Giữ lửa làng nhang gần 100 năm tuổi ở TPHCM
(Dân trí) - Qua gần một thế kỷ, làng nhang Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh, vẫn ngày ngày "tỏa hương", sản xuất nhang phục vụ cho nhiều tỉnh thành cả nước.
Nằm cách trung tâm TPHCM khoảng 30km về phía Nam, làng nhang Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh, là nơi kiếm sống của hàng chục hộ gia đình. Trải qua thăng trầm của thời gian, nhiều người trong làng nghề đã chuyển hướng qua công việc khác. Tuy nhiên, ở đây vẫn còn những người miệt mài bám trụ giữ lửa cho nghề truyền thống.
Từ ngôi làng nhỏ trở thành làng nghề truyền thống
Những tháng cuối năm, người dân tại làng nhang ở xã Lê Minh Xuân tất bật sản xuất phục vụ cho dịp Tết Ất Tỵ và rằm tháng Giêng. Hai bên tuyến đường Mai Bá Hương nổi bật bởi các sào nhang, những bó tăm nhang rực rỡ màu sắc lung linh dưới nắng vàng. Bên trong các ngôi nhà nhỏ, tiếng máy phóng nhang kêu xoành xoạch, người dân tay liền tay, hoạt động hết công suất.
Nằm cuối đường Mai Bá Hương, xưởng nhang của chị Nguyễn Cát Bụi Thúy (SN 1976, ngụ huyện Bình Chánh) được xem là xưởng nhang lớn nhất tại làng nghề này.
Chị Nguyễn Cát Bụi Thúy (SN 1976, ngụ huyện Bình Chánh) chủ xưởng nhang trên đường Mai Bá Hương (Ảnh: Hoàng Hướng).
Chị Thúy cho biết, trước đây khu này là một ngôi làng nhỏ, người dân sống dựa vào trồng mía, làm cỏ. Mẹ chị đi học làm nhang rồi về làng chỉ cho nhiều người cùng làm. Thời điểm đó, vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, chị Thúy bỏ học để phụ giúp mẹ. Khi mẹ chị Thúy qua đời, chị tiếp tục nối nghề. Đến nay, chị đã gắn bó với công việc này hơn 30 năm.
"Hồi đó, gia đình tôi mua nguyên vật liệu về làm rồi dạy cho bà con cách se nhang, sau đó cho họ nhận nguyên liệu về nhà làm gia công, dần dần nơi đây trở thành một làng nghề truyền thống", chị Thúy kể lại.
Ngày trước, nhang được làm thủ công, mỗi người một ngày chỉ làm được khoảng 10 thiên nhang, mỗi thiên 1000 cây. Để hoàn thành một cây nhang phải mất nhiều công sức, sau này máy phóng nhang ra đời giúp việc làm nhang của người dân nơi đây bớt cực nhọc. Nhang làm ra cũng hoàn thiện hơn, năng suất tăng, thu nhập người dân dần cải thiện.
Để làm ra một cây nhang thành phẩm cần nhiều công đoạn. Trước tiên, người làm phải nhập nguyên liệu sau đó nhuộm màu chân nhang rồi đem đi phơi nắng. Kế tiếp là các khâu: nghiền bột, trộn bột nhang, se nhang, phơi khô và đóng thiên. Người dân làng nghề cho biết, công việc làm nhang tuy nhẹ nhàng nhưng về lâu về dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Người làm phải hít đủ loại bụi, hai tay luôn khô ráp, bám màu nhuộm.
Tại xưởng của chị Thúy hiện có 70 công nhân đang làm việc. Mỗi ngày, chị thức dậy từ tờ mờ sáng, mở cửa cho công nhân vào làm. Những đợt vào vụ Tết, xưởng hoạt động xuyên suốt, công nhân tất bật sáng đêm.
Bà Nợ được xem là một trong những người lớn tuổi tại làng nhang còn gắn bó với nghề (Ảnh: Hoàng Hướng).
Đến khi mắt mờ, sức khỏe yếu mới nghỉ
Từ quê tha hương lên TPHCM, Bà Trần Thị Nợ (SN 1951, quê Bến Tre) được người quen giới thiệu vào xưởng nhang của chị Thúy làm việc để kiếm tiền trang trải cuộc sống. Tại xưởng nhang này, bà Nợ là một trong những người lớn tuổi hiếm hoi còn bám trụ với nghề.
Bà Nợ cho biết, bà đã làm tại xưởng nhang hơn 20 năm, tại đây bà được giao làm ở khâu đóng thiên, cân nhang. Theo bà, công đoạn này nhẹ nhàng tuy nhiên đòi hỏi người làm phải tinh mắt, cẩn thận mới có thể đếm đủ số lượng cây nhang, loại bỏ những cây không đạt yêu cầu.
Vào đợt cao điểm vụ Tết, bà Nợ dậy từ 1h, dọn dẹp nhà cửa, nấu cơm mang theo. Đến 2h bà đã có mặt tại xưởng nhang để bắt đầu công việc. Dù đã hơn 70 tuổi, nhưng đôi mắt bà vẫn tinh tường, đôi tay thoăn thoắt đếm từng thiên nhang.
"Mỗi ngày, tôi kiếm được khoảng 150.000-200.000 đồng, đủ tiền ăn uống, trang trải. Công việc này đã trở thành thói quen của tôi. Những hôm trái gió trở trời, nằm trên giường bệnh không làm được tôi cảm thấy buồn lắm. Những lúc đi làm, tôi thấy vui và khỏe hơn. Giờ chỉ khi mắt mờ, sức khỏe yếu tôi mới nghỉ", bà Nợ tâm sự.
Nhiều người dân trong làng vẫn đang bám trụ với nghề làm nhang (Ảnh: Hoàng Hướng).
Cách xưởng của chị Thúy khoảng 500m, ông Lê Đức Thịnh (SN 1950, ngụ huyện Bình Chánh) cùng vợ cũng đang tất bật chuẩn bị hàng cho vụ Tết. Ông Thịnh cho biết, hai vợ chồng ông gắn bó với nghề nhang đã hơn 30 năm.
"Khi biết đến nghề làm nhang, tôi mạnh dạn vay mượn mua máy phóng, lò hấp về phục vụ công việc. Từ đó, thu nhập của gia đình tôi được cải thiện, nuôi được 2 đứa con ăn học đến nơi đến chốn. Trước đây, mấy đứa nhỏ còn phụ giúp ba mẹ, từ khi ra trường mỗi đứa một việc. Tôi vẫn muốn có người nối nghiệp nhưng giờ không biết phải làm sao", ông Thịnh nói.
Theo người dân, trước đây tại xã Lê Minh Xuân hầu hết mọi người đều coi việc làm nhang là kế sinh nhai, là công việc chính. Tuy nhiên, qua thời gian dài, hiện làng nghề này chỉ còn 2 cơ sở sản xuất lớn, còn lại chỉ là các hộ sản xuất nhỏ lẻ, làm gia công.
Tuy trong làng nhiều hộ đã bỏ nghề chọn công việc khác, nhưng những người như bà Nợ, ông Thịnh, chị Thúy... vẫn quyết gắn bó với nghề truyền thống, mong nghề làm nhang sẽ được gìn giữ, phát huy nét đẹp, bản sắc văn hóa của người dân nơi đây.
