ĐBQH nêu bất công "đền bù giá rẻ rồi chuyển sang đất giá cao gấp chục lần"

Chênh lệch địa tô là một thực tế được đại biểu Quốc hội chỉ ra khi thảo luận về dự án Luật Đất đai sửa đổi, sáng 21/6.

Dẫn nội dung trong Nghị quyết 18 của Trung ương về hoàn thiện cơ chế chính sách về tài chính đất đai, đại biểu Trần Văn Khải (Hà Nam) nhắc lại mục tiêu "nghiên cứu, có chính sách điều tiết chênh lệch địa tô, bảo đảm công khai, minh bạch".

Xử lý bất công trong chênh lệch địa tô

Ông Trần Văn Khải phân tích chênh lệch địa tô được hình thành từ việc chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển từ loại đất có giá trị thấp sang loại đất có giá trị cao. Đất nông nghiệp được mua gom, đền bù với giá rẻ rồi chuyển đổi sang đất phi nông nghiệp, đất ở, thương mại, dịch vụ có giá cao gấp chục lần.

 "Xử lý chênh lệch địa tô đang tiềm ẩn nhiều bất công trong xã hội. Luật Đất đai sửa đổi lần này phải xóa bỏ bất công lợi ích do chênh lệch địa tô", theo lời vị đại biểu Quốc hội.

Ông Khải nhấn mạnh đất đai là tài sản lớn nhất của quốc gia và để khơi dậy tiềm năng, phát huy cao nhất giá trị nguồn lực đất đai, phải kiên quyết khắc phục tình trạng tham nhũng, tiêu cực, khiếu kiện về đất đai, đầu cơ và sử dụng đất đai lãng phí.

Muốn vậy, cần xử lý được hai vấn đề rất lớn, đó là chênh lệch địa tô và giá đất.

Không yên tâm với nguyên tắc, căn cứ, phương pháp định giá đất được quy định trong dự thảo luật, đại biểu Khải cho rằng cơ sở để xác định giá đất tiệm cận với giá thị trường vẫn là điều mơ hồ.

"Giá đất thời điểm 2023 khác nhưng sang năm 2024 lại khác, xác định như thế nào để không bị thất thoát là rất khó", ông Khải nói.

Cũng theo góp ý của đại biểu, phải làm sao việc xác định giá đất phải hài hòa được các lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân. Theo ông, nếu cứ theo phương án an toàn, tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư quá lớn sẽ khó thu hút nhà đầu tư để triển khai thực hiện dự án.

Từ đó, ông Khải đề nghị cơ quan soạn thảo hoàn thiện về "phương pháp định giá đất theo nguyên tắc thị trường".

Trong khi đó, Giám đốc Sở GTVT Hà Nội Nguyễn Phi Thường đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, bổ sung cơ chế chia sẻ giá trị tăng thêm từ đất đai khi đầu tư dự án hạ tầng giao thông đô thị, đảm bảo nguyên tắc hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người dân và nhà đầu tư trong quá trình quản lý, sử dụng đất đai.

Ông đánh giá đây là một công cụ quan trọng huy động nguồn lực tái đầu tư vào hạ tầng giao thông đô thị, đặc biệt là công trình có vốn đầu tư lớn. Bên cạnh đó, cơ chế điều tiết này còn tạo động lực để phát huy sự sáng tạo của các nhà đầu tư tư nhân.

Đề nghị xây dựng phương pháp tính giá đất thật đơn giản

Góp ý về việc xác định giá đất, đại biểu Trần Văn Khải cho rằng thông tin đầu vào rất rộng nhưng chưa đủ. Theo ông, muốn xác định giá đất tiệm cận thị trường cần phải có dữ liệu thị trường tin cậy, hệ thống thu thập cơ sở dữ liệu thông tin về giá đất thị trường đồng bộ trên cơ sở quy định pháp lý cụ thể.

"Khi có cơ sở dữ liệu bảo đảm tính pháp lý sẽ xác định giá đúng, từ đó bồi thường thiệt hại đúng, thu tiền sử dụng đất đúng, hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân", ông Khải nói. Ông cũng cho rằng việc này sẽ bảo đảm công khai, minh bạch, không gây thất thoát nguồn lực từ đất đai và tránh được rủi ro cho cán bộ thực hiện.

Vị đại biểu tỉnh Hà Nam đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu các quy định liên quan đến thông tin đầu vào để xác định giá đất, bổ sung quy định nhằm số hóa đất đai đầu vào để thu thập dữ liệu về biến động thị trường, cập nhật thường xuyên hệ thống cơ sở dữ liệu đầy đủ…

Phương pháp xác định giá đất cũng là điều ông Khải băn khoăn vì có đến 4 phương án. Theo ông, áp dụng 4 phương pháp để xác định giá cho cùng một thửa đất sẽ ra 4 giá khác nhau.

 "Có thể xây dựng một phương pháp tính giá đất thật đơn giản khi tính giá trị quyền sử dụng đất, tránh trường hợp phải phân tích và lựa chọn nhiều phương pháp như hiện nay", đại biểu Khải góp ý.

Chung mối quan tâm, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Long An) đề nghị tiếp tục đánh giá để hoàn thiện phương pháp xác định giá đất. Bởi 4 phương pháp theo quy định hiện có vướng mắc, khó khăn, lúng túng trong quá trình thực hiện.

Nữ đại biểu đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát, bổ sung, làm rõ, minh bạch nguyên tắc thị trường để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người sử dụng đất và người nhà đầu tư.