Đề nghị mở rộng tương trợ tư pháp trong phong tỏa, tịch thu tài sản

Chiều 15/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp phiên thứ 32, cho ý kiến về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 và điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024.

VKSND Tối cao trước đó đã có tờ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị xây dựng Luật Tương trợ tư pháp về hình sự để đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025. Tờ trình do Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí ký.

Việc xây dựng luật này nhằm đáp ứng những yêu cầu về cải cách pháp luật, cải cách tư pháp và chuyển đổi số, cũng như thực tiễn phát triển của hoạt động tương trợ tư pháp.

Luật Tương trợ tư pháp hiện hành đang điều chỉnh cả bốn lĩnh vực, gồm: Tương trợ tư pháp về dân sự, hình sự, dẫn độ và chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.

Theo VKSND Tối cao, điều này dẫn đến những bất cập trong thực tế bởi đây đều là lĩnh vực này mang tính chuyên ngành cao, có sự khác nhau lớn về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, mục đích, tính chất và nguyên tắc hợp tác…

Đặc biệt, hiện nay tình hình tội phạm có yếu tố nước ngoài, tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng, tạo nên xu hướng rõ nét và thường xuyên đòi hỏi hợp tác quốc tế về tư pháp hình sự.

Thống kê cho thấy chỉ riêng lĩnh vực tương trợ tư pháp về hình sự, Việt Nam chỉ gửi một yêu cầu cho nước ngoài vào năm 2008 nhưng đến năm 2022, đã có 369 yêu cầu được gửi để đề nghị nước ngoài hỗ trợ thực hiện.

Trong đề nghị xây dựng luật này, cơ quan chủ trì soạn thảo dự kiến mở rộng phạm vi tương trợ tư pháp về hình sự theo hướng bổ sung những nội dung mới tương trợ, như: cho phép người tiến hành tố tụng của nước yêu cầu được có mặt trong quá trình thực hiện tương trợ tư pháp tại nước được yêu cầu; tổ chức cho người tại nước được yêu cầu đến nước yêu cầu để hỗ trợ điều tra hoặc cung cấp chứng cứ.

Đặc biệt, dự luật dự kiến mở rộng tương trợ tư pháp trong việc phong tỏa tài khoản, kê biên, thu giữ, tịch thu và xử lý tài sản do phạm tội mà có và công cụ, phương tiện phạm tội. 

Theo VKSND Tối cao, phạm vi tương trợ tư pháp về hình sự quy định tại Luật hiện hành còn hạn chế, chưa phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam trong cùng lĩnh vực; chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.

Đáng chú ý, Luật chưa có các quy định về những nội dung nêu trên, trong khi đây là những hoạt động tương trợ tư pháp đã được quy định trong các điều ước quốc tế song phương và đa phương thuộc lĩnh vực tư pháp về hình sự mà Việt Nam đã ký kết, tham gia và đã phát sinh trên thực tiễn.