Liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến - Người vẽ lá cờ Tổ quốc

Lá cờ đỏ có một ngôi sao vàng 5 cánh nằm ngay chính giữa lần đầu tiên tung bay trên chiến trường là trong khởi nghĩa Nam Kỳ. Sau này lá cờ ấy được chọn làm Quốc kỳ của nước CHXHCN Việt Nam. Người vẽ nên lá cờ đó là chiến sĩ cộng sản Nguyễn Hữu Tiến.

Nhân dịp kỷ niệm 65 năm ngày Thương binh liệt sĩ 27/7, chúng tôi tìm về làng Lũng Xuyên, xã Yên Bắc, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, quê hương của liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến. Điểm dừng chân là một ngôi nhà màu vàng có ghi dòng chữ "Nhà lưu niệm Đồng chí Nguyễn Hữu Tiến". Nhà lưu niệm này hiện do người con gái duy nhất của liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến là bà Nguyễn Thị Xu trông nom.

Trong căn nhà có treo một bức tranh sơn dầu vẽ cảnh liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến đang ngồi vẽ lá cờ đỏ sao vàng, do cố nhạc sĩ Văn Cao vẽ. 

Liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến sinh ngày 5/3/1901 tại làng Lũng Xuyên. Từ nhỏ Nguyễn Hữu Tiến đã sớm giác ngộ cách mạng và tham gia vào các phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp.

Năm 1930, Nguyễn Hữu Tiến cùng các đồng chí như Trần Tử Yến, Vũ Văn Uyển đứng ra thành lập Chi hội Việt Nam cách mạng thanh niên tại làng Lũng Xuyên, theo quyết định của Kỳ bộ Hội Việt Nam cách mạng thanh niên. Đây là tổ chức cách mạng đầu tiên do Đảng lãnh đạo tại Hà Nam, Nguyễn Hữu Tiến được tín nhiệm giữ chức Phó Bí thư phụ trách công tác tuyên truyền.

Hoạt động được một thời gian thì ông bị địch bắt. Sau 2 năm bị tù đày ở Côn Đảo, chịu bao nhiêu khổ cực, được chỉ thị của Đảng bộ Côn Đảo, Nguyễn Hữu Tiến cùng 6 đồng chí khác vượt ngục thoát ra khỏi nhà tù trở về đất liền tiếp tục hoạt động cách mạng. Sau chuyến vượt ngục ấy, Nguyễn Hữu Tiến được Xứ ủy Nam Kỳ giao phụ trách liên tỉnh Đảng bộ Châu Đốc, Long Xuyên, Hà Tiên, Rạch Giá.

Tháng 7/1940, Xứ ủy Nam Kỳ họp mở rộng thông qua đề cương khởi nghĩa, được đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai mô tả lại một số lá Quốc kỳ của các nước. Tại đây chiến sĩ Nguyễn Hữu Tiến đã nung nấu ý định sẽ vẽ lá cờ Tổ quốc nhằm tuyên truyền cho cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ.

Vào trước khi cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ bùng nổ (23/11/1940), lá cờ đỏ sao vàng 5 cánh lần đầu tiên được in trên trang nhật báo Tiến Lên, cùng với một bài thơ do chính ông sáng tác, kêu gọi nhân dân Việt Nam đoàn kết chiến đấu dưới lá cờ thiêng liêng của Tổ quốc:

“Việt Nam ta con Hồng cháu Lạc

Dòng máu đỏ, giống da vàng, trải bốn ngàn năm oanh liệt.

Thế mà chịu tám mươi năm rên xiết

Dưới giày đinh đế quốc sài lang!

Hỡi những ai máu đỏ da vàng

Hãy chiến đấu dưới cờ thiêng Tổ quốc

Nền cờ thắm máu đào vì nước

Sao vàng tươi da của giống nòi

Đứng lên mau! Hồn nước gọi ta rồi

Hỡi sĩ, nông, công, thương, binh

Đoàn kết lại như sao vàng năm cánh

Đoàn kết lại sức mình sẽ mạnh

Quyết đánh tan phát xít Nhật - Tây

Hỡi hai lăm triệu con yêu nước Việt Nam này

Đoàn kết lại như sao vàng năm cánh...”.

Ngay sau đó, Nguyễn Hữu Tiến đã vẽ lá cờ vào phiến đá và in ra nhiều bản cho chuyển xuống các cơ sở bí mật. Công việc in ấn gần xong thì lính Pháp ập đến bắt giữ.

Sau khi khởi nghĩa Nam Kỳ thất bại, Nguyễn Hữu Tiến bị thực dân Pháp xử bắn vào ngày 28/8/1941. Trước khi ra pháp trường, ông đã để lại lời nhắn tha thiết về lòng yêu nước, căm thù giặc cũng như tinh thần bất khuất, cùng niềm tin vào tương lai. Những dòng nhắn nhủ của liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến được in ra và treo ngay trên tấm chân dung của ông do cố nhạc sĩ Văn Cao vẽ.

"Vĩnh biệt hôm nay có mấy lời

Nhắn cùng đồng chí khắp nơi nơi

Tinh thần để lại cho non nước

Thù hận ghi sâu giữa đất trời

Án chém Hà Nam đà rũ sạch

Khổ sai Côn Đảo đã qua rồi

Anh em đi trọn con đường nhé

Cờ đỏ sao vàng sáng tương lai".

Để tưởng nhớ liệt sĩ Nguyễn Hữu Tiến, năm 1993, Tỉnh ủy - Hội đồng Nhân dân - Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Nam, huyện Duy Tiên đã xây dựng Nhà lưu niệm Đồng chí Nguyễn Hữu Tiến”.

Đức Văn - Duy Tuyên