Lên Điện Biên nghe những chuyện kể về vị Tướng tài ba

Chiều ở Mường Phăng

Vượt qua hàng trăm cây số , xe của chúng tôi đã vượt được “Dốc Pha Đin chị gánh, anh thồ. Đèo Lũng Lô anh hò, chị hát” để tới Mường Phăng, một căn cứ chỉ huy quân sự quan trọng bậc nhất để làm nên kỳ tích chiến thắng Điện Biên Phủ. Bây giờ đã hết mùa hoa ban nở, nhưng hình ảnh những cô gái Thái trắng nõn, tóc búi cao, mặc váy thổ cẩm đi dưới những cánh rừng trẩu trắng đã gieo vào hồn du khách vẻ đẹp con người của vùng sơn cước.

Căn cứ địa Mường Phăng vốn là một khu rừng nguyên sinh nằm trong địa phận xã Mường Phăng huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên. Vượt qua dốc Tà Lời, với những đoạn đường cua khúc ngoằn ngoèo, chúng tôi đã tới Sở Chỉ huy. Cảnh cũ vẫn còn nguyên dấu cũ và hơi ấm người xưa, với những cây cổ thụ cao hàng trăm tuổi, những cây non bây giờ trỗi dậy tầng tầng lớp lớp, khiến cho khu rừng càng tĩnh lặng. Dẫu mệt nhọc nhưng mọi người trong đoàn cũng cố leo lên đài quan sát trên  đỉnh núi cao 1.000 mét để nhìn bao quát được địa phận Mường Thanh. 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp trở lại thăm căn cứ địa Mường Phăng

Theo hướng dẫn viên du lịch là một phụ nữ trẻ trung, duyên dáng (dân tộc Thái), chúng tôi đã được lần lượt thăm chòi canh gác số 1, hầm thông tin liên lạc, lán ở và nơi làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, lán ở và nơi làm việc của tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái, đường hầm xuyên núi dài gần 100 mét nối liền lán của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Hoàng Văn Thái, rồi tới hầm của ban cố vấn Trung Quốc, nhà hội trường, hầm Ban Chính trị. Hiện ra trước mắt chúng tôi  là những ngôi nhà lá bé nhỏ, hai mái nhà lá loại lá cỏ gianh, cả bốn bức vách đều cũng đều cỏ gianh. Lán nằm khép kín dưới một cánh rừng được cây cối ngụy trang cho Sở Chỉ huy rất cẩn mật. Chắc hẳn với căn nhà nhỏ và những ngày đông Tây Bắc, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nếm trải và chịu đựng những cơn rét buốt, mưa dầm thấu da thấu thịt đã trở nên quá đỗi bình thường. Ngủ đã vậy, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái và các cán bộ, chiến sĩ tại căn cứ địa ăn uống, sinh hoạt, cũng hết sức kham khổ. Hầu như thực phẩm chỉ là măng rừng, rau tàu bay, muối vừng. Ngô bắp được đồng bào chi viện thêm là những thực đơn hàng ngày. Không ít người trong số này đã có lúc vật lộn với “cơn sốt  run người vầng trán toát mồ hôi”.

Một chiếc bàn dài được kết bằng những thanh tre ngà, chân bàn là những ống tre đóng hẳn vào đất và hai dãy ghế cũng vậy. Phòng này chính là phòng Đại tướng Võ Nguyên Giáp thường chủ trì buổi họp giao bàn, bàn những nội dung công việc trong ngày và những kế hoạch quan trọng cho những trận đánh. Không ít những lần, sau buổi họp, Đại tướng lại thân mật động viên anh em: “Tôi cũng như các đồng chí vì nước, vì dân mà phải chịu gian khổ và hy sinh. Ai cũng có những hoàn cảnh riêng nhưng trong lúc này phải biết đấu tranh tư tưởng để vượt lên chính mình thì chúng ta sẽ thắng địch”.

