Trần Anh Hùng và hành trình 30 năm ở Cannes: Bắt đầu từ "Mùi đu đủ xanh"

Bộ phim La Passion de Dodin Bouffant (Niềm đam mê của Dodin Bouffant) vừa đưa về cho đạo diễn người Pháp gốc Việt - Trần Anh Hùng (60 tuổi) giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại lễ bế mạc LHP Cannes.

Đúng sau 30 năm giành giải Camera Vàng ở LHP Cannes với tác phẩm điện ảnh đầu tay Mùi đu đủ xanh, Trần Anh Hùng đoạt giải thưởng lớn thứ 2 tại liên hoan phim đình đám hàng đầu thế giới. Trong suốt 30 năm làm phim, Trần Anh Hùng mới cho ra mắt 7 tác phẩm điện ảnh, khởi đầu là Mùi đu đủ xanh và đang dừng lại ở Niềm đam mê của Dodin Bouffant.

Là một đạo diễn người Pháp gốc Việt, Trần Anh Hùng đã có một chặng hành trình trọn vẹn để tri ân hai nền văn hóa đưa lại cho anh nhiều cảm hứng trong điện ảnh. Mùi đu đủ xanh (1993) mang đậm hồn Việt, Niềm đam mê của Dodin Bouffant (2023) khai thác vẻ đẹp ẩm thực Pháp.

Cả hai phim đều được đánh giá cao tại LHP Cannes và đưa về cho vị đạo diễn hai giải thưởng quan trọng hàng đầu trong sự nghiệp.

"Mùi đu đủ xanh": Phim nói tiếng Việt chinh phục thế giới

Tình yêu điện ảnh của đạo diễn Trần Anh Hùng bắt đầu từ tình yêu dành cho Việt Nam. Tình yêu này được thể hiện trọn vẹn trong phim điện ảnh đầu tay của anh - bộ phim Mùi đu đủ xanh.

Cho tới tận hôm nay, nhắc đến đạo diễn Trần Anh Hùng, người ta vẫn nhắc ngay tới Mùi đu đủ xanh - tác phẩm điện ảnh quan trọng hàng đầu trong sự nghiệp làm phim của vị đạo diễn người Pháp gốc Việt.

Mùi đu đủ xanh từng giành giải Camera Vàng cho phim đầu tay xuất sắc tại LHP Cannes. Ngoài ra, phim còn giành giải César cho Phim đầu tay xuất sắc (giải César của điện ảnh Pháp vốn được so sánh với giải Oscar của Mỹ). Năm 1994, phim tiếp tục được đề cử tại giải Oscar ở hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc nhất.

Mùi đu đủ xanh là một phim điện ảnh mang đậm hồn Việt. Phim kể về cô bé Mùi đi ở từ lúc còn nhỏ cho tới khi trở thành thiếu nữ và tìm được tình yêu đẹp của cuộc đời mình. Bối cảnh phim là Sài Gòn thập niên 1950, tuy vậy, phim trường hoàn toàn được dựng lên ở Paris (Pháp).

Hai nữ diễn viên vào vai Mùi đều là người Pháp gốc Á. Trong đó, nữ diễn viên Trần Nữ Yên Khê, vào vai Mùi lúc lớn, là người Pháp gốc Việt. Cô cũng chính là vợ của đạo diễn Trần Anh Hùng.

Trong Mùi đu đủ xanh, những nét đặc trưng trong tính cách con người Việt Nam được khắc họa rõ nét. Được phản ánh rõ nhất chính là sự nhẫn nại và đức hy sinh của những người phụ nữ.

Bên cạnh cảm nhận về thân phận và tính cách con người, đạo diễn còn dẫn dắt người xem đến với những cảm nhận tinh tế về thiên nhiên Việt Nam dù trường quay được đặt ở Pháp. Qua những khuôn hình cận cảnh, vẻ đẹp của cuộc sống đời thường ở Việt Nam được đặc tả sinh động, lãng mạn và nên thơ.

Khán giả xem phim sẽ yêu mến cô bé Mùi luôn ngạc nhiên trước những hiện tượng dù nhỏ bé của thiên nhiên diễn ra quanh mình. Hình ảnh Mùi mắt tròn xoe nhìn những giọt nhựa đu đủ trắng nhỏ xuống tán lá xanh, hay thích thú ngắm những hạt nhỏ màu trắng trong trái đu đủ xanh là những cảnh phim giàu sức biểu cảm.

