Trong thế giới bóng đá, Mohamed Salah có thể xem là vị Pharaoh không chỉ của đất nước Ai Cập mà cả giải Ngoại hạng Anh lừng lẫy. Đó là bước tiến không ai ngờ tới của một cầu thủ xuất phát từ con số âm, trái ngược với Neymar…

Không ai có thể tóm lược mối quan hệ giữa xã hội và đội tuyển quốc gia Ai Cập sâu rộng hơn Essam El-Hadary, thủ thành mùa hè 2018 đã đi vào lịch sử với tư cách cầu thủ lớn tuổi nhất ra sân tại một kỳ World Cup, khi đã 45 tuổi 161 ngày và có 22 năm khoác áo The Pharaohs. "Tại Ai Cập, chúng tôi có gần 100 triệu người… và khi đội tuyển quốc gia thi đấu, họ đột nhiên biến thành huấn luyện viên bóng đá tất thảy. Đó là những vị HLV cuồng nhiệt đến mức phấn khích thái quá. Không điều gì ý nghĩa hơn đối với họ bằng một trận đấu của đội tuyển quốc gia (ĐTQG). Hãy thử vào một quán cà phê ở Cairo khi chúng tôi thi đấu… tin tôi đi, bạn sẽ không tìm thấy một ghế trống".

Bóng đá quả thực là môn thể thao đặc biệt và tuyệt diệu. Cách dòng chảy bóng đá phản chiếu đời thực là thứ ánh xạ không một trò môn thể thao nào khác thực hiện được. Có vô số câu chuyện sống động về những xứ sở hay cộng đồng đương đầu vô vàn khó khăn trong cuộc sống và bỗng nhiên, sự thành công ngoài mong đợi của đội bóng đại diện cho họ như thổi vào một luồng sinh khí mới.

Ví dụ câu chuyện của đội tuyển Zambia vào năm 2012. Gần 20 năm sau vụ tai nạn máy bay thảm khốc khiến toàn bộ ĐTQG nước này thiệt mạng, họ đã đăng quang AFCON (cúp vô địch châu Phi) sau khi đánh bại gã khổng lồ Bờ Biển Ngà. Cũng trong năm này tại Trung Đông, Suria lần đầu vô địch cúp Tây Á khi đánh bại ông lớn Iran, chưa đầy 1 năm sau khi nội chiến bùng nổ ở đất nước nảy.

Câu chuyện của đội tuyển Ai Cập cũng gần giống như vậy. Đó là thành quả của sự kiên trì và cống hiến cho niềm đam mê túc cầu bất chấp thời gian dài khó khăn. Khi xung đột theo thang ở Trung Đông những năm đầu thập niên 2010, The Pharaohs đang ở giữa chu kỳ thành công nhất từ trước đến nay. Họ vừa giành cúp châu Phi lần thứ ba liên tiếp, với thế hệ vàng tài năng trong đội hình, và có vẻ như sẵn sàng thách thức đội bóng vĩ đại Brazil vào năm 2014.

Nhưng sau những biến động chính trị rung chuyển toàn bộ đất nước vào năm 2011, đội tuyển Ai Cập thậm chí không thể vượt qua vòng loại AFCON 2012. Thật không may, đây chỉ là một trong hàng loạt chiến bại thê thảm đối với những người hâm mộ cuồng nhiệt của bóng đá Ai Cập.

Ngày 1/2/2012, trận đấu giữa Al-Ahly và Al-Masry trong khuôn khổ giải VĐQG Ai Cập trên thành phố Port Said đã phải hoãn 30 phút vì những CĐV quá khích đã chiếm sân bóng. Các sân bóng bị đánh chiếm không phải là chuyện lạ ở Ai Cập, nhưng giờ đây, người hâm mộ thường xuyên xộc thẳng vào sân mà không gặp phải bất kỳ sự phản kháng rõ ràng nào từ phía cảnh sát. Kết quả thật thảm hại: Một cuộc bạo động nổ ra sau tiếng còi mãn cuộc và mọi người được thông báo họ không thể thoát ra ngoài vì các cánh cổng sân bóng đá bị đóng. Hàng chục người chết, hàng trăm người bị thương, giải VĐQG phải tuyên bố hủy thi đấu. Bầu không khí đặc quánh chính trị khiến những lời cáo buộc bay tứ phía từ các phe cánh.

