Lễ hội Giã cốm của người Tày - nét đặc sắc văn hóa nơi vùng cao Côn Lôn

Xã Côn Lôn, huyện Na Hang có trên 60% là đồng bào dân tộc Tày. Nơi đây có cánh đồng rộng lớn được bao bọc xung quanh bởi những dãy núi. Đây là điều kiện thuận lợi để người dân phát triển nông nghiệp, đặc biệt phát triển cây lúa nếp. Khi ruộng lúa nếp hoe đầu, người Tày thường mở Lễ hội giã cốm, hay còn gọi là Lễ hội đón Trăng, hội Hai, mừng mùa Cơm Mới tháng 10 để chuẩn bị cho Tết âm lịch hàng năm.

Lễ hội giã cốm mang nhiều ý nghĩa tâm linh, cầu mong mưa thuận gió hòa, sản xuất thuận lợi. Nếp cái hoa vàng, giống lúa từ bao đời nay ở Côn Lôn được sử dụng làm nguyên liệu chính trong lễ hội.

Những khóm lúa được chia nhỏ và đặt lên các vỉ đan bằng tre tươi, sau đó đặt lên miệng lò. Khi lúa se khô lại đủ độ thì cho vào cối giã. Để hạt cốm được thơm ngon, mềm dẻo, người Tày thường gói trong lá chuối hoặc lá dong. Từ cốm có thể chế biến ra nhiều món ăn như xôi cốm, bánh cốm…

Lễ hội giã cốm (Tết mừng Trăng, hội Hai) thường được chính quyền và bà con nơi đây tổ chức vào cuối tháng 9 Âm lịch hàng năm. 

Việc phục dựng lễ hội giã cốm nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân. Đây còn là dịp để thế hệ trẻ học tập kinh nghiệm làm cốm và giữ gìn nét ẩm thực truyền thống của địa phương, từ đó, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội cũng như phát triển du lịch...

Lễ hội giã cốm của đồng bào dân tộc Tày là một trong nhiều lễ hội đặc sắc của cộng đồng các dân tộc sinh sống tại Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Có thể thấy, với nhiều nơi khi xã hội ngày càng phát triển thì các giá trị văn hóa truyền thống sẽ ngày càng mai một đi.

Tuy nhiên, đối với Na Hang việc bảo tồn, lưu giữ giá trị văn hóa các dân tộc lại là điều quan trọng thu hút khách du lịch đến với mảnh đất này, từ đó góp phần phát triển kinh tế, thực hiện có hiệu khâu đột phá phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của huyện mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Na Hang lần thứ XX, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra.