Phát hiện cá nhân tiếp tay cho Trịnh Xuân Thanh bỏ trốn sẽ kiên quyết xử lý

Chất vấn Chánh án TAND Tối cao sáng 18/11, đại biểu Lê Thị Nga - Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp - đánh giá, công tác xét xử các vụ án tham nhũng lớn hiện còn 4 hạn chế lớn: Thời hạn xử lý kéo dài, có vụ từ năm 2014 đến nay chưa kết thúc; có vụ bỏ trốn ra nước ngoài ngay trước khi bị khởi tố như Dương Chí Dũng, Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đình Duy; có vụ kết quả xét xử sơ thẩm chưa nhận được sự đồng tình của dư luận, chuyển từ tội tham nhũng sang kinh tế, từ tội tham ô sang cố ý làm trái; tỷ lệ tài sản thu hồi rất thấp.

“Việc này xuất phát từ những nguyên nhân gì và giải pháp ra sao?”- bà Lê Thị Nga đặt vấn đề.

Trả lời, Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho rằng việc không thu hồi được tài sản tham nhũng và việc bị cáo chạy trốn ngay trước thời điểm bị khởi tố thuộc trách nhiệm trả lời của cơ quan công an và thi hành án dân sự.

Kiên quyết xử lý cá nhân tiếp tay cho đối tượng bỏ trốn

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, năm 2017 cơ quan điều tra các cấp đã thụ lý trên 90 nghìn vụ án, trên 129 nghìn bị can, xử lý 74 nghìn vụ, 105 nghìn bị can, đạt tỷ lệ 80,86%.

Các vụ án kinh tế, tham nhũng lớn do Ban chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng theo dõi chỉ đạo đã được tập trung điều tra, kịp thời đưa ra xét xử nghiêm minh trước pháp luật.

Về đấu tranh xử lý tội phạm tham nhũng, Bộ trưởng Tô Lâm đánh giá, công tác phát hiện điều tra tội phạm tham nhũng trong thời gian qua còn một số hạn chế, chưa đạt được như mong muốn của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Một số vụ án điều tra còn chậm.

“Nguyên nhân chủ yếu là do tội phạm tham nhũng là loại tội phạm đặc biệt, có trình độ chuyên môn, quan hệ rộng, có nhiều thủ đoạn tinh vi để che giấu hành vi phạm tội, gây khó khăn cho công tác phát hiện điều tra của các cơ quan chức năng. Các vụ án tham nhũng thường do nhiều đối tượng thực hiện có tổ chức, thời gian xảy ra khá lâu mới được phát hiện, hành vi tham nhũng được che đậy dưới nhiều hình thức khác nhau. Đối tượng tham gia có quan hệ chặt chẽ với nhau, thông tin khép kín trong phạm vi nhất định. Các đối tượng thường cất giấu tài sản, hợp lý hoá hoặc tiêu huỷ tài liệu chứng cứ nên công tác điều tra hết sức khó khăn, thời gian điều tra kéo dài”- ông Lâm nói.

Trong khi đó, việc điều tra xử lý các vụ án tham nhũng có yếu tố nước ngoài thường phải thông qua việc hoạt động tương trợ tư pháp hình sự, liên quan đến nhiều cơ quan chức năng nên cũng khiến kéo dài thời gian.

Để đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm tham nhũng, cần có sự quan tâm nhiều hơn nữa của các cấp, các ngành, các cơ quan chuyên trách. Trong công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng khó khăn nhất là khâu phát hiện. Do đó, Bộ Công an sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan thanh tra, kiểm toán, thuế, hải quan, toà án, viện kiểm sát, đẩy mạnh việc chủ động phát hiện đồng thời tập trung chỉ đạo quyết liệt đẩy nhanh công tác điều tra, hạn chế điều tra kéo dài, điều tra đi điều tra lại nhiều lần.

Trả lời đại biểu xung quanh việc đối tượng phạm tội tham nhũng bỏ trốn trước khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can, Bộ trưởng Công an phản ánh, Luật Tố tụng hình sự quy định chỉ được áp dụng các biện pháp ngăn chặn với các bị can, bị cáo.

Thời gian qua, một số đối tượng phạm tội tham nhũng bỏ trốn trước khi cơ quan điều tra đưa ra quyết định khởi tố bị can nên không được áp dụng các biện pháp ngăn chặn.

