Gần 147.000 tỷ đồng đầu tư xây dựng 729 km cao tốc Bắc - Nam

Ngày 10/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo quy hoạch dài 2.063 km, đã đưa vào khai thác 478 km, đang đầu tư 829 km, còn lại 756 km chưa đầu tư. 

Do đó, Chính phủ trình Quốc hội quyết định giai đoạn 2021-2025 đầu tư 729 km trên các đoạn Bãi Vọt - Cam Lộ, Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ - Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập. 

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu đầu tư dự án theo phương thức đối tác công - tư (PPP). Nhưng từ thực tiễn thấy việc đầu tư dự án theo phương thức PPP rất khó bảo đảm thành công.

Giai đoạn 2017-2020, Quốc hội đã chấp thuận chủ trương đầu tư 8/11 dự án thành phần theo phương thức PPP, nhưng đã có 5 dự án chuyển sang đầu tư công, 3 dự án còn lại cũng đang gặp khó khăn, tới nay chỉ có một dự án ký kết được hợp đồng tín dụng, 2 dự án còn lại vẫn đang đàm phán.

Vì vậy, Chính phủ kiến nghị triển khai dự án theo hình thức đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn nhà nước. "Đây cũng là một hình thức huy động nguồn lực xã hội để tiếp tục đầu tư cho kết cấu hạ tầng" - ông Thể nói.

Tổng mức đầu tư theo tính toán sơ bộ giai đoạn phân kỳ khoảng 146.990 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2021-2025 bố trí khoảng 119.666 tỷ đồng; phần còn lại khoảng 27.324 tỷ đồng sẽ bố trí trong giai đoạn 2026-2030.

Thẩm tra sơ bộ, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - ông Vũ Hồng Thanh, cần thiết đầu tư và việc Chính phủ đề xuất đầu tư theo hình thức đầu tư công để bảo đảm tiến độ cho dự án là có cơ sở.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế lưu ý, Quốc hội đã thông qua nghị quyết về kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025, trong đó đã phân bổ vốn cho rất nhiều các dự án giao thông đường bộ sẽ được đầu tư theo phương thức PPP, trong đó có dự án. 

"Đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, đề xuất các giải pháp hữu hiệu để huy động nguồn vốn ngoài nhà nước cho các dự án giao thông PPP đã được Quốc hội phân bổ vốn theo kế hoạch. Đồng thời, cần khẩn trương rà soát, xử lý dứt điểm những tồn tại, hạn chế của các dự án giao thông BOT thời gian qua" - ông Vũ Hồng Thanh nói.

Đường 17 m đáp ứng tổng mức đầu tư, nhưng làm giảm hiệu quả

Theo quy hoạch, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông có quy mô 6 làn xe, khu vực cửa ngõ các trung tâm kinh tế - chính trị lớn quy mô 8 - 10 làn xe, đoạn Cần Thơ - Cà Mau quy mô 4 làn xe.

Trên cơ sở đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương án, để bảo đảm hiệu quả đầu tư, khả năng cân đối nguồn vốn, Chính phủ kiến nghị giải phóng mặt bằng (GPMB) dự án theo quy mô 4-6 làn xe hoàn chỉnh. Nhưng giai đoạn phân kỳ đầu tư theo quy mô 4 làn xe với mặt đường 17 m (không có 2 làn dừng xe khẩn cấp), tốc độ thiết kế 80-120 km/h cho tất cả các đoạn của dự án.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho rằng, yêu cầu tốc độ thiết kế 80-120 km/h của 4 làn xe thì yêu cầu mặt đường phải là 24,75 m (gồm 4 làn xe và 2 làn dừng xe khẩn cấp). 

Thực tế, hiện nay đa số các tuyến đường cao tốc hiện hữu đều có 2 làn dừng xe khẩn cấp và đạt tốc độ khai thác từ 100 km/h trở lên

"Việc đầu tư theo quy mô mặt đường 17 m sẽ đáp ứng tổng mức đầu tư dự án nhưng sẽ làm giảm hiệu quả khai thác tuyến đường khi tốc độ khai thác chỉ đạt khoảng 80 km/h. Với hiện trạng về phương tiện, kinh nghiệm quản lý, ý thức tham gia giao thông hiện nay, việc đầu tư theo quy mô này sẽ gây nguy cơ cao mất an toàn giao thông, giảm hiệu quả khai thác, tốn kém hơn khi mở rộng ở giai đoạn sau" - ông Thanh nêu quan điểm. 

Do vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị, trong giai đoạn này cần cân nhắc đầu tư dự án theo quy mô 4 làn xe. "Đây cũng là khuyến nghị của các chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đường bộ", ông Thanh cho biết.