Người vi phạm đất đai thường có chức vụ, trình độ chuyên môn cao

Sáng 23/8, tại Hà Nội, Hội Luật gia Việt Nam tổ chức Hội thảo "Nâng cao hiệu quả thi hành Luật Đất đai: Chống lãng phí và vi phạm trong sử dụng đất công".

Tham dự hội thảo có đại diện một số ban, bộ ngành Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Bộ Công an; Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; Ban Nội chính Trung ương; Bộ Tư pháp; Bộ Tài nguyên và Môi trường,…

Phát biểu tham luận tại hội thảo, Thạc sĩ Võ Văn Tài, Trưởng khoa Kiểm sát hình sự, Trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ Kiểm sát tại TPHCM cho biết, một trong những khó khăn trong việc xử lý sai phạm liên quan đến đất công, là định giá đất công. 

Theo ông Tài, có quan điểm cho rằng giá đất phải tính tại thời điểm cán bộ, doanh nghiệp thực hiện hành vi phạm, để làm căn cứ yêu cầu bồi thường, thu hồi tài sản thất thoát.

Song cũng có quan điểm cho rằng giá ở thời điểm thực hiện hành vi chỉ để tham khảo; phải tính theo giá đất tại thời điểm thanh tra, khởi tố, điều tra thì mới tính hết thiệt hại của Nhà nước do hành vi phạm tội gây ra.

Chưa kể, việc xác định giá trị đất rất quan trọng trong việc xác định trách nhiệm của người thực hiện hành vi vi phạm.

Ngoài ra, việc xác định hành vi vi phạm khoản nào, điều nào của Luật Đất đai, nghị định của Chính phủ hoặc quy hoạch của địa phương cũng cần được thực hiện đúng.

Thực tiễn cho thấy, quy hoạch đất thay đổi theo từng thời kỳ, thời điểm thực hiện là đúng nhưng một thời điểm khác nhìn nhận, đánh giá lại thì thấy sai.

Cũng có trường hợp căn cứ vào quy hoạch tại thời điểm thực hiện là sai, nhưng một thời gian sau lại đúng.

Một khó khăn nữa là xác định động cơ của người phạm tội. Nếu chứng minh người vi phạm có động cơ, gây thiệt hại thì xử lý là thuyết phục. Nhưng nếu vì nhận thức hạn chế, không có động cơ bất chính mà bị truy tố thì không hợp lý.

Những căn cứ trên cho thấy việc phân tích, làm rõ hành vi vi phạm quy định của Nhà nước về quản lý, sử dụng đất đai có phải là tội phạm hay không là việc rất khó khăn.

Người thực hiện hành vi vi phạm thường có trình độ chuyên môn cao, có chức vụ, quyền hạn nên đa số họ biết vận dụng các quy định của pháp luật và chủ trương, chính sách của Nhà nước về quản lý, sử dụng đất đai và tình hình thực tiễn của địa phương để lý giải về sự hợp lý của quyết định, hành vi mà họ đã thực hiện.

Để khắc phục những bất cập vừa nêu, việc phân tích những dấu hiệu pháp lý hình sự của tội phạm liên quan lĩnh vực quản lý Nhà nước về đất đai là rất cần thiết, giúp cho quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự đúng người, đúng tội, không làm oan sai và bỏ lọt tội phạm.

Phát biểu bế mạc hội thảo, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Văn Quyền cho biết, hội thảo đã phần nào cho thấy thực trạng, bất cập trong lĩnh vực quản lý đất đai thời gian vừa qua. 

Sự lãng phí, thất thoát không chỉ gây thiệt hại nguồn lực về tài chính, tài sản, thời gian, mà còn mất đi nhiều cơ hội và nguồn lực tổng hợp khác để xây dựng, phát huy các tiềm năng, thế mạnh của đất nước để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.

Các đề xuất về giải pháp chống lãng phí và vi phạm trong sử dụng đất công của các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước được nhiều đại biểu nêu ra cơ bản có cơ sở tiếp tục nghiên cứu, thúc đẩy.

Luật Đất đai 2024 với nhiều sửa đổi, bổ sung mới trong đó có việc sửa đổi, bổ sung các quy định về quản lý, sử dụng đất công của các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước nói riêng chắc chắn sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, chống lãng phí và vi phạm trong sử dụng đất khu vực này.