Nhà tù Lao Bảo - di tích sắp thành “phế tích”

Nằm cuối con đường mang tên nhà cách mạng Lê Thế Tiết, di tích nhà tù Lao Bảo (Hướng Hoá, Quảng Trị) hiện ra giữa rừng cây ngô đồng xanh ngắt rợp bóng.

Nhà tù được thực dân Pháp xây dựng vào năm 1908 để giam cầm các nhà yêu nước, nhà cách mạng Việt Nam. Lúc mới lập, nhà tù Lao Bảo chỉ có hai dãy nhà giam bằng gỗ, lợp ngói, tường trét toóc xi, gọi là lao A và lao B; mỗi dãy nhà dài 15m, rộng  5m, cao 2m có thể giam giữ được 60 tù nhân.

Cuối năm 1934, thực dân Pháp cho xây dựng thêm hệ thống nhà lao kiên cố bằng bê tông, cốt thép là lao C, D, hầm E; mỗi nhà lao dài 30m, rộng 6m giam giữ được khoảng 180 tù nhân và khu biệt giam có 13 buồng, mỗi buồng rộng 1m, cao 2,14m.

Toàn bộ các công trình được bao quanh bởi hệ thống tường thành  kiên cố cao 3,5m và nhiều lô cốt bảo vệ ở các góc thành và các vị trí quan trọng. Năm 1968 đế quốc Mỹ ném bom làm sập toàn bộ hệ thống nhà lao.

Được công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia từ năm 1991, đến nay đã gần 20 năm nhà tù Lao Bảo đón du khách thập phương về tham quan, hoài niệm về một thời chiến đấu gian khổ. Tiếc rằng giờ đây di tích ấy chỉ còn là đống đổ nát, vắng vẻ, hoang tàn giữa chốn thâm u. Thời gian gần đây, trâu bò của các hộ dân địa phương tập kết ở khu đất trước mặt nhà tù, ngay lối vào làm mất vẻ uy nghiêm, tạo thêm vẻ nhếch nhác ở nơi này. Các khu nhà lao bị đổ nát trơ những khối bê tông lớn và nhiều thanh sắt thép gỉ sét nằm ngổn ngang giữa cỏ um tùm, cành cây khô…

Theo ông Lê Quân Miện - Trưởng Ban quản lý di tích nhà tù Lao Bảo - cho biết: “Tháng 8 năm 2009, UBND tỉnh Quảng Trị đã phê duyệt dự án trùng tu tôn tạo khu di tích này, dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2011 song đến nay vẫn chưa tiến hành khởi công, còn hiện giờ anh em trong ban quản lý chỉ biết làm đến đâu hay đến đó, hoạt động cầm chừng vì nguồn thu từ việc bán vé rất ít”.

Dưới đây là một số hình ảnh về thực trạng của di tích Lao Bảo những ngày đầu năm mới 2010:

Nhà tù được xếp hạng di tích Quốc gia - Cấm xâm phạm. Nhưng...

Ngay lối vào nhà tù là đống cát to đùng, cắm biển cảnh báo “Cấm các loại xe vào khu vực tham quan”

Trước khu đất thuộc di tích nhà tù, trâu bò của người dân thả rong vây quanh lối vào cổng chính

Những cành cây ngô đồng bị chặt nằm ngổn ngang

Rác thải và cành cây được ném xuống hố bom gần đài tưởng niệm

Những khối bê tông vỡ nát nằm giữa cỏ cây um tùm

Những dãy nhà lao sụp đổ vì bom Mỹ cách đây hơn 30 năm

Muốn tiếp cận di tích phải luồn qua những bụi cây, những cây sắt hoen gỉ lởm chởm.

Tốn Phong