“Sau khi có một số đối tượng bỏ trốn, Bộ Công an đã chỉ đạo lực lượng chức năng tập trung truy bắt bằng được các đối tượng phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Trong quá trình điều tra, nếu phát hiện cá nhân nào bao che, tiếp tay cho đối tượng bỏ trốn sẽ kiên quyết xử lý”- ông Tô Lâm khẳng định trước Quốc hội.

Tuy vậy cũng có thực tế một số trường hợp đang bị tố giác, kiến nghị, khởi tố đã bỏ trốn ra nước ngoài gây khó khăn cho công tác điều tra. Chính vì vậy, khi xây dựng Bộ luật tố tụng hình sự 2015, Bộ Công an đã đề nghị bổ sung điều 124 về tạm hoãn xuất cảnh ghi rõ: Người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố qua kiểm tra xác minh có đủ căn cứ xác định người đấy sẽ bỏ trốn và xét thấy cần ngăn chặn ngay việc bỏ trốn và tiêu huỷ chứng cứ thì kiến nghị bổ sung các quy định giám sát đặc biệt đối với các đối tượng có dấu hiệu phạm tội liên quan đến tham nhũng.

Thu hồi tài sản tham nhũng đạt tỷ lệ thấp

Bộ trưởng Tô Lâm thừa nhận, việc thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng còn thấp. Năm 2017 tài sản thu hồi chiếm 29% về số lượng tiền, 50% về đất đai tài sản. Nguyên nhân cơ bản là vụ án tham nhũng thường do nhiều đối tượng có tổ chức thực hiện trong thời gian khá lâu mới bị phát hiện.

Một số vụ án tham nhũng thường được phát hiện sau thanh tra, kiểm tra, kiểm toán trong một thời gian dài, đối tượng biết trước hành vi phạm tội bị xử lý nên tìm cách tẩu tán tài sản. Một số tài sản chuyển trái phép ra nước ngoài nên hết sức khó khăn khi thu hồi.

“Chúng tôi đã đã tiến hành thực hiện một số giải pháp như tăng cường sự chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan tố tụng thúc đẩy tiến độ điều tra vụ án, tập trung thu hồi tài sản cho nhà nước; nâng cao hiệu quả tiếp nhận giải quyết tin nhắn tố giác về tội phạm và tăng cường phối hợp để sớm tiếp nhận kết quả thanh tra, kiểm tra, có biện pháp phong toả tài sản đối tượng phạm tội và thực hiện thu hồi không để tẩu tán. Tăng cường quản lý tài sản, công khai việc kê khai tài sản của công chức viên chức phục vụ công tác phòng chống tham nhũng đồng thời tạo điều kiện truy thu tài sản của đối tượng tham nhũng”- ông Lâm cho hay.

“Chia lửa” về nội dung này, Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí khẳng định, khó khăn đầu tiên cần đặt ra và khá phổ biến hiện nay là kết quả giám định tư pháp. Điển hình như vụ Phạm Công Danh phải giám định 5 lần mới có cơ sở xử lý vụ án.

“Có quy mô vụ án lớn tới nhiều ngàn tỷ đòi hỏi xác định thiệt hại nhưng dự án đang dở dang, đắp chiếu hoặc chưa đi vào hoạt động thì đánh giá khó khăn, khó đảm bảo thời hạn. Chính vì thế giám định là điều kiện gắn liền loại án này. Luật Giám định tư pháp chưa xác định thời hạn trả lời”- ông Trí nói.

Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết, vừa qua Ban Chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng đã cho chủ trương là điều tra đến đâu xử đến đó và thời gian qua đã đưa ra xử được một số vụ án. Việc khoanh vụ án lại để điều tra, truy tố, xét xử đã góp phần đưa nhanh vụ việc ra ánh sáng nhưng tổng thể tội phạm vụ án đó có thể không chứng minh đầy đủ được.

“Việc kéo dài thời gian còn liên quan thời gian thu thập tài liệu và điều này cũng phụ thuộc thời gian cung cấp thông tin của cơ quan chuyên môn, thời gian giám định. Với những vụ án vừa rồi, một phần đảm bảo tiến độ nhưng phải giải quyết triệt để vụ án từ xử lý đối tượng phạm tội, thu hồi tài sản, giải quyết phần dân sự”- ông Trí nói.

Thế Kha