Tình cờ khi chúng tôi bước vào đường hầm được nghe ông Lù Vân Khảy (trú tại bản Then) kể thêm một mẫu chuyện nhỏ:  Vào dịp Tết Giáp Ngọ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng cán bộ chiến sĩ ăn tết trong rừng sâu. Biết tin tỉnh Vĩnh Phú đã cử một đoàn đại biểu lên đây để thăm hỏi và tặng quà động viên các chiến sĩ, dân công đang nô nức chuyển bị cho chiến dịch giải phóng Điện Biên. Hôm đó đoàn có tặng Đại tướng ba quả bưởi Đoan Hùng. Đại tướng sai lính bóc bưởi và mời mọi người cùng thưởng thức vị bưởi thơm. Đại tướng giao cho ông Đỗ Hải lúc đó làm đại đội trưởng cảnh vệ (bảo vệ Sở Chỉ huy) nắm hạt bưởi rồi nói: “Đồng chí đem gieo những hạt bưởi này vào giống đất tốt để các thế hệ sau sẽ có bưởi ăn”. Vâng lời Đại tướng, ông Hải đã chọn những hạt to, đẹp nhất trong nhóm hạt rồi gieo xuống trước lán Đại tướng. Do đất tốt, ba hạt bưởi nảy mầm và lớn nhanh trông thấy. Ông Hải ra công chăm sóc cây bưởi đúng như lời dặn của Đại tướng. 

Khách du lịch tham quan Sở Chỉ huy chiến dịch Điện Biên

Sau chiến thắng Điện biên phủ, Sở Chỉ huy rút về chiến khu Việt Bắc, lúc này ba cây bưởi đã vào độ khép tán. Bẵng đi một thời gian dài, mãi đến năm 1973 ông Hải quay tìm về căn cứ cũ, khi qua lán Đại tướng, ông vừa bịn rịn vừa ngỡ ngàng bởi ba cây bưởi tuy xa vắng người những vẫn vươn cành, tỏa nhánh và ra những quả tròn mọng nước. Nhưng đến năm 2003, khi ông Hải quay lại lần thứ hai với nhiệm vụ được trên giao là chuẩn bị tôn tạo cho khu di tích lịch sử Điện Biên, ông Hải lặng người đi khi thấy hai cây bưởi đã bị ai chặt mất, chỉ còn trơ lại gốc. Duy nhất còn lại một cây bưởi lớn đang nở đầy hoa trắng, cạnh đấy là một cây bưởi con tự mọc. Trong dịp 50 năm khi trở lại cánh rừng Mường Phăng này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nghẹn ngào rơi nước mắt khi đồng bào vây kín quanh Đại tướng, khi những đồng đội ôm vai Đại tướng. Lại thêm giọt nước mắt dành riêng cho 2 cây bưởi bị mất. Đại tướng Võ Nguyên Giáp bảo “Cần chăm sóc và giữ gìn cây bưởi còn lại bởi cây bưởi đó là dấu ấn tình cảm sâu đậm một thời”.

Gặp lại người bắt sống tướng Đờ Cát

Sáng ngày hôm sau, đoàn anh em nhà báo chúng tôi đi viếng các liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong 56 ngày đêm tại chiến trường Điện Biên Phủ. Hàng trăm ngôi mộ đứng thẳng hàng thẳng lối như đội hình của các anh hôm nào ra trận, nghi ngút khói hương, rực rỡ màu hoa của dòng người từ Nam chí Bắc đổ về đây.

Căn hầm chỉ huy của Đại tướng

Trời Điện Biên hôm ấy rực rỡ nắng, ông Vinh nhắc lại với chúng tôi: "Chiều ngày 7 tháng 5 cách đây năm mươi năm, cũng nắng đẹp như thế này. Tôi còn nhớ nhiều cán bộ, chiến sĩ sau chiến thắng mặt còn vương khói súng, người dầm đìa mồ hôi, tay lấm lem bụi đất chiến hào nhưng đã ôm chầm lấy Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái, công kênh Đại tướng lên đầu trong tiếng reo hò vang dội núi sông"...

                                                                     Phan Thế Cải