Khai quật phế tích cổ hơn 1.500 năm của người Chăm ở Bình Định

Ngày 18/8, Viện Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định tổ chức hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ phế tích tháp Châu Thành (phường Nhơn Thành, thị xã An Nhơn, Bình Định) lần 3.

Tại hội nghị, Tiến sĩ Phạm Văn Triệu - Phó Trưởng phòng Khảo cổ học lịch sử (Viện Khảo cổ học) - thông tin về một số kết quả đơn vị khảo cổ phát hiện trong đợt khai quật lần 3 tại tháp Châu Thành.

Theo đó, dựa vào địa tầng, kỹ thuật xây dựng, vật liệu xây dựng, đơn vị đã phát hiện 3 kiến trúc của 2 giai đoạn khác nhau.

Đặc biệt, quá trình khai quật, đơn vị khảo cổ phát hiện rất nhiều di vật, vật liệu kiến trúc, đồ đá, gồm: gạch, ngói âm dương, mảnh gốm trang trí kiến trúc và điểm góc, đá ong; nhiều mảnh tượng, mảnh bia ký, đồ gốm (gốm Chăm, gốm Việt), sứ, kim loại, đạn chì; thậm chí đơn vị khảo cổ còn tìm thấy cả mảnh vàng nhỏ.

Theo TS Phạm Văn Triệu, kết quả khảo cổ đợt 3 tiếp tục cho ra nhiều manh mối quan trọng để làm sáng tỏ, xác định quy mô chính thức tháp Châu Thành và vị trí của ngôi đền thờ chính. Qua các phát hiện, có thể phán đoán phế tích này tồn tại kiến trúc tháp có quy mô lớn, phản ánh được cả giai đoạn lịch sử của một kinh đô Champa xưa.

Về niên đại, đợt khảo cố thứ 3 cung cấp tư liệu để xác định được rõ niên đại sớm nhất phế tích tháp Châu Thành từ thế kỷ 4 đến 6. Kết quả khai quật tháp Châu Thành cũng đã cung cấp thêm nhiều tư liệu lịch sử củng cố cho những tài liệu mà ngành khảo cổ học Việt Nam về nghiên cứu văn hóa Champa.

Các tư liệu khảo cổ ở tháp Châu Thành có sự tương đồng với những phát hiện tại các công trình kiến trúc cổ tại thành Trà Kiệu (Quảng Nam), Cổ Lũy (Quảng Ngãi), thành Hồ (Phú Yên) minh chứng cho giai đoạn kéo dài 3 thế kỷ thống nhất về mặt lãnh thổ, tạo thành một quốc gia chung.

Đặc biệt, tư liệu khảo cổ tìm thấy ở Châu Thành cho thấy ảnh hưởng từ rất sớm của văn hóa Ấn Độ giáo vào đời sống tâm linh người Chăm.

Với những phát hiện mới về giá trị lịch sử, văn hóa cực kỳ quan trọng, các địa biểu tham dự, nhà nghiên cứu, đơn vị khảo cổ kiến nghị, các cơ quan liên quan của tỉnh Bình Định cần sớm xây dựng hồ sơ xếp hạng di tích. Trước mắt, xếp hạng cấp tỉnh để từ đó làm cơ sở pháp lý để tiếp tục bảo vệ, khai quật, nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của cụm di tích này.

Tiến sĩ Lê Đình Phụng, Ủy viên Hội Khảo cổ học Việt Nam cho rằng, phế tích tháp Châu Thành là một trong 2 công trình kiến trúc cổ người Chăm (phế tích thứ nhất Thập Tháp) có quy mô lớn, nó làm sáng tỏ bằng chứng lịch sử về kinh đô đầu tiên của Lâm Ấp tại Bình Định.

Thông qua việc khảo cổ này, sẽ cung cấp các tư liệu khoa học đóng góp làm rõ văn hóa, lịch sử Bình Định cũng như văn hóa lịch sử Champa, sau hội nhập thành dòng chảy văn hóa Việt.

Ông Huỳnh Văn Lợi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định - đánh giá cao những kết quả khảo cổ học tại tháp Châu Thành.

Thông qua kết quả khảo cổ trên, ngành văn hóa Bình Định sẽ phối hợp với Viện Khảo cổ học và các ngành chuyên môn, nhà khoa học để xây dựng hồ sơ tiến đến xây dựng, xếp loại di tích và tiếp tục nghiên cứu, khảo cổ, làm rõ các giá trị văn học, lịch sử, tôn giáo từ phế tích tháp Châu Thành.