Về phần đội tuyển Ai Cập, thế lực của bóng đá lục địa đen này một lần nữa không thể giành vé dự AFCON 2013. World Cup 2014 lại càng xa vời. Đó là hệ lụy của một xã hội biến động đã ảnh hưởng đến nền bóng đá. Các tuyển thủ không có nhiều cơ hội ra sân thi đấu và cũng không thể tập trung hoàn toàn cho việc chơi bóng khi bị đẩy vào giữa lằn ranh sống chết. Nhưng cũng chính thời điểm chạm đáy này, Mohamed Salah, ngôi sao mới của bóng đá Ai Cập xuất hiện. Anh ra mắt đội tuyển Ai Cập vào năm 2011, sang châu Âu chơi bóng vào năm 2012, để rồi vươn tới đẳng cấp chưa từng cầu thủ Ai Cập nào chạm đến.

6 năm sau ngày ra mắt, Salah dẫn dắt đội tuyển Ai Cập lần đầu tham dự AFCON kể từ lần đăng quang vào năm 2010. Nhưng không chỉ góp mặt, The Pharaohs còn tiến vào chung kết nhờ những bàn thắng và màn trình diễn tuyệt hảo của Salah. Mặc dù để thua Cameroon trong trận chung kết, nhưng cả đất nước Ai Cập bắt đầu xưng tụng Salah như vị Pharaoh mới của bóng đá nước này. Tất nhiên, đấy mới chỉ là khởi đầu khiêm tốn cho sự vĩ đại của chân sút đã đi vào lịch sử Liverpool và Ngoại hạng Anh này.

Đơn cử, tại chiến dịch vòng loại World Cup 2018, Salah thực sự khắc sâu tên tuổi vào lịch sử bóng đá Ai Cập. Anh ghi 4 bàn thắng sau 6 trận đấu, bao gồm trận đấu sống còn, ở vòng áp chót với Congo. Khi đối thủ san bằng tỷ số 1-1 và trận đấu chỉ còn vài phút nữa là kết thúc, sự hoài nghi đã xuất hiện đối với đội tuyển Ai Cập. Nhưng rồi Salah tự kiếm về một quả phạt đền và thực hiện thành công. Ai Cập giành vé dự World Cup lần đầu tiên kể từ năm 1990. ĐT Ai Cập đã có bước tiến vượt bậc, và Salah nổi lên không chỉ là thần tượng bóng đá, mà còn là một thủ lĩnh, biểu tượng văn hóa của đất nước. Những bức tranh tường về Salah bắt đầu xuất hiện khắp mọi nơi, từ những khu phố đến quảng trường ở Cairo.

100 triệu HLV bóng đá khóc cười theo những thăng trầm trong sự nghiệp Salah. Năm 2018 và 2019 đã chứng kiến những thăng trầm với cả Salah lẫn đội tuyển ai Cập, nhưng có một điều chắc chắn, anh là người đã truyền cảm hứng cho cả đất nước để dám ước mơ thêm lần nữa, và tất nhiên sẽ truyền cảm hứng cho cả thế giới.

Đầu năm nay, trả lời phỏng vấn trên tờ TIME, Salah nói rằng: "Chúng tôi cần thay đổi cách ứng xử với phụ nữ trong nền văn hóa của chúng tôi. Điều đó là bắt buộc chứ không phải chọn lựa". Cuộc phỏng vấn này được thực hiện nhân sự kiện TIME vinh danh Salah là một trong 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới và đưa anh thành một trong 6 ngôi sao trang bìa. Danh hài John Oliver tán tụng: "Con người Salah còn tuyệt hơn cả cầu thủ bóng đá. Cho dù anh ấy là một trong những cầu thủ xuất sắc nhất hành tinh".

Trước khi được xưng tụng là "một trong những cầu thủ xuất sắc nhất hành tinh", Salah từng bị hoài nghi là hiện tượng một mùa. Sau khi gia nhập Liverpool từ AS Roma, Salah lập tức bùng nổ với 32 pha lập công tại Ngoại hạng Anh, 44 bàn thắng trên mọi đấu trường. Bên cạnh những lời tán tụng, nhiều ý kiến đánh giá tiền đạo người Ai Cập không thể tỏa sáng qua mùa giải thứ hai. Nguyên do? Có lẽ là một nỗi ám ảnh về việc Salah từng thất bại nặng nề tại Chelsea và luôn khiến người xem có cảm giác anh là một phiên bản kém hơn của Messi.

