Một khúc sông ngắn, 2 doanh nghiệp thay phiên "moi ruột"

Sông Kôn mùa lũ về là nỗi khiếp sợ cho hàng nghìn hộ dân ở thị xã An Nhơn, đặc biệt vùng rốn lũ huyện Tuy Phước (Bình Định). Những năm qua, tỉnh Bình Định đã đầu tư hệ thống đê kè bảo vệ đất đai, tài sản người dân ven sông.

Tuy nhiên, chỉ một khúc sông ngắn đoạn cầu Trường Thi nằm giữa phường Nhơn Hòa và phường Bình Định (thị xã An Nhơn), chính quyền lại cấp phép cho 2 doanh nghiệp thay phiên "moi ruột" sông bất chấp 2 mùa nắng mưa.

Theo người dân ở phường Bình Định, hoạt động khai thác cát trên sông Kôn diễn ra 4-5 năm qua. Hoạt động khai thác cát bất kể ngày đêm, mùa nắng hay mùa mưa; khiến bờ sông phía bắc thuộc phường Bình Định bị sạt lở ăn sâu vào ruộng đất của dân, phía bờ nam thuộc phường Nhơn Hòa, chính quyền mới xây kè nhưng đang bị các mỏ cát đe dọa.

"Mùa lũ về nước chảy khiếp lắm, người dân ở đây lo sợ sạt lở bờ sông nên nhiều lần tổ chức chặn xe chở cát. Khi xe chở cát lưu thông, nước chảy xuống đường gây ô nhiễm, nguy hiểm", một người dân khu vực Hòa Nghi, phường Nhơn Hòa lo lắng.

Một người dân khác cho biết: "Hồi trước, bờ sông nằm tuốt ngoài kia nhưng giờ khai thác cát cả ngày đêm, năm này qua ngày khác. Mùa lũ về nước lớn, dòng chảy bị thay đổi khiến bờ sông sạt lở dần".

Theo ghi nhận của PV Dân trí, ngay giữa dòng sông Kôn, doanh nghiệp khai thác cát đã mở một con đường lớn để phục vụ hoạt động khai thác cát. Trên mặt nước, dòng chảy bị các phương tiện múc cát làm xáo trộn, khiến nguồn nước về hạ du trở nên đục ngầu.

Đáng chú ý, hầu hết các xe tải vào chở cát đều có dấu hiệu quá tải, cát rơi vãi khắp các tuyến đường, gây ô nhiễm, bụi bặm.

Từ năm 2017 đến năm 2020, UBND tỉnh Bình Định cấp phép cho DNTN thương mại Minh Trực và Công ty TNHH Xây dựng tổng hợp Minh Hiếu (Công ty Minh Hiếu) lập 2 mỏ cát với tổng diện tích 3,4ha sát nhau, khai thác lòng sông Kôn.

Theo Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định, khu vực cấp mỏ cát cho 2 doanh nghiệp này nằm trong lòng thủy lợi đập Thạnh Hòa.

Tuy nhiên, vào mùa khô hàng năm, đập Thạnh Hòa đóng cửa, tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, lấy nước sinh hoạt cho hàng nghìn hộ dân vùng hạ du nên không được phép khai thác cát làm xáo trộn, ô nhiễm nguồn nước mặt, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước phục vụ người dân hạ du.

Từ đó, tỉnh Bình Định "đặc cách" cho Công ty Minh Hiếu khai thác cát vào mùa mưa lũ, thời gian đập Thạnh Hòa xả nước đón lũ, từ 15/9 đến 15/12 hàng năm.

Điều  này khiến người dân địa phương rất lo ngại. Mùa lũ, nước sông Kôn chảy rất mạnh. Nếu tiếp tục để doanh nghiệp khai thác cát thì nguy cơ bờ sông, ruộng đất người dân bị sạt lở nghiêm trọng hơn.

Trong khi đó, việc cho DNTN Minh Trực khai thác cát vào mùa khô cũng không phù hợp khi làm nguồn nước đập Thạnh Hòa bị ô nhiễm, khuấy đục ảnh hưởng nguồn nước phục vụ người dân.

Liên quan đến vấn đề trên, ông Trương Bá Vinh, Trưởng Phòng Tài nguyên - Khoáng sản (Sở TN-MT Bình Định), cho hay việc quy hoạch mỏ cát ở vị trí trên được tỉnh thực hiện từ năm 1997. Tuy nhiên, theo yêu cầu ngành nông nghiệp hiện nay không còn phù hợp vì khoảng cách đê điều và các công trình phòng chống lũ.

"Hiện đơn vị đang phối hợp xin ý kiến của Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định để có hướng dẫn các doanh nghiệp khai thác phù hợp, hài hòa tự nhiên, nhằm giảm thiểu tối đa tác động của thiên tai, mưa lũ", ông Vinh nói.