Hoàn thiện pháp luật về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng

Cuộc họp do ông Lê Vệ Quốc, Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Tổ trưởng Tổ soạn thảo), chủ trì vừa diễn ra tại Bộ Tư pháp.

Tham dự cuộc họp có các thành viên của tổ soạn thảo là đại diện Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Bộ Tài chính và một số đơn vị có liên quan của Bộ Tư pháp.

Thay mặt tổ soạn thảo, bà Phan Thị Thu Hà, Trưởng phòng Quản lý trợ giúp pháp lý (Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý) đã báo cáo Tổ soạn thảo về sự cần thiết của việc sửa đổi Thông tư liên tịch số 10, những nội dung sửa đổi, bổ sung.

Theo đó, thành phần và nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật trên cơ sở hợp nhất 2 Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật và Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng được quy định tại Quyết định số 26/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Các quy định về Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý tại Thông tư liên tịch số 10 không còn phù hợp, đồng bộ với Quyết định số 26/2025.

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố có quyền tự bảo vệ hoặc nhờ trợ giúp viên pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp được tự bào chữa, nhờ người bào chữa  nhưng Thông tư liên tịch số 10 chưa quy định việc giải thích quyền được trợ giúp pháp lý cho người được trợ giúp pháp lý là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp.

Do đó cần phải quy định bổ sung trong dự thảo thông tư để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của pháp luật và cụ thể hóa quy định của Bộ luật tố tụng hình sự. Việc xây dựng thông tư liên tịch sửa đổi Thông tư liên tịch số 10 là cần thiết.

Một số nội dung sửa đổi, bổ sung gồm: Bổ sung thêm các đối tượng là “người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp” sẽ được giải thích, thông báo về trợ giúp pháp lý; bổ sung thêm quy định biên bản việc giải thích về trợ giúp pháp lý cho đương sự trong tố tụng dân sự, tố tụng hành chính cần được lưu vào hồ sơ vụ án.

Bên cạnh đó cần bãi bỏ một số quy định về Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng; quy định về trách nhiệm báo cáo về công tác phối hợp trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng…

Các đại biểu đều đồng tình rằng dù người thuộc diện trợ giúp pháp lý có yêu cầu trợ giúp pháp lý hay không thì tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý đều cần vào cuộc ngay từ đầu để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người dân nói chung và người thuộc diện trợ giúp nói riêng.

Kết luận cuộc họp, Cục trưởng Lê Vệ Quốc ghi nhận và đánh giá cao ý kiến trao đổi, thảo luận thẳng thắn, cởi mở của các đại biểu và khẳng định việc cần sửa đổi, bổ sung thông tư liên tịch để thuận lợi cho người thực hiện trợ giúp pháp lý, cơ quan, người tiến hành tố tụng và đặc biệt là người dân.

Trên cơ sở ý kiến của các thành viên Tổ soạn thảo, ông Lê Vệ Quốc chỉ đạo thường trực Tổ soạn thảo tiếp tục chỉnh lý, sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện dự thảo Thông tư liên tịch sửa đổi để gửi lấy ý kiến các bộ, ngành, cơ quan liên quan.