Muốn chống án oan nhưng không có tiền đầu tư phòng hỏi cung có ghi hình

Sơ kết 5 năm thi hành Hiến pháp 2013 là nội dung được đưa ra thảo luận tại phiên họp 37 của UB Thường vụ Quốc hội, sáng 11/9.

“Nợ” 21 luật cụ thể hoá Hiến pháp

Trình bày báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, sau 5 năm triển khai thi hành Hiến pháp, hoạt động xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Trong số 90 luật, pháp lệnh được liệt kê tại danh mục, Quốc hội, UB Thường vụ Quốc hội đã ban hành 69 luật, pháp lệnh, trong đó có các đạo luật mang tính nền tảng, rường cột của hệ thống pháp luật như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Tố tụng hình sự…

Với 21 dự án luật, pháp lệnh nằm trong danh mục nhưng chưa được ban hành, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu lưu ý cần phải xác định rõ lộ trình ban hành một số luật liên quan đến quyền công dân như Luật Về hội, Luật Biểu tình... không thể cứ kéo dài mãi.

Chính phủ đánh giá, những kết quả đạt được trong thời gian qua đã từng bước đưa các quy định của Hiến pháp dần đi vào cuộc sống, tác động tích cực tới mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội; tăng cường quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế của đất nước; góp phần bảo vệ, bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Báo cáo cũng nêu rõ, đối với nhóm quyền con người, quyền công dân trong tư pháp như quyền bất khả xâm phạm về thân thể, quyền bào chữa của người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, quyền bình đẳng trước pháp luật… cũng đã được cụ thể hóa trong các đạo luật quan trọng như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Thi hành án hình sự...

Chính phủ cũng nhấn mạnh, việc ban hành Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự đã giúp cho Nhà nước và nhân dân có thêm công cụ pháp lý sắc bén, hữu hiệu trong phòng, chống tội phạm, thể hiện tính nhân đạo, tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội của Đảng và Nhà nước, đồng thời đề cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm trong tình hình mới, góp phần bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.

Cử tri chưa thể trực tiếp bãi nhiệm, miễn nhiệm đại biểu Quốc hội

Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga nhắc lại, khi thông qua Hiến pháp 2013, Quốc hội đề ra mục tiêu là đến hết khoá XIII sẽ hoành thành các luật về tổ chức bộ máy nhà nước. Vì vậy nên giai đoạn đó làm luật rất vất vả. Tuy nhiên, sau đó, thực hiện một số Nghị quyết của Trung ương, Quốc hội lại sửa một số luật. Theo đó có những luật mới làm như luật tổ chức Chính phủ, luật tổ chức chính quyền địa phương vừa sửa một thời gian ngắn lại sửa tiếp. Bà Nga cho rằng, đây là một trong những hạn chế đã bộc lộ, về vấn đề dự báo để hoạch định chính sách.

Đi vào nội dung cụ thể là tổ chức hoạt động của các cơ quan tư pháp, Chủ nhiệm Lê Thị Nga nhận xét, hệ thống luật điều chỉnh lĩnh vực này đến nay đã khá đầy đủ. Tuy nhiên có những điểm khó trong việc thi hành.

Bà Nga dẫn chứng, để cụ thể hoá quyền con người, quyền công dân đã quy định trong Hiến pháp, luật tố tụng hình sự đã cụ thể hoá bằng nhiều quy định như quy định bắt buộc ghi âm, ghi hình khi hỏi cung bị can như một giải pháp vừa để làm căn cứ chứng minh cho hoạt động của cơ quan điều tra, vừa chống bức cung, nhục hình. Tuy nhiên, thực tế quy định này vẫn chưa được thực thi. Lý do được Bộ Công an giải thích là “không có tiền để xây phòng hỏi cung có trang bị máy cũng như không có tiền mua máy ghi âm, ghi hình”.

Chủ nhiệm UB Tư pháp đề nghị Bộ trưởng Tư pháp báo cáo lại Chính phủ vẫn đề này vì khi đề xuất quy định, Chính phủ đã hoàn toàn đồng thuận.

Thiếu tiền cũng là nguyên nhân dẫn đến những tồn tại của hệ thống cơ quan tư pháp hiện nay khi kinh phí không đủ hoạt động, chế độ chính sách không có đặc thù. Thậm chí, vướng mắc lớn là chi phí giám định. Lãnh đạo Bộ Công an mới đây báo cáo, giám định các vụ án lớn, Bộ này đang nợ tiền các cơ quan giám định.

Chủ nhiệm UB Tư pháp khái quát, như vậy vấn đề lớn nhất để phục vụ việc đảm bảo quyền công dân, quyền con nguời như quy định của Hiến pháp là tiền thì không có.

Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cũng phân tích khiếm khuyết về cơ chế đảm bảo cho công dân thực hiện quyền Hiến định. Ông Hạnh Phúc dẫn chứng, Quốc hội hiện đang nợ cử tri quy định để thực hiện quyền bãi nhiệm đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND khi đại biểu không còn xứng đáng. Thực tế, từ đầu nhiệm kỳ khoá XIV đến nay, Quốc hội đã làm tốt, kịp thời việc cho thôi làm nhiệm vụ với nhiều trường hợp đại biểu bị phát hiện có vi phạm. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật vẫn có những hướng dẫn cụ thể, chưa có chế tài để cử tri có thể trực tiếp thực hiện quyền này trong khi đó là nội dung được ghi trong Hiến pháp.

 P.Thảo