Đồng Nai đề nghị loại bỏ thủy điện Đồng Nai 6, 6A

Phá hoại tài nguyên môi trường

Theo ông Trí, ảnh hưởng đầu tiên của thủy điện Đồng Nai 6, 6A (ĐN 6, 6A) đến tự nhiên là tác động trực tiếp đến dòng chảy của sông Đồng Nai, trước tiên là hệ sinh thái đất ngập nước ở Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên. Trong đó, Bàu Sấu là một đại diện điển hình, được ví như là “trái tim” của VQG Cát Tiên và đã được công nhận là vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế.

Trong văn bản này, Ban Quản lý khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai (gọi tắt là BQL) bày tỏ quan ngại vì hệ sinh thái đất ngập nước như Bàu Sấu rất nhạy cảm, dễ bị thay đổi nếu quản lý không thích hợp. Ông Nguyễn Thành Trí lo thủy điện ĐN 6, 6A sẽ làm Bàu Sấu và các bàu lân cận mất dần các giá trị và chức năng của vùng đất ngập nước; mất đi sinh cảnh của nhiều loài quý hiếm, thậm chí có nguy cơ tuyệt chủng; cản trở sự di cư của một số loài cá và làm giảm tính đa dạng sinh học…

Theo ông Trí, việc chặn dòng sông còn làm thay đổi môi trường sinh thái, khiến các loài khó thích nghi với môi trường mới, hạn chế khả năng sinh sản và làm thay đổi chất dinh dưỡng trong nước, nước sông có thể ô nhiễm. Đồng thời, hành động này còn làm cô lập các quần thể sinh vật trong hệ sinh thái nước ở phía trên và dưới đập, không đủ nguồn nước, các sinh vật sẽ không thể tồn tại, các bàu sẽ biến mất…

BQL cũng khẳng định một lần nữa quan điểm cho rằng diện tích rừng bị hai dự án ĐN 6, 6A xâm hại không phải là rừng nghèo mà có nhiều loài thực vật quý như cẩm lai, trắc, mun… Ngoài ra, BQL còn lo ngại việc xây dựng đập và mở đường sẽ tạo điều kiện cho lâm tặc và phương tiện dễ dàng tiếp cận VQG Cát Tiên để săn bắn thú rừng, khai thác lâm sản, làm tăng nguy cơ phá rừng.

Về mặt hệ sinh thái – môi trường, theo ông Nguyễn Thành Trí, nếu làm thủy điện ĐN 6, 6A sẽ góp phần phá vỡ các hệ sinh thái, cấu trúc rừng nguyên sinh một cách nhanh chóng; phá hủy thảm thực vật đặc trưng với 5 kiểu rừng vốn rất đa dạng và phong phú về thành phần loài.

Ngoài ra, theo tính toán của BQL thì trong quá trình xây dựng thủy điện, đơn vị thi công phải mở đường, nổ mìn khai thác đá, vận chuyển vật liệu… sẽ gây chấn động, ảnh hưởng đến sinh cảnh của các loài động vật hoang dã. Ông Trí cho rằng: “Ước tính khoảng 850 tấn thuốc nổ sử dụng trong vòng 3 năm, 0,8 – 0,9 tấn thuốc nổ/ngày, cộng với ô nhiễm, tiếng ồn, khói bụi… sẽ tác động lớn đến các loài động vật trong khu vực”.

Ảnh hưởng đến đời sống người dân

Về mặt kinh tế - xã hội, BQL lo ngại khi cho xây dựng hai dự án thủy điện trên sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của người dân vùng hạ lưu. Cụ thể là khi xây dựng ĐN 6, 6A sẽ làm thay đổi dòng chảy, gia tăng nguy cơ xói mòn đất, sạt lở bờ sông, lũ quét… vào mùa mưa khiến việc sản xuất nông nghiệp của người dân trong vùng sẽ rất khó khăn.

Vào mùa khô BQL lại lo ngại thủy điện ĐN 6, 6A sẽ gây ra tình trạng khô hạn khiến lượng nước tưới ít đi, giảm nguồn lợi thủy sản và nước mặn sẽ xâm nhập vào sâu hơn, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống kinh tế của người dân.

Ông Nguyễn Thành Trí còn cho rằng: “Nó còn chôn vùi di chỉ văn hóa Cát Tiên, ảnh hưởng đến văn hóa bản địa của đồng bào các dân tộc ít người, đặc biệt là dân tộc Châu Mạ, S’Tiêng đang sinh sống ở vùng hạ lưu ven sông Đồng Nai, ảnh hưởng giá trị tinh thần, tâm linh, sức khỏe, an toàn của người dân địa phương”.

Ngoài ra, theo ý kiến của BQL, chủ trương thực hiện hai thủy điện ĐN 6, 6A phải xem xét thêm các quy định phát luật khác như Nghị quyết 49/2010/QH12 về Dự án, công trình quan trọng quốc gia trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư (do mỗi dự án đều chiếm trên 50ha rừng đặc dụng VQG Cát Tiên); Luật Bảo vệ và phát triển rừng; Luật Đa dạng sinh học; Luật Di sản văn hóa; Công ước Quốc tế Ramsar…

Đánh giá chung, ông Nguyễn Thành Trí, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho rằng: “Mặc dù nếu hai dự án thủy điện trên được xây dựng sẽ mang lại hiệu quả về mặc kinh tế, xã hội nhất định. Tuy nhiên, xét tổng thể về các tác động của hai dự án đến tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, sinh thái - môi trường, kinh tế - xã hội… việc thực hiện phát luật và các công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia thì những tác động bất lợi do 2 dự án mang đến đối với kinh tế - xã hội, môi trường và cuộc sống người dân trong khu vực là lớn hơn so với hiệu quả của 2 dự án”.

Do đó, Ban quản lý Khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai đã gửi văn bản chính thức đề nghị Thủ tướng Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội xem xét không triển khai thực hiện xây dựng 2 thủy điện ĐN 6, 6A; đồng thời loại bỏ khỏi quy hoạch thủy điện bậc thang sông Đồng Nai 2 bậc 6 và 6A.

Tùng Nguyên