Nhà vệ sinh không phát thải - Sáng kiến chống biến đổi khí hậu tại Sóc Trăng

Mô hình này đã có mặt tại nhiều quốc gia trước khi được UNICEF thí điểm thành công tại Việt Nam với sự hỗ trợ của Masterise và khả năng nhân rộng trên toàn quốc.

Theo khảo sát do UNICEF phối hợp cùng Trung tâm Quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn tại Sóc Trăng, hơn 40% trường học không có nước sạch và cơ sở vật chất hợp vệ sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng học tập của học sinh.  

Dự án đặt ra mục tiêu nâng cấp công trình nhà vệ sinh và áp dụng năng lượng tái tạo (như điện mặt trời) tại 7 trường học và nâng cấp hệ thống xử lý, mở rộng mạng lưới, áp dụng năng lượng tái tạo tại 2 trạm cấp nước tập trung. Dự án đã chọn ra điểm trường Tiểu học Long Phú C để thí điểm mô hình nhà vệ sinh không phát thải.

Hệ thống xử lý nước thải "Net Zero Aquonic" là sáng kiến được tài trợ bởi Quỹ Bill & Melinda Gates và sản xuất bởi Tập đoàn SCG Chemical tại Thái Lan, xử lý nước thải không phát thải khí nhà kính gồm các bể xử lý nhỏ gọn với nhiều cấu phần, có thể biến nước thải từ bể tự hoại thành nước sạch, không chứa mầm bệnh và có thể tái sử dụng để tưới tiêu hoặc xả nhà vệ sinh. Hệ thống xử lý tuần hoàn được vận hành bằng nguồn năng lượng sạch từ pin mặt trời, góp phần giải quyết các vấn đề do hạn hán và xâm nhập mặn tại Sóc Trăng.

Mô hình này được lần đầu lắp đặt năm 2019 tại một khu dân cư thu nhập thấp ở Bangkok, Thái Lan. Đáp ứng các yêu cầu của ISO 30500, hệ thống đã đạt kết quả đáng ngạc nhiên: giảm tới 91% tổng chất rắn lơ lửng và giảm 99,99% vi khuẩn E.coli cho giai đoạn xử lý nước thải.

Khi đưa mô hình về Việt Nam, cụ thể là tại Trường Tiểu học Long Phú C, một hệ thống bể Aquonic đã được lắp đặt và chính thức đi vào vận hành từ tháng 11/2023, đáp ứng nhu cầu của 200 học sinh và giáo viên.

Công trình hiện đang nhận được nhiều phản hồi tích cực từ các em học sinh và giáo viên.

Anh Thơ và các bạn tại trường Tiểu học Long Phú C đều rất vui vì năm học này nhà vệ sinh đã trở nên sạch và an toàn hơn. "Để giữ vệ sinh, chúng con sẽ nhắc nhau và nhắc những em nhỏ sau khi sử dụng phải xả nước. Chúng con cũng nhớ rửa tay trước khi ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh", Anh Thơ chia sẻ.

Để đảm bảo tính bền vững của dự án, đại diện các bên liên quan từ cấp trung ương và tỉnh Sóc Trăng đã thực hiện ký kết về trách nhiệm của từng bên trong việc vận hành, duy trì và bảo dưỡng hệ thống sau khi lắp đặt cũng như nhân rộng mô hình.

Tiềm năng được nhân rộng trên toàn quốc   

Chỉ vài tháng sau khi công bố tại Việt Nam, mô hình đã tạo tiếng vang tốt, thu hút sự quan tâm từ các đơn vị trong khu vực công và tư nhân tại Việt Nam.

Theo thông tin từ UNICEF Việt Nam, một tập đoàn trong lĩnh vực đầu tư đã quyết định rót vốn để sản xuất các bể Aquonic tại Việt Nam. Đây là một bước tiến quan trọng vì việc đưa công nghệ này về sản xuất trong nước sẽ giúp giảm đáng kể chi phí so với giá nhập khẩu, từ đó giúp tăng khả năng nhân rộng sáng kiến lên quy mô toàn quốc.

Điều này cũng góp phần hiện thực hóa mục tiêu dài hạn, kêu gọi nhiều "cánh tay nối dài" cùng chung tay nhân rộng các mô hình hiệu quả, kiến tạo giá trị tích cực và bền vững. 

UNICEF và Masterise Group cho biết dự án "Innovation for Children" sẽ tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp về năng lượng xanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nước sạch và vệ sinh góp phần vào mục tiêu giảm thiểu phát thải khí carbon. Dự án cũng tập trung thúc đẩy công nghệ và sáng tạo trong giáo dục. Hiện tại, dự án cũng đã thành công giới thiệu "Thư viện số toàn cầu", giúp các em tiếp cận nguồn tài liệu học tập chất lượng cao, miễn phí bằng tiếng Việt, tiếng Khmer và ngôn ngữ ký hiệu.

"Innovation for Children" là một dự án thuộc chương trình vì cộng đồng phát triển bền vững "Build A Better Future" do Masterise Group triển khai tháng 4/2022. Tìm hiểu thêm về chương trình tại đây.