Bộ Tư pháp đề nghị thận trọng đánh giá tác động khi bỏ sổ hộ khẩu

Bộ Tư pháp vừa tổ chức cuộc họp với đại diện nhiều bộ ngành liên quan để thẩm định đề nghị xây dựng Luật Cư trú (sửa đổi). Tại đây, các chuyên gia đã chỉ ra những hạn chế như việc người dân phải mất thời gian, công sức, chi phí liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi tham gia các giao dịch hoặc thực hiện các thủ tục hành chính có yêu cầu phải xuất trình gây tốn kém, lãng phí.

Việc quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú cũng đang gây khó khăn cho người dân khi họ cần di chuyển hoặc tìm cơ hội sinh sống, làm việc ở nơi khác.

Trong khi đó, nhà nước vẫn phải duy trì các bộ phận quản lý chuyên trách ở nhiều cấp để thực hiện các công đoạn quản lý sổ hộ khẩu, sổ tạm trú như lập tờ khai, thống kê, lập biểu mẫu… dẫn đến bộ máy hành chính cồng kềnh, khối lượng hồ sơ giấy tờ lưu trữ rất lớn, gây tốn kém cho ngân sách.

Để giải quyết thực trạng trên, dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) do Bộ Công an chủ trì xây dựng hướng đến việc bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú và thay thế bằng hình thức quản lý theo số định danh cá nhân cập nhật từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Dự thảo luật cũng đề xuất bãi bỏ 13 nhóm thủ tục gồm: Tách sổ hộ khẩu; cấp đổi sổ hộ khẩu; cấp lại sổ hộ khẩu; điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu; xóa đăng ký thường trú; xác nhận việc trước đây đã đăng ký thường trú; hủy bỏ kết quả đăng ký thường trú trái pháp luật; cấp giấy chuyển hộ khẩu; cấp đổi sổ tạm trú; cấp lại sổ tạm trú; điều chỉnh những thay đổi trong sổ tạm trú; gia hạn tạm trú; hủy bỏ đăng ký tạm trú trái pháp luật.

Tác động đến gần 200 văn bản quy phạm pháp luật liên quan

Tại buổi thẩm định, bà Nguyễn Thị Thu Hòe - Phó cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) cho biết, việc sửa đổi luật có tác động đến gần 200 văn bản quy phạm pháp luật liên quan nên kinh phí sẽ rất tốn kém. Chính vì thế cần tính toán để đảm bảo khả thi.

Theo bà Hòe, nếu không quản lý dân cư theo hộ gia đình thì chính sách là quản lý công dân trên cơ sở cá nhân. Do đó, để hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cần huy động từng cá nhân kê khai thông tin nên sẽ gặp nhiều khó khăn.

Dù ủng hộ tư tưởng đổi mới nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính nhưng ông Nguyễn Duy Tiến - Phó vụ trưởng Vụ pháp luật (Văn phòng Quốc hội) vẫn băn khoăn về tính khả thi của dự thảo Luật Cư trú sẽ tác động lớn đến nhiều văn bản quy phạm pháp luật hiện hành.

Ông Tiến đề nghị làm rõ, nếu quản lý dân cư bằng mã số định danh cá nhân ảnh hưởng thế nào tới cơ chế bảo hiểm xã hội của hộ gia đình? Người dân mang theo sổ hộ khẩu thì có thực hiện được các giao dịch không?

Kết thúc cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng nhận định, cách thức quản lý dân cư ở nước ta cần tiếp cận mô hình quản lý công dân theo hướng tích hợp, đơn giản mà các nước tiên tiến trên thế giới đang áp dụng.

Bên cạnh đó, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật sửa đổi phải đánh giá được tác động khi bãi bỏ hình thức quản lý theo hộ gia đình, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân Việt Nam ở nước ngoài. Đặc biệt cần đảm bảo sự phù hợp với các chính sách, pháp luật nói chung về công tác cán bộ, vấn đề tinh giản biên chế, phân cấp, phân quyền…

“Cơ quan chủ trì soạn thảo phải cân nhắc tới tính khả thi vì mọi chính sách của dự thảo luật đều bắt nguồn từ Cơ sở dữ liệu dân cư, chỉ khi nào hoàn thiện được cơ sở dữ liệu thì mới bắt đầu bỏ sổ hộ khẩu, bỏ các thủ tục. Vì thế cần lộ trình cụ thể. Mặt khác, phải tính toán tới vấn đề ngân sách, vấn đề bảo mật thông tin khi chia sẻ cơ sở dữ liệu dân cư tới các tổ chức đã được xã hội hóa” - ông Dũng nhấn mạnh.

Nguyễn Trường