Nô nức đi xin lửa cầu may đầu năm

Hiện nay ở nhiều địa phương trong tỉnh Nam Định vẫn giữ được những phong tục, tập quán mang đậm nét văn hóa độc đáo, trong đó có tục xin lửa đêm giao thừa. Thay bằng những tiếng pháo đùng đoàng, nhiều đường quê ở tỉnh này rực sáng ánh ngọn đuốc. Cùng với đó là những tiếng cười vang rộn, kèm những lời chúc tốt đẹp đầu năm mới.

23h đêm giao thừa, hàng nghìn người đổ về đền làng Hoành Đông (thị trấn Ngô Đồng, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định) đợi xin lửa.

Chính giờ Tý (0h), thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, tiếng trống điểm sang canh, ông Trần Ngọc Chiêu, Trưởng ban quản lý di tích lịch sử đền chùa Hoành Đông thay mặt dân làng xin "lửa thiêng" trên điện thờ.

Ngay sau đó, ông Chiêu giao ngọn đuốc cho một người khác đưa lửa ra sân đền châm vào nơi chuẩn bị sẵn. Khi ngọn lửa bùng lên, dân làng thứ tự từ bậc cao niên đến con trẻ châm đuốc, rước lửa thần đưa về bàn thờ gia tiên cúng sang canh, đón năm mới, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng.

Quá trình đưa lửa đi, người cầm đuốc phải giữ cho ngọn lửa luôn cháy. Nếu lửa tắt giữa chừng sẽ là điềm xui, kém may mắn.

Ông Vũ Văn Hường (khu Đồng Thịnh, thị trấn Ngô Đồng, huyện Giao Thủy) cho biết, từ thời xa xưa, tục xin lửa từ các bó tre được bện lại với nhau. Đến nay, người dân dùng gậy sắt và quấn khăn có thấm dầu để xin lửa.

Tại xã Yên Tiến, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định, hàng năm cứ vào đêm giao thừa, người dân lại nô nức cùng nhau đi rước "lửa Thánh".

Đây là một phong tục truyền thống có từ rất lâu đời, bên cạnh việc mong muốn một năm mới an khang thịnh vượng, gia đình được ấm no, hạnh phúc đó còn là một phong tục để tưởng nhớ đến tổ tiên, nhớ đến công ơn của người có công lao khai mở đất nước, bờ cõi.

Các cao niên trong làng kể lại, lễ xin "lửa Thánh" có từ đời vua Đinh, khi vua Đinh Tiên Hoàng từ Hoa Lư kéo quân về tập trận tại thôn Cát Đằng. Sau đó, dân làng tôn vua Đinh Tiên Hoàng là Thánh và thờ tại đình của làng. Lễ xin "lửa Thánh" này là để tri ân công lao khai mở đất nước của vua Đinh Tiên Hoàng.

Từ đó, cứ vào đêm 30 Tết hằng năm, người dân nơi đây sẽ tổ chức lễ xin "lửa Thánh" để tưởng nhớ đến vị vua đáng kính cũng như mong muốn một năm mới đủ đầy, hạnh phúc.

Khi gần đến thời khắc giao thừa, một số thanh niên trai tráng trong làng khiêng một chiếc kiệu đẹp trang trí đặc sắc, rước người chủ tế ra đình làng. Khi hạ kiệu, các thanh niên của mọi gia đình trong làng đã tề tựu đông đúc ở sân đình. Vị chủ tế trịnh trọng bước lên thềm mở cửa đình, đúng thời khắc giao thừa thắp hương lễ Thánh. Sau đó, Tế chủ lấy lửa hương đó châm một vạc đựng dầu để ở sân đình, mở đầu cho lễ xin lửa của Thánh.

Khi chuông đổ báo đúng 0h của năm mới, lửa ở vạc dầu bừng sáng trong sân đình. Người xin "lửa Thánh" chen nhau đưa đuốc của mình vào để lấy lửa rồi giơ cao đuốc lửa đó, tỏa về các ngõ xóm, mang nhanh ngọn lửa ấm về nhà mình. Ngọn "lửa Thánh" lan tỏa cùng hương thơm ở ban  thờ gia tiên và trong bếp của mỗi gia đình. Người xin lửa, xông nhà đồng thời cầm đuốc lửa khua khắp nhà để cả gia đình đón năm mới ấm áp, may mắn.

Người dân quan niệm, đi xin lửa đầu năm không đơn thuần để ước nguyện, mà đó còn là khoảnh khắc để con người cảm nhận được sự giao hòa của đất trời trong thời khắc chuyển giao. Ngọn lửa trên tay cùng với những lời chúc sức khỏe, phát tài phát lộc, gặp nhiều may mắn là ý nguyện gắn kết tình cảm cộng đồng để vượt qua những khó khăn thử thách…