Salah nhanh nhẹn, Salah khéo léo, Salah có cái chân trái độc đáo nhưng Messi là bất khả xâm phạm. Có lẽ phải thống nhất rằng thiên chất của siêu sao người Argentina là bất khả sao chép. Do đó, không thể có một Messi thứ hai tương đương trình độ với Messi phiên bản gốc. Song, lật ngược vấn đề, Salah không hề sao chép Messi. Tiền đạo người Ai Cập sở hữu những phẩm chất tương đồng với Messi nhưng là một phiên bản dùng cho trường phái gegen-pressing.

Salah không lững thững đi bộ rồi bất thần tăng tốc, với một đường chuyền hoặc một pha đột phá hóc hiểm xuyên thủng hệ thống phòng ngự đối phương như Messi. Salah sinh ra để pressing. Anh di chuyển liên tục, gây áp lực liên tục và khi đoạt lại bóng, tìm mọi phương cách nhanh nhất để đưa trái bóng vào lưới đối phương. Một khía cạnh khác, Salah luôn nỗ lực để hoàn thiện. Anh không có phẩm chất siêu việt như Messi nhưng có sự chuyên nghiệp và ý chí của Ronaldo để gia tăng giới hạn bản thân và duy trì thời gian đỉnh cao phong độ.

Bằng chứng là 5 năm sau mùa giải đầu tiên khoác áo Liverpool, Salah vẫn là chân sút chủ lực của Lữ đoàn đỏ. Thậm chí nếu bình chọn đội hình tiêu biểu nhất lịch sử đội bóng giàu truyền thống bậc nhất xứ sở sương mù này, tiền đạo người Ai Cập xứng đáng có một suất bên cạnh những huyền thoại lẫy lừng như Kenny Dalglish, Steven Gerrard, Ian Rush hay John Barnes. Và so với 5 năm trước, có lẽ Salah của hiện tại còn tiến gần tới đẳng cấp của Messi hơn.

Đơn cử là màn trình diễn siêu việt trước đại địch Man City tại vòng 7 Ngoại hạng Anh 2021/22. Trong bàn thắng mở tỷ số, Salah lùi về trung tuyến phối hợp với các đồng đội. Từ hành lang phải, anh thực hiện một cú chích mũi giày tinh tế để loại bỏ Joao Cancelo rồi đột phá vào trung lộ và chọc khe tinh tế cho Mane sút tung lưới Ederson. Bàn thắng thứ hai mới gọi là tuyệt tác. Vẫn từ hành lang quen thuộc, Salah nhảy múa giữa hệ thống phòng thủ Man City và đột nhập vòng cấm. Trong điệu vũ cuối cùng, anh vặn sườn Laporte rồi tung cú dứt điểm bằng chân phải, chân không thuận, từ góc hẹp làm tung lưới Man City.

"Tôi không nghĩ có cầu thủ nào trên hành tinh này hay hơn Salah vào thời điểm hiện tại", Jamie Carragher thốt lên. Klopp thì bình luận về cậu học trò: "Nếu Cristiano Ronaldo hoặc Lionel Messi khi những bàn thắng như vậy, mọi người sẽ nói đó là đẳng cấp thế giới. Salah ghi bàn thắng như vậy vì cậu ấy cũng ở đẳng cấp thế giới. Chỉ những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới mới có thể ghi được các bàn thắng kiểu như thế. Từ đỡ bước một, đột phá rồi dứt điểm, mọi động tác đều phi thường. Liverpool sẽ luôn ghi nhớ bàn thắng này, một bàn thắng sẽ được nói đến trong vòng 50, 60 năm nữa".

Tổng quát hơn, không chỉ tỏa sáng ở những trận cầu đinh, Salah còn thi đấu ổn định và đang vươn tới hiệu suất ghi bàn chỉ thấy ở Messi hay Ronaldo thời đỉnh cao. Cụ thể, 4 năm qua, tiền đạo người Ai Cập luôn ghi được trên dưới 20 bàn tại Ngoại hạng Anh. Mùa 2021/22 này, tính đến sau vòng 15 Ngoại hạng Anh, Salah đã có 13 bàn thắng và 9 pha kiến tạo. Trên mọi đấu trường là 19 bàn thắng và 9 pha kiến tạo sau 20 lần ra sân.

Ngoài Man City, Salah còn làm tung lưới Man Utd, Arsenal, AC Milan, Atletico Madrid, Chelsea, nói chung là tất thảy các ông lớn đụng độ. Thế nên, xưng tụng Salah là Pharaoh (Vua) của Ngoại hạng Anh cũng không hề phóng đại. Nói cách khác, quyền lực Pharaoh Salah không chỉ gói gọn trong biên giới Ai Cập mà đã lan sang cả xứ sở sương mù.

Trong khi Salah ngày càng thăng hoa tại Liverpool thì Neymar tiếp tục chìm sâu trong khủng hoảng ở PSG. Cuối tháng 11 vừa qua, ngôi sao người Brazil bị lật cổ chân trong trận gặp Saint-Etienne và dự kiến phải ngồi ngoài 2 tháng. Đây là chấn thương nặng thứ 6 trong 4 năm Neymar khoác áo PSG, chưa kể hàng chục chấn thương lắt nhắt hay vài công việc đột xuất khác. Bởi vậy, đội chủ sân Công viên các Hoàng tử đã quá quen với sự vắng mặt như cơm bữa của "tiểu Pele".

Một khía cạnh khác, thành tích cá nhân của Neymar từ khi gia nhập PSG là đồ thị đi xuống. 28, 23, 19, 17 lần lượt là thành tích ghi bàn trên mọi đấu trường của tiền đạo người Brazil trong 4 mùa qua. Mùa này anh mới chỉ có 3 bàn sau 14 lần ra sân. Và nhiều người sẽ phải giật mình khi chợt nhớ Neymar sắp bước qua tuổi 30. Lý do anh rời bỏ Barca để đến PSG là vì tiền tài và danh vọng. Đồng thời thoát khỏi cái bóng Messi. Nhưng, rốt cuộc, sau 5 năm phí hoài, Neymar lại về dưới cái bóng của La Pulga. Đó là bi kịch tự tạo của tài năng lớn nhất của bóng đá Brazil trong thập kỷ vừa qua.

Và nếu đặt Neymar cạnh Salah, ta sẽ có hai số phận ngược chiều. Một bên như "ngậm thìa vàng", một bên xuất phát điểm còn dưới cả con số 0. Neymar là niềm hy vọng lớn nhất của cường quốc bóng đá Brazil. Salah sinh ra ở Ai Cập, đội bóng mất vài thập niên để dự World Cup một lần. Neymar gắn mác thần đồng từ tấm bé, 17 tuổi đã bắt đầu sự nghiệp tại Santos, đội bóng từng sản sinh ra Pele vĩ đại. Salah đến tận năm 14 tuổi mới được tuyển vào một lò đào tạo chính thống ở Ai Cập.

Neymar sang châu Âu bằng thương vụ ầm ĩ với Barcelona vào mùa Hè 2013. 1 năm trước, Salah lặng lẽ đầu quân cho Basel ở Thụy Sỹ. Neymar thăng hoa tột đỉnh cùng gã khổng lồ xứ Catalonia và tam tấu MSN lẫy lừng. Thời điểm đó, phần đông giới quan sát đều thống nhất Neymar là "thái tử" của làng túc cầu, sớm muộn cũng kế thừa vị trí của Messi và Ronaldo.

Trong khi đó, Salah thất bại thảm hại tại Chelsea và chỉ vãn hồi sự nghiệp nhờ kịp nhảy sang AS Roma. Mùa Hè 2017, Salah đạt bước tiến lớn nhất sự nghiệp, khi gia nhập Liverpool với mức phí chuyển nhượng xấp xỉ 50 triệu euro. Cũng mùa hè năm đó, Neymar bỏ Barca sang PSG theo phương cách giải phóng hợp đồng. Số tiền là 222 triệu euro, gấp 4 phí chuyển nhượng của Salah.

Phần còn lại như đã đề cập, Salah ngày càng tiệm cận đẳng cấp Messi còn Neymar, đàn em thân tín của La Pulga lại trôi dạt đi rất xa. Sẽ có rất nhiều người luyến tiếc cho Salah vì tiền đạo người Ai Cập chưa có cơ duyên đoạt Quả bóng vàng. Song, phần đông đều nhìn Neymar với ánh mắt hằn học. Nguyên nhân là những hành xử phản cảm của tiền đạo người Brazil từ trong ra ngoài sân cỏ. Bởi vậy, suy cho cùng, nỗ lực, ý chí hay sự chuyên nghiệp mới có thể làm nên thành công lâu dài. Tài năng dù to lớn tới đâu rồi cũng bị mai một nếu thiếu sự chỉn chu.

Bóng đá cũng thú vị vì những góc cạnh như thế. Không chỉ là thi đấu hay thông số mà còn cả những số phận đối nghịch lạ kỳ. Như Neymar và Salah!