Làm gì khi người đái tháo đường bị loét chân?

Loét bàn chân, một biến chứng đáng sợ của đái tháo đường

Đái tháo đường có nhiều biến chứng mãn tính, chủ yếu là ở các mạch máu lớn gây bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não, bệnh mạch máu ngoại biên. Trong đó, biến chứng ở các mạch máu nhỏ có thể dẫn đến bệnh võng mạc, bệnh thận và các biến chứng về thần kinh, tai biến mạch máu não.

Một trong những biến chứng mãn tính nguy hiểm, khiến bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng là loét bàn chân. Thể hiện của bệnh mạch máu ngoại biên chủ yếu là viêm động mạch chi dưới dễ dẫn đến hoại tử vết thương và phải đoạn chi, gây tàn phế suốt đời cho bệnh nhân. 

Biến chứng loét bàn chân đái tháo đường thường xảy ra ở mu bàn chân, ngón cái. Bệnh thường bắt đầu do nguyên nhân như đi giày dép chật. Các vết loét thường khởi đầu chỉ là những vết xước nhỏ hoặc phồng da nhưng do không được phát hiện kịp thời, khiến các vết loét lâu lành, lan rộng và không chăm sóc đúng cách sẽ dẫn đến nhiễm trùng. Vết loét nhiễm trùng lan rộng kéo dài gây hoại tử.

Vết loét ở chân của người đái tháo đường khó có khả năng lành do các dây thần kinh cảm giác ngoại biên dẫn máu đến nuôi chân và bàn chân gần như bị hỏng. Do đó, vết loét không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và ôxy, không có đủ các tế bào máu như bạch cầu đến để tấn công vi khuẩn và các tế bào chết cũng không được loại bỏ kịp thời khiến vết thương rất dễ bị nhiễm trùng lan rộng và khó liền.

Việc đoạn chi cũng là biện pháp cuối cùng các bác sĩ phải chọn để duy trì sự sống cho bệnh nhân. Động mạch có thể bị tắc hẹp ở các đoạn cẳng chân hoặc cao hơn như ở đùi nên một số trường hợp tuy chỉ nhiễm trùng bàn chân nhưng lại cần đoạn chi đến trên đầu gối.

Đối với bệnh nhân đái tháo đường, biến chứng đoạn chi đặt ra một vấn đề lớn cho xã hội, kinh tế và y tế. Bệnh nhân sẽ mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình, mất tự tin trong cuộc sống, giảm chất lượng cuộc sống cũng như giảm tuổi thọ... Hơn nữa, chi phí điều trị khi vết thương nhiễm trùng đến giai đoạn cắt cụt chi khá cao.

Vì vậy, bệnh nhân đái tháo đường cần được bác sĩ tư vấn khi phát hiện bất kỳ tổn thương hoặc bất thường ở đôi chân. Việc phát hiện sớm và được chữa trị kịp thời có thể ngăn ngừa những tổn hại lâu dài, ngăn ngừa việc đoạn chi tới 85%.

Làm gì khi người bệnh đái tháo đường vào giai đoạn loét chân?

Kiểm tra bàn chân hằng ngày: Tập thói quen kiểm tra bàn chân ít nhất 1 lần trong ngày. Các vết nứt trên da, các vết phỏng rộp, vết thâm, các nốt chai chân và những chỗ đau trên da đều cần quan sát kỹ ở các bệnh nhân đái tháo đường.

Cắt móng chân mỗi tuần hoặc khi thấy dài: Nên cắt tỉa móng chân theo đường vòng của ngón, không lấy khóe cũng như tự mình cắt các vết chai ở chân.

Giữ cho mạch máu được lưu thông: Luôn giữ chân ở tư thế ngang khi ngồi. Không đi tất chật, giầy dép chật, không nên để chân không ngay cả khi ở nhà. Tập cử động các ngón chân trong khoảng 5 - 10 phút, vài lần trong ngày. Các hình thức luyện tập như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe là những bài tập thể dục tốt và dễ cho bàn chân vận động, giúp cải thiện lưu thông mạch máu.

Vệ sinh chân hằng ngày: Luôn giữ sạch chân với nước ấm và xà phòng trung tính. Tuy nhiên, người bệnh không nên ngâm chân trong nước quá nóng (nhiệt độ nước không nên quá 37oC) hoặc ngâm nước ấm quá lâu. Sau khi rửa, dùng khăn bông mềm thấm khô chân, đặc biệt các kẽ ngón chân.