Đánh thuế với rượu, bia: Người muốn tăng mạnh, người mong thận trọng

Sáng 26/3, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 7 thảo luận về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi.

Báo cáo một số nội dung cơ bản trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết liên quan quy định về đối tượng chịu thuế, có ý kiến đề nghị bổ sung đối tượng không chịu thuế là xăng và điều hòa nhiệt độ.

Với việc bổ sung xăng vào đối tượng chịu thuế thu nhập đặc biệt, Ủy ban Kinh tế và Tài chính lý giải ở Việt Nam, xăng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1995. Để khuyến khích sử dụng xăng sinh học, Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt đã quy định mức thuế suất ưu đãi đối với mặt hàng xăng E5 là 8%, E10 là 7% (thấp hơn so với mức thuế suất 10% áp dụng đối với mặt hàng xăng khoáng).

Quy định này, theo Ủy ban, phù hợp với mục tiêu của thuế tiêu thụ đặc biệt là điều tiết tiêu dùng đối với hàng hóa cần sử dụng tiết kiệm và phù hợp với thông lệ quốc tế. Bên cạnh đó, trong bối cảnh ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu đang là vấn đề toàn cầu, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng (bao gồm cả xăng E5, E10) như hiện nay là phù hợp, góp phần giảm phát thải và định hướng tiêu dùng tiết kiệm.

Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính xin giữ như dự thảo luật.

Về mặt hàng điều hòa nhiệt độ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết cơ quan soạn thảo đang cân nhắc phương án giới hạn lại phạm vi các mặt hàng điều hòa nhiệt độ bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.

Về thuế suất đối với rượu, bia, nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục áp dụng thuế suất 65% đối với bia trong khoảng 2 năm và tăng thuế từ năm 2027 hoặc năm 2028 bắt đầu tăng lên 70%, lộ trình tăng 5%/năm. Có ý kiến đề nghị thống nhất một mức thuế đối với rượu, không chia theo nồng độ cồn và cũng áp thuế suất như đối với bia.

Cơ quan soạn thảo và thẩm tra cho rằng với các hệ lụy nghiêm trọng ảnh hưởng đến cộng đồng, tạo ra gánh nặng về kinh tế - xã hội từ việc tiêu dùng mức độ lớn bia, đặt ra yêu cầu cần có giải pháp đồng bộ để góp phần giảm sản lượng tiêu thụ bia, trong đó có giải pháp về chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt thông qua việc quy định mức thuế suất cao đối với mặt hàng này để điều tiết tiêu dùng.

Luật hiện hành đã quy định mức thuế suất cao đối với bia nhằm định hướng, điều tiết sản xuất, hạn chế tiêu dùng, giảm tác hại đối với sức khỏe cộng đồng và nhiều hệ lụy đối với kinh tế - xã hội. Do đó, để tác động mạnh mẽ đến việc giảm tiêu dùng, khắc phục các hệ lụy nghiêm trọng của việc lạm dụng rượu, bia, dự thảo luật tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định mức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt  đối với rượu, bia như phương án 2.

Đó là tăng thuế 80% từ năm 2026 và mỗi năm tăng 5% trong 5 năm liên tục, đến 2030 tăng 100%.

Dù vậy, các đại biểu Quốc hội đang có nhiều ý kiến khác nhau về thuế suất, mức thuế, lộ trình đối với các sản phẩm này. Một số ý kiến của các hiệp hội sản xuất và doanh nghiệp cho rằng, việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, rượu, bia như phương án 2 sẽ ảnh hưởng lớn đến sản xuất, kinh doanh các hàng hóa này cũng như các ngành phụ trợ, du lịch và vùng nguyên liệu, theo đó có thể ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng GDP đã đề ra.

Do đó, đề nghị cân nhắc có thể quy định theo phương án 1 với lộ trình tăng thuế chậm hơn để tránh gây khó khăn cho các doanh nghiệp, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã được Quốc hội quyết định.

Bên cạnh đó, cũng có quan điểm của các tổ chức y tế đề nghị thực hiện theo phương án đánh thuế cao và lộ trình tích cực hơn nữa để mức thuế tiêu thụ đặc biệt sớm được chuyển vào giá bán, từ đó có tác động mạnh, làm giảm hành vi tiêu dùng. Đây là phương thức hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất để giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại cho sức khỏe và có tác động như là biện pháp y tế dự phòng hiệu quả.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị các đại biểu Quốc hội cho ý kiến về nội dung này.

Dự thảo luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 chương và 12 điều, đã được thảo luận tại kỳ họp thứ 8 và dự kiến được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 9.