Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế: "Thiếu điện đã được cảnh báo từ mấy năm trước"

Quan điểm này được Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đưa ra khi chia sẻ với báo chí bên hành lang Quốc hội về tình trạng thiếu điện nhiều nơi trên cả nước hiện nay.

Ông Vũ Hồng Thanh nhắc lại thời điểm khi Quốc hội tổng kết Nghị quyết 31 về dừng đầu tư hai nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận, Ủy ban Kinh tế cũng đã kiến nghị xem xét lại chủ trương đầu tư lĩnh vực này.

Thủy điện gần như không còn dư địa phát triển

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhận định nguồn điện năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời cũng chỉ có mức độ và chiếm tỷ trọng nhất định trong tổng đầu tư, không thể phát triển ồ ạt.

Từ thực tế phát triển nguồn điện thời gian qua, ông Thanh cho rằng sự phát triển ồ ạt của nguồn điện gió, điện mặt trời đã tác động đến nguồn cung hệ thống.

"Ở một số vùng không có phụ tải, phải truyền tải đi. Mà muốn làm vậy phải có quy hoạch, kế hoạch, có chiến lược chứ đầu tư ra rồi lại không có hệ thống truyền tải thì không được", Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nói.

Nhắc lại việc đã đưa ra cảnh báo thiếu điện từ vài năm trước, ông Thanh cho rằng nếu tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam phục hồi lại ở mức khoảng 6-7%, tình trạng thiếu điện sẽ còn diễn ra nhiều hơn chứ không phải chỉ như hiện nay.

Ngành điện lý giải thiếu điện do nắng nóng dẫn đến tiêu thụ điện tăng vọt, nên phải cắt điện luân phiên để giảm tải. Thế nhưng, một thực tế khác được chỉ ra là trong những năm qua không có dự án nào lớn được đầu tư, và nếu có thì cũng chậm triển khai.

Việc này, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, "đã có báo cáo cả rồi". Ông Thanh cho biết Ủy ban Kinh tế đã chỉ ra rất rõ "địa chỉ" chậm ở các dự án nguồn điện do các tập đoàn năng lượng triển khai đầu tư, bao gồm Tập đoàn Điện lực, Dầu khí, Than và Khoáng sản.

Đặt trong bối cảnh thực hiện Quy hoạch điện VIII, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhìn nhận sẽ có nhiều bài toán đặt ra để đảm bảo cung ứng điện.

Nêu rõ thực tế về phát triển thủy điện, ông Vũ Hồng Thanh cho biết hiện nguồn này đã khai thác tới 80% công suất và gần như "không còn dư địa phát triển". Trong khi đó, việc phát triển nguồn nhiệt điện than phải được đặt trong mối quan hệ với những cam kết của Việt Nam tại COP26. Vì vậy, ông Thanh cho rằng việc ứng xử với điện than cũng là câu chuyện phải tính.

"Nghị quyết 55, cam kết COP26 có cả rồi, giờ về tài chính thì phải thực hiện", ông Thanh nói. Ông cho biết tới đây Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường sẽ thực hiện chuyên đề giám sát về năng lượng.

Thiếu điện trầm trọng là điều rất đáng lo

Vấn đề thiếu điện và đảm bảo cung ứng nguồn điện cũng là điều khiến đại biểu Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) sốt ruột. "Tôi băn khoăn về kế hoạch cung ứng điện đáp ứng nhu cầu cho phát triển kinh tế xã hội hay chưa? Và thực tế, điều này cho đến bây giờ thể hiện rõ, những lo lắng đặt ra là đúng", nữ đại biểu chia sẻ.

Bà phân tích mới bắt đầu vào mùa hè, kinh tế cũng dần phục hồi nhưng doanh nghiệp đang phải đối mặt nhiều thách thức như bị ảnh hưởng bởi dịch, thiếu đơn hàng, sản xuất kinh doanh gặp khó khăn. Bây giờ thêm thiếu điện trầm trọng, theo đại biểu Lan, là điều rất đáng lo.

"Cắt điện không phải chỉ luân phiên 1-2 tiếng mà cắt cả ngày cả đêm nên ảnh hưởng rất nghiêm trọng đời sống nhân dân, kinh tế xã hội", nữ đại biểu nêu thực tế.

Dù Chính phủ đã có chủ trương phát triển điện tái tạo cùng với nhiệt điện than, khí, nhưng bà Lan đánh giá kế hoạch kết nối và sử dụng điện tái tạo còn chậm. Việc vận hành hệ thống nhiệt điện cũng chưa chủ động, chưa có chiến lược đảm bảo nguồn điện.

Từ thực tế này, bà nhấn mạnh phải đặt ra việc triển khai Quy hoạch điện VIII vừa được phê duyệt, xây dựng chiến lược và kế hoạch đáp ứng điện trong cả ngắn hạn và dài hạn.

"Chúng tôi mong muốn có kế hoạch đầy đủ và tính khả thi của Chính phủ, trong đó Bộ Công Thương với vai trò đầu mối cần chủ động", bà Lan nói, đồng thời đề nghị Chính phủ đánh giá lại toàn diện công tác thực hiện kế hoạch chiến lược cung - cầu điện cho sản xuất, phát triển kinh tế xã hội, đưa ra giải pháp cụ thể khắc phục tình trạng thiếu điện.

Nữ đại biểu lưu ý khi thực hiện nhiệm vụ này phải tính toán tới các yếu tố như biến đổi khí hậu hay tình thế bất thường, cực đoan khác, để có giải pháp chủ động ứng phó.

"Quy hoạch điện VIII đưa ra chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể giảm nhiệt điện than như thế nào, điện tái tạo ra sao để đảm bảo cam kết COP26, Chính phủ cần có dự báo, lộ trình và kế hoạch rất khả thi, tránh tình trạng bị động như hiện nay", đại biểu tỉnh Quảng Ninh góp ý.