa ra được những biện pháp cấp thiết.

Ông Sziraczki cũng khuyến nghị cuộc cải tổ mới này cần bảo vệ được người lao động khi về hưu bằng cách đảm bảo rằng cả người sử dụng lao động và người lao động đóng bảo hiểm xã hội dựa trên tổng thu nhập, thay vì lương cơ bản, theo quy định của Bộ Luật Lao động sửa đổi.

Phạm Thanh