Mùi đu đủ xanh đã trở thành cột mốc đáng nhớ trong sự nghiệp điện ảnh của đạo diễn Trần Anh Hùng, giúp anh nhận được những giải thưởng danh giá và sự ghi nhận của giới điện ảnh phương Tây.

"Xích lô", "Mùa hè chiều thẳng đứng": Tình yêu nối dài dành cho Việt Nam

Từ trước khi thực hiện bộ phim điện ảnh đầu tay Mùi đu đủ xanh, Trần Anh Hùng đã có nguồn cảm hứng đặc biệt đối với những thước phim làm về Việt Nam. Phim ngắn Người thiếu phụ Nam Xương từng được anh thực hiện để làm bài tốt nghiệp ở trường điện ảnh danh tiếng Louis Lumière (Pháp) hồi năm 1987.

Người thiếu phụ Nam Xương từng được đề cử ở hạng mục Cành Cọ Vàng dành cho Phim ngắn tại LHP Cannes hồi năm 1989. Đây là hạng mục danh giá nhất đối với thể loại phim ngắn ở LHP Cannes.

Sau đó, vị đạo diễn làm thêm phim ngắn Hòn vọng phu (1991), trước khi bắt tay vào thực hiện phim điện ảnh Mùi đu đủ xanh (1993).

Thành công của Mùi đu đủ xanh đã tạo đà để Trần Anh Hùng thực hiện bộ phim tiếp theo - Xích lô (1995) kể về cuộc sống của những người lao động nghèo ở TP.HCM. Xích lô thắng giải Sư Tử Vàng ở LHP Venice. Lúc này, mới ở tuổi 33, Trần Anh Hùng được xem là hiện tượng ở Venice bởi anh là một trong những nhà làm phim trẻ tuổi nhất từng nhận được giải thưởng danh giá này.

Sau khi khai thác bối cảnh TP.HCM trong Xích lô, Trần Anh Hùng chuyển sự chú ý sang thủ đô Hà Nội và thực hiện bộ phim Mùa hè chiều thẳng đứng (2000). Phim xoay quanh đời sống của một gia đình có 4 người con, trong đó có 3 chị em gái. Chuyện phim xoay quanh tình yêu và hôn nhân của 3 người phụ nữ.

3 bộ phim được thực hiện đầu tiên trong sự nghiệp đạo diễn của Trần Anh Hùng, gồm Mùi đu đủ xanh, Xích lô và Mùa hè chiều thẳng đứng được xem là bộ ba phim làm về Việt Nam để lại dấu ấn đặc biệt tại các liên hoan phim quốc tế.

Mùi đu đủ xanh giành giải Camera Vàng ở LHP Cannes. Xích lô giành giải Sư Tử Vàng ở LHP Venice. Mùa hè chiều thẳng đứng được đề cử ở hạng mục Un Certain Regard (Một góc nhìn độc đáo) tại LHP Cannes.

Phải tới 9 năm sau khi thực hiện bộ ba phim làm về Việt Nam, Trần Anh Hùng mới thực hiện phim mới, nhưng hiệu ứng tạo ra không thực sự ấn tượng. 3 bộ phim gồm I Come with the Rain (2009), Norwegian Wood (2010) và Eternity (2016) chứng kiến nỗ lực chuyển dịch về mặt đề tài trên con đường làm phim của Trần Anh Hùng, dù chưa giúp anh gặt hái được những thành tựu.

Phải tới La Passion de Dodin Bouffant (2023), vị đạo diễn mới thực sự gặt hái được thành công kể từ khi đi tìm nguồn cảm hứng mới.

Tròn 30 năm kể từ khi giành giải Camera Vàng ở LHP Cannes, Trần Anh Hùng đã có giải thưởng lớn tiếp theo, đánh dấu một bước chuyển thành công trên chặng hành trình làm phim của mình.

30 năm cho một chặng hành trình có những sự chuyển dịch về nguồn cảm hứng và cách khai thác đề tài, đạo diễn Trần Anh Hùng ở tuổi 60 đang tiếp tục gây bất ngờ. Anh khiến những người yêu thích phong cách điện ảnh duy mỹ và những khuôn hình nên thơ của mình phải tiếp tục háo hức chờ đợi.