“Cấm” thủy điện làm chuyển dòng nước tự nhiên

Thứ tư, 05/10/2011 - 10:28

(Dân trí) - Dẫn ví dụ về một số dòng sông bị nắn dòng chảy tự nhiên để phục vụ một dự án thủy điện miền Trung dẫn đến hậu quả nhiều tỉnh cạn kiệt nguồn nước, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước đề xuất đưa quy định này vào Luật Tài nguyên nước sửa đổi.

“Cấm” thủy điện làm chuyển dòng nước tự nhiên - 1

Thủy điện xả lũ gây ngập lụt hạ du là vấn đề "nóng" nhiều phiên họp Quốc hội.

Dự thảo luật được Chính phủ trình UB Thường vụ Quốc hội xem xét chiều 4/10. Cơ quan thẩm tra dự án luật - UB Kinh tế cho rằng cần tập trung xây dựng quy định điều chỉnh các vấn đề như chiến lược, quy hoạch tài nguyên nước; quản lý lưu vực sông; sử dụng nước tiết kiệm…

Nhiều ý kiến đại biểu “bắt” ngay vào vấn đề “loạn” thủy điện trên các lưu vực sông, nhất là khu vực miền Trung dẫn đến tình trạng thiếu kiểm soát nguồn tài nguyên “nhạy cảm” và hữu hạn này thời gian qua.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước dẫn ngay việc xây dựng nhà máy thủy điện tại Bình Định vừa qua đã làm chuyển dòng sông Ba khiến tỉnh Gia Lai bị thiếu nước cho hoạt động nông nghiệp. Ông Phước dự đoán sắp tới, hậu quả này sẽ lan đến tỉnh Phú Yên, đe dọa nghiêm trọng đến sản xuất của bà con nông dân.

Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai “gật đầu” với kiến nghị của ông Ksor Phước, phải bổ sung các điều khoản liên quan đến việc xây dựng, vận hành, xả lũ của các nhà máy thủy điện. Vấn đề thủy điện xả lũ gây ngập lụt miền Trung liên tục “nóng” trong các phiên họp Quốc hội gần đây.

Bà Mai phân tích, hàng trăm nhà máy thủy điện nhỏ khu vực miền Trung vận hành kiểu mạnh ai nấy làm. Các địa phương rõ ràng không kiểm soát được việc xây dựng thủy điện nhỏ theo quy hoạch. Bộ Công thương đang rà soát lại hệ thống thủy điện này, việc thực hiện các quy định vận hành liên hồ chứa. Thực tế, Chính phủ cũng đã phải tạm đình chỉ nhiều dự án chưa hợp lý Luật Tài nguyên nước phải “bao” vấn đề này.

Theo báo cáo của Chính phủ, tổng công suất thủy điện đang đóng góp 40% sản lượng toàn quốc. Tuy nhiên, việc phát triển thủy điện nhỏ và vừa cũng như chuyển nước lưu vực đang gây nhiều hậu quả. Điển hình là việc xây hồ hồ chứa chưa quan tâm đến chức năng phòng, chống lũ và cấp nước cho hạ du.

Do thiếu quy hoạch chung nên các công trình thủy điện đều không có lưu lượng xả để duy trì dòng chảy, thiếu quy trình vận hành hồ nên tác động đến hạ du. Tình trạng thiếu nước cũng dẫn đến tranh chấp ở một số lưu vực sông vào mùa khô.

“Cấm” thủy điện làm chuyển dòng nước tự nhiên - 2

Sông Hồng đoạn qua Hà Nội gần đây cũng thường xuyên trong cảnh cạn trơ đáy.

Chủ nhiệm UB Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng đề xuất, cần có thái độ nghiêm túc với nguy cơ đang cạn kiệt nguồn nước và hình ảnh các dòng sông chết. Xây dựng thủy điện tràn lan, ô nhiễm môi trường là những nguyên nhân cốt yếu dẫn đến việc xâm hại, làm cạc kiệt nguồn tài nguyên nước.

Ông Dũng dẫn chứng, nhiều năm trước, khi khảo sát ở Tây Nguyên, chỉ cần khoan 15 - 20 mét đất đã chạm nguồn nước. Nhưng đến nay, muốn tìm nước phải đưa mũi khoan xuống sâu 150 - 200 mét.

"Nước vô cùng quý. Nếu cứ tùy tiện sử dụng như hiện nay hoặc để ô nhiễm thì chẳng mấy chốc sẽ cạn kiệt, với các dòng sông chết. Sẽ sớm đến lúc không còn nước để dùng" - ông Dũng cảnh báo.

Cũng trong chiều qua, 4/10, UB Thường vụ QH thảo luận, cho ý liến dự luật Đo lường. Đa số các ý kiến cho rằng, chế tài xử phạt đối với các hành vi gian lận hiện còn quá nhẹ, không đủ mức răn đe. Do đó, các thành viên UB Thường vụ đều đều xuất nâng mức xử phạt lên 20-50 lần số tiền thu lợi bất chính, đình chỉ hoạt động đối với cơ sở cố tình vi phạm, công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng… để “chặn ý định gian lận”.

P.Thảo