Khu công nghiệp bỏ hoang, người dân thiếu đất sản xuất

Theo báo cáo của Chính phủ, tính đến 31/12/2012, cả nước có hơn 26 triệu ha đất nông nghiệp, chiếm 80,61% tổng diện tích đất tự nhiên. Trong đó riêng đất trồng lúa có 4 triệu chiếm 12,37%. Ở nhóm đất phi nông nghiệp, đất khu công nghiệp chiếm 0,28% tổng diện tích đất tự nhiên, với hơn 90.700 ha.

Về tình hình sử dụng đất, có 218.000 ha đất nông nghiệp được chuyển sang mục đích phi nông nghiệp trong 2 năm 2011 và 2012. Trong đó có 44 ha đất chuyên trồng lúa nước, 65 ha đất trồng cây lâu năm, 16,3 ha đất rừng phòng hộ, 2,9 ha đất rừng đặc dụng, 44 ha đất rừng sản xuất… được chuyển mục đích.

Chính phủ tự đánh giá, công tác quản lý đất đai theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ngày càng đi vào thực chất, góp phần tích cực cho việc sử dụng đất hợp lý và hiệu quả. Nhìn chung, việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã tuân thủ các nguyên tắc pháp luật đã quy định. Việc giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đã bám sát và tuân thủ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Tuy nhiên, Chính phủ cũng nhìn nhận nhiều tồn tại như việc thiếu tính đồng bộ giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng. Quy hoạch các khu công nghiệp, quy hoạch phát triển đô thị, khu dân cư, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội… chưa thống nhất và tuân thủ theo quy hoạch sử dụng đất.

Tình trạng lấn chiếm, tự chuyển mục đích sử dụng đất chưa được phát hiện kịp thời, dẫn đến việc khi thực hiện quy hoạch, chi phí bồi thường vọt lên khó kiểm soát.

Chính phủ cũng nêu rõ, việc quy hoạch để chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp, nhất là đất chuyên trồng lúa nước sang mục đích khác chưa được tính toán kỹ lưỡng. Nhiều địa phương còn sử dụng đất chuyên trồng lúa để xây dựng các khu công nghiệp dẫn đến nhiều hộ nông dân thiếu đất hoặc không có đất để sản xuất.

Tuy nhiên, theo báo cáo, nhiều khu công nghiệp đã được quy hoạch nhưng không có nhà đầu tư. Trong khi đó nhiều nhà đầu tư lại xin bổ sung quy hoạch các khu công nghiệp đến 2015 chỉ bằng công văn xin chấp thuận chủ trương.

Việc chấp thuận chủ trương đầu tư xây dựng các khu kinh tế, khu đô thị mới, khu liên hợp nông - công nghiệp - dịch vụ (hàng nghìn ha)…, dẫn đến tình trạng đất đai bị khoanh bao, đầu tư hạ tầng tốn kém, dàn trải nhưng khả năng thu hút đầu tư thấp.

Cơ quan xây dựng báo cáo cho rằng, từ thực tế nêu trên dẫn đến nhiều trường hợp quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội và quy hoạch ngành đã ảnh hưởng đến tính khả thi của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, nhiều khi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chỉ mang tính hình thức.

Đây có lẽ cũng là nguyên nhân quan trọng khiến nhiều địa phương còn sử dụng đất chuyên trồng lúa để xây dựng các khu công nghiệp dẫn đến nhiều hộ nông dân thiếu đất hoặc không có đất để sản xuất, như thực tế được nêu tại chính báo cáo.

Chính phủ xác định 5 nhiệm vụ, giải pháp. Theo đó, đầu tiên là tập trung sửa đổi Luật Đất đai năm 2003 một cách căn bản toàn diện để giải quyết khó khăn vướng mắc hiện nay.

P.Thảo