Khốn khổ các hộ nghèo bị ngân hàng khởi kiện đòi nợ

Đã nghèo còn gặp cái eo

Sự việc xảy ra từ năm 2009, khi bà Nguyễn Thị Thanh Quản (66 tuổi, ở thôn Giang Nam, xã Phước Hiệp) - Tổ trưởng Tổ vay vốn và tiết kiệm, được Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) huyện Tuy Phước ủy nhiệm việc thu tiền lãi, tiền tiết kiệm của tổ viên để nộp cho ngân hàng đúng hẹn. Lợi dùng tín nhiệm, bà Quản đã xin “vay ké” rồi chiếm dụng cả tiền gốc lẫn tiền lãi của các hộ dân.

Năm 2012, sự việc vỡ lở, bà Quản bị cơ quan chức năng huyện Tuy Phước truy tố và xét xử về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Tháng 2/2015, TAND tỉnh Bình Định xử phúc thẩm y án Nguyễn Thị Thanh Quản 9 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tuyên buộc bị cáo phải trả lại số tiền đã chiếm dụng của các bị hại, tổng cộng khoảng 300 triệu đồng.

Bản án hình sự khép lại, NHCSXH Tuy Phước đã có đơn kiện dân sự đòi trả nợ gốc, lãi đối với 25 hộ dân, với tổng số tiền trên 294 triệu đồng, chưa tính tiền lãi. Hiện có 5 hộ tự nguyện trả nợ cho ngân hàng.

Bà Nguyễn Thị Quạ (75 tuổi) cho biết, thông qua bà Quản, con gái bà là chị Trần Thị Xuân Phương vay 30 triệu, nhưng để được vay tiền phải đồng ý cho bà Quản vay ké 13 triệu đồng.

“Từ trước tới nay, bà con trong thôn vay tiền ngân hàng đều thông qua bà Quản nhưng chưa có gì xảy ra nên rất tin tưởng. Tôi thì chữ nghĩa ít nên toàn bộ giấy tờ liên quan đến các thủ tục vay vốn đều nhờ bà Quản hết. Đến tiền trả lãi, tiền tiết kiệm trả cho ngân hàng cũng tin giao cho bà ấy trả, nào ngờ không trả mà chiếm đoạt”, bà Quạ mếu máo.

Tháng 8/2015, TAND huyện Tuy Phước tuyên buộc con gái bà là Trần Thị Xuân Phương phải trả lại cho Ngân hàng số tiền 21,8 triệu đồng (trong đó có 15 triệu tiền gốc và 6,8 tiền lãi). “Nếu bà Quản trả tiền thì tôi mới của tiền trả cho ngân hàng. Bây giờ vợ chồng thôi thì nghèo, mẹ thì già cả, nhưng vẫn phải làm thuê kiếm ăn từng bữa thì lấy đâu ra vài chục triệu mà trả”, chị Phương nói như khóc.

Bi đát hơn là hoàn cảnh bà Thái Thị Oanh (64 tuổi). Chồng bị tai biến nằm liệt một chỗ nên khi bà Quản ngỏ ý giúp vay tiền, bà Oanh liền đồng ý. Năm 2009, bà Oanh vay NHCSXH huyện 20 triệu đồng, trong đó bà Quản vay ké 5 triệu đồng. Hàng tháng, bà Oanh vẫn đóng tiền đầy đủ cho bà Quản.

Bất ngờ gia đình bà nhận được thông báo ngân hàng kiện đòi trả nợ 12 triệu đồng. “Hồi giờ tôi chưa biết NHCSXH huyện nằm chỗ nào. Tới ngày tới tháng, bà Quản đến nhà thu tiền lãi. Có phiếu thu tiền thì bà đưa, không có thì bà ấy ghi vô sổ. Người dân cả tin là một chuyện, nhưng nếu không có sự buông lỏng, quản lý kém thì làm sao bà Quản có thể chiếm dụng tiền của chúng tôi trong một thời gian dài như vậy”, bà Oanh trách móc.

Theo bà Nguyễn Thị Mỹ Phượng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Phước Hiệp, hầu hết các trường hợp bị bà Quản lừa đều khó khăn. "Trách nhiệm của Hội là phải đôn đốc các hộ vay trả tiền, nhưng mỗi lần xuống lại thấy xót thương", bà Phượng chia sẻ.

Vay thì phải trả!

Theo ông Nguyễn Văn Thi, Phó Giám đốc NHCSXH Tuy Phước, đến nay tòa sơ thẩm đã xử 25 vụ/25 trường hợp mà Ngân hàng khởi kiện. Tại các phiên tòa dân sự sơ thẩm, hầu hết các bị đơn tỏ ra bất hợp tác nên tòa xử vắng mặt. Vì vậy, chỉ có 6 trường hợp kháng cáo lên cấp phúc thẩm, còn lại đã quá hạn kháng cáo, trong đó có 15 vụ là án đã có hiệu lực.

Xét về lý, rõ ràng các hộ này trực tiếp đứng tên trên sổ vay vốn với ngân hàng nên phải có trách nhiệm trả nợ. Tuy nhiên, xét về tình thì hầu hết là hộ nghèo, hoàn cảnh đặc biệt khó khăn nên việc trả nợ ngân hàng là một khó khăn. Trong khi đó, chính sự thiếu trách nhiệm của cán bộ tín dụng cũng như Hội Phụ nữ địa phương mới dẫn đến sự việc này.

Đề cập đến vai trò, trách nhiệm của người cán bộ đứng chân địa bàn xã Phước Hiệp, khi đó chính là ông Nguyễn Văn Thi, Phó giám đốc NHCSXH Tuy Phước, ông Thi cho rằng: “Ngân hàng đã thực hiện đúng các quy trình, thủ tục. Tôi chỉ có khuyết điểm là đã không đối chiếu trực tiếp nợ vay đối với người vay vốn nên mới để xảy ra việc bà Quản gian dối trong thời gian dài...”.

Ông Thi nói thêm: “Ngay từ lúc làm thủ tục vay vốn, giữa người vay với bà Quản đã có sự thông đồng. Nhiều hộ vay vốn không phải vì mục đích gia đình mà vay ngân hàng rồi cho bà Quản vay để ăn chênh lệch. Khi xảy ra sự việc thì đổ lỗi cho cán bộ ngân hàng”.

Liên quan đến sự việc trên, bà Phạm Thị Nhung, Giám đốc NHCSXH Tuy Phước khẳng định: “Quan điểm của ngân hàng là hộ dân vay tiền của ngân hàng thì phải có nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng. Còn việc họ có đưa cho bà Quản hay không là quan hệ khác. Những trường hợp ngân hàng đã khởi kiện thì sẽ chờ cơ quan pháp luật giải quyết. Cơ quan pháp luật yêu cầu buộc ai trả thì ngân hàng chấp nhận theo người đó. Đối với cán bộ ngân hàng để xảy ra vụ việc cũng đã chịu hình thức kỷ luật của ngành”.

Doãn Công

ledoancong@dantri.com.vn