Hình ảnh trái ngược của Neymar và Mbappe từ khi gia nhập Paris Saint Germain có thể ví như hai mặt của Petrodollar.

Petrodollar vốn dĩ là thuật ngữ kinh tế biểu đạt những đồng đô-la thu về từ việc xuất khẩu dầu lửa. Khái niệm này lan sang bóng đá khi ngày càng nhiều tập đoàn, nhà tài phiệt gốc gác từ các quốc gia có trữ lượng dầu mỏ lớn - dĩ nhiên giàu lên nhờ "vàng đen" - đầu tư vào môn thể thao vua. Đó là kênh tiếp cận thị trường toàn cầu nhanh nhất và hiệu quả nhất.

Roman Abramovich có thể xem là nhà tài phiệt tiên phong đưa dòng tiền dầu mỏ đến với bóng đá. Với sự đầu tư của tỷ phú gốc Nga, Chelsea đã vươn tới đẳng cấp hàng đầu châu Âu. Đội bóng nổi tiếng tiếp theo đổi đời nhờ petrodollar là Man City. Từ một đội bóng tầm trung, The Citizens trở thành thế lực thống trị bóng đá Anh.

Tuy nhiên, nói về mức độ chi tiêu, Paris Saint Germain (PSG) mới là hiện thân cho hình ảnh trọc phú petrodollar. Sau khi quỹ đầu tư QSI hoàn tất chóng vánh vụ mua bán đội chủ sân Công viên các Hoàng tử, nơi này lập tức trở thành "Công viên các Ngôi sao". Bắt đầu từ mùa Hè 2011, PSG tiến hành cải tổ lực lượng bằng những ngôi sao hạng B. Gương mặt nổi bật đầu tiên là Javier Pastore, bản hợp đồng trị giá 42 triệu euro từ Palermo. Ngoài ra là những gương mặt Alex (Chelsea), Thiago Motta (Inter), Maxwell (Barcelona), Blaise Matuidi (Saint-Etienne), Jeremy Menez (AS Roma) hay Mohamed Sissoko (Juventus).

Sang mùa Hè 2012, bom tấn đầu tiên được PSG kích hoạt. Đó là bản hợp đồng với Zlatan Ibrahimovic từ AC Milan. Trong kỳ chuyển nhượng này, một loạt tên tuổi tiếng tăm khác cũng đặt chân đến Công viên các Hoàng tử. Đáng kể như Lavezzi, Thiago Silva, Marco Verratti hay Lucas Moura. Đến năm 2013 là Cavani. 2014 là David Luiz. 2015 là Di Maria. 2016 có Draxler, Guedes, Ben Arfa, Lo Celso.

Đỉnh điểm là mùa Hè 2017, khi PSG chiêu mộ hai gương mặt có thể nói là sáng giá nhất của bóng đá thế giới: Mbappe từ Monaco và Neymar từ Barca. Tổng giá trị chuyển nhượng của hai gương mặt này lên tới hơn 400 triệu euro, con số điên rồ và không tưởng.

Với tiềm lực tài chính vượt trội hoàn toàn phần còn lại của giải đấu "nhà quê" Ligue 1, PSG dễ dàng thống trị bóng đá Pháp. Song, châu Âu lại là câu chuyện khác. Nhà hiền triết Johan Cruyff từng nói: "Tại sao bạn lại nghĩ không thể đánh bại một câu lạc bộ giàu có hơn đội mình được nhỉ? Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một túi tiền có thể ghi được một bàn thắng cả". Câu nói đó đúng cho hình ảnh của PSG, tập hợp các ngôi sao thiếu tính gắn kết lẫn bản lĩnh.

Và chẳng phải ngẫu nhiên, Mbappe và Neymar có thể ví như hai mặt của petrodollar.

Mbappe và Neymar gia nhập PSG cùng một thời điểm, tuy nhiên giữa hai cầu thủ này không có sự tị nạnh của các ngôi sao, bởi vị thế lúc đó mỗi người mỗi khác. Neymar là hiện tại. Anh bỏ Barca đến PSG vì Quả bóng vàng. Tuổi 25, tiền đạo người Brazil không thể mãi sống dưới cái bóng Messi cùng danh phận người kế vị ngai vàng.

Kém Neymar 6 tuổi, Mbappe lúc đó mới 19 tuổi và được xem là bản hợp đồng dành cho tương lai. Không những thế, Neymar chính là một trong những thần tượng của Mbappe, bên cạnh Ronaldo. Trong căn phòng nhỏ bé của mình tại ngoại ô Paris, anh không chỉ treo ảnh Ronaldo. Bên cạnh còn có những bức hình của Neymar trong màu áo Barca và đội tuyển Brazil. Neymar cũng rất biết cách ứng xử như đàn anh, điều tiền đạo này đã học được từ Messi. Rất nhanh chóng, Neymar và Mbappe thân nhau như anh em. Họ thân thiết ngoài đời và cùng nhau phô diễn tài năng trên sân cỏ.

"Anh ấy là một chàng trai tuyệt vời. Thẳng thắn. Khác xa hình ảnh châm biếm về đứa trẻ kiêu ngạo không chịu trưởng thành mà truyền thông tạo nên. Tôi không bao giờ quên anh ấy đã hỗ trợ tôi như thế nào khi bắt đầu. Lúc 18 tuổi và bước vào phòng thay đồ mới như PSG, đó là điều chẳng dễ dàng gì. Ở những đội bóng lớn, thành công phụ thuộc vào bạn 60% và 40% là khả năng thích nghi với phòng thay đồ. Nếu được ngôi sao hàng đầu đội bóng dẫn dắt trong môi trường như vậy, điều đó rất hữu ích", Mbappe nói về đàn anh trong cuộc trả lời phỏng vấn trên France Football.

Cũng trong cuộc trả lời phỏng vấn chỉ cách đây chừng một năm rưỡi , Mbappe xác nhận vị thế của Neymar tại PSG: "Anh ấy làm tất cả mọi thứ. Anh ấy xuất sắc hơn hết. Khi đến Paris, anh ấy dẫn đầu và làm chủ cuộc chơi. Anh ấy còn xuất sắc hơn cả những gì bạn chứng kiến. Anh ấy không chỉ là một cầu thủ nổi bật và luôn thúc giục đồng đội cho dù đã dẫn trước 5-0. Anh ấy biết cách tạo đột biến một cách ngoạn mục khi tỷ số là 0-0".

"Nhờ "Ney", tôi đã học được lối chơi bóng mới. Tại Monaco, chúng tôi tập trung pressing và phản công. Một chút tương tự với đội tuyển Pháp, với phong cách trực diện. Ở PSG, tôi đã học cách xuyên phá sơ đồ 5-3-2, 5-4-1, 4-1-4-1, những đối thủ chấp nhận lùi sâu để bảo vệ khung thành. Neymar làm chủ cuộc chơi ấy. Và nhờ anh ấy, tôi đã có thể làm phong phú "bảng màu" lối chơi bởi vì anh ấy luôn muốn chơi bóng cùng đồng đội", tiền đạo người Pháp ca ngợi đàn anh.

Nhưng, đó là câu chuyện của một năm về trước. Còn hiện tại, mối quan hệ giữa Neymar và Mbappe đã có dấu hiệu rạn nứt. Chấn thương và những vụ bê bối ngoài sân cỏ khiến sự nghiệp của tiền đạo người Brazil ngày càng đi xuống. Ngược lại, tài năng người Pháp trưởng thành vượt bậc và dần chiếm lấy vị thế ngôi sao số một tại PSG. Hai mùa gần nhất, Neymar chỉ có tổng cộng 30 bàn thắng trên mọi đấu trường cho PSG, trong khi thông số này ở Mbappe là gần gấp ba (81 bàn).

Minh chứng sống động cho sự rạn nứt giữa hai ngôi sao sáng nhất của PSG là ở trận đấu với Montpellier tại Ligue 1 2021/22. Từ cú chọc khe của Herrara, Neymar thoát xuống đối mặt thủ thành đối phương, và Mbappe cũng băng xuống chờ đường chuyền của đàn anh. Tuy nhiên, thay vì dọn cỗ cho đàn em, tiền đạo người Brazil lại chọn dứt điểm ở góc hẹp và bàn thắng không đến. Neymar tiếc nuối còn Mbappe thì chán chường.

Điều đáng nói, đến những phút cuối trận, ngay sau khi Mbappe bị thay ra, Neymar lại kiến tạo cho Draxler ghi bàn ấn định tỷ số 2-0. Từ băng ghế dự bị, tiền đạo người Pháp bực dọc thốt lên "thế mà anh ta lại không chuyền cho tôi". Câu chuyện càng trở nên nghiêm trọng hơn trong thời gian gần đây, khi báo giới Pháp đưa tin Mbappe không chấp nhận chuyện Neymar tiếp tục hiện diện ở Công viên các Hoàng tử. Mối quan hệ giữa hai cầu thủ này dường như không còn là anh và em, thay vào đó là sự tị nạnh của hai ngôi sao.

Mùa Hè này, tròn 5 năm từ ngày đầu quân cho PSG, tương lai của Neymar và Mbappe lại trở thành đề tài được bàn tán sôi nổi, nhưng theo hai chiều hướng trái ngược. PSG quyết giữ Mbappe trước sự chèo kéo của Real Madrid. Kết quả là bản hợp đồng mới có thời hạn đến 2025. Trong khi đó, tương lai của Neymar vẫn là dấu hỏi lớn. Ban lãnh đạo PSG vẫn phân vân trong việc ký mới hợp đồng với tiền đạo người Brazil. Và theo nguyện vọng của Mbappe thì không nên giữ…

Sau thất bại ê chề của PSG trước Real Madrid tại Champions League mùa giải vừa qua, tưởng chừng đội bóng Hoàng gia Tây Ban Nha còn thắng luôn trọc phú nước Pháp trong cuộc chiến giành giật Mbappe. Hồi tháng 5, thậm chí nhiều tờ báo uy tín còn đưa tin Mbappe đã đạt được thỏa thuận cá nhân với Los Blancos. Nhưng rốt cuộc tiền đạo này lại lật kèo để ở lại Paris bằng một bản hợp đồng béo bở.

"Giấc mơ của cậu ta là khoác áo Real Madrid", Florentino Perez, chủ tịch đội bóng Hoàng gia Tây Ban Nha nói sau khi vuột mất Mbappe. "Chúng tôi đã tiếp cận cậu ta vào tháng 8 năm ngoái nhưng họ không để cậu ta đi. Cậu ta liên tục nhắc lại rằng muốn khoác áo Real Madrid và nửa tháng trước bỗng dưng quay ngoắt. Đây không còn là Mbappe mà chúng tôi muốn chiêu mộ, cậu ta đã là con người khác, một con người chắc chắn đã thay đổi giấc mơ của mình".

Ắt hẳn nhiều người nghĩ rằng Mbappe đã sử dụng Real Madrid như chiêu bài để nhận được hợp đồng hậu hĩnh hơn ở PSG. Tất nhiên là rất nhiều tiền, đâu đó 300 triệu euro cho 3 năm, nhưng vấn đề không phải là tiền. Quả thực bóng đá đương đại dễ dàng bị lóa mắt bởi tiền bạc, vì những con số quá ư khủng khiếp. Vì sao mức lương 25 triệu euro mỗi năm là cao còn 15 triệu euro là thấp? Rất khó để định lượng.

Tiền quan trọng nhưng thứ quan trọng hơn là những gì xảy ra tiếp theo. Tiền trong bóng đá không thực sự là tiền. Các cầu thủ không thực sự tin rằng họ yêu sách đòi thêm vài trăm ngàn euro và nếu không được chấp nhận họ sẽ bị bỏ rơi. Đúng là mọi cầu thủ đều muốn tối đa hóa thu nhập cho sự nghiệp ngắn ngủi, nhưng động lực nằm ở quyền lực, địa vị và giá trị bản thân.

Ashley Cole "giận run người" không phải vì Arsenal đề nghị anh ta ký hợp đồng mới với mức lương chỉ 55.000 bảng/tuần còn Chelsea (thực tế) trả 120.000 bảng/tuần. Cựu hậu vệ người Anh này cảm thấy bị xúc phạm vì các đồng đội của anh đều được hưởng mức lương cao hơn con số 55.000 bảng, tức Arsenal không hề đánh giá cao đóng góp của một công thần, một hậu vệ trái hàng đầu thế giới như Ashley Cole.

Đó là câu chuyện ở thương vụ Mbappe. Mỗi khi một ngôi sao được tăng lương chót vót, chắc chắn mức lương của các cầu thủ khác cũng tăng theo. Messi, cầu thủ vừa bước sang tuổi 35, đã nhận mức lương 40 triệu euro/năm ở PSG thì Mbappe, 23 tuổi, không lý gì không được nhận cao hơn. Ngay cả 300 triệu euro đi chăng nữa thì con số ấy chưa đủ làm sứt mẻ quỹ tài sản trị giá trăm tỷ của QSI. Nhưng khi được đưa ra đề nghị như vậy, vị thế của Mbappe đã khác. Anh là số một, anh là tương lai, anh là hiện tại của PSG. Nói cách khác, tiền đạo người Pháp hiện thời là bất khả xâm phạm tại Công viên các Hoàng tử.

Vấn đề là Mbappe sẽ kiểm soát quyền lực ấy như thế nào, hay đi vào vết xe đổ của Neymar?!

Trước Mbappe, Neymar là cái tên phá vỡ cấu trúc tài chính bóng đá. Tiền đạo người Brazil gia nhập PSG với số tiền 222 triệu euro, ở thời điểm kỷ lục chuyển nhượng chưa đến một nửa con số đó. Neymar hưởng mức lương 30 triệu euro/năm, con số Messi và Ronaldo đang đỉnh cao phong độ cũng chưa dám đòi hỏi Barca hay Real Madrid. Ngoài tiền là vị thế và quyền lực. Neymar có những đặc quyền nghe như thể trò đùa ở PSG, chẳng hạn như việc về Brazil dự sinh nhật em gái ở giữa mùa giải. Và rồi một ngày Neymar bị chính đàn em Mbappe tước đi ngôi vị.

29 tuổi, Neymar đã không phát triển đúng như kỳ vọng. Bản thân tiền đạo người Brazil phải chịu trách nhiệm cho sự sa sút ấy. Nhưng, không thể đổ lỗi hết cho một mình Neymar, khi những người dẫn dắt sự nghiệp của anh cũng bị lóa mắt vì tiền. Cụ thể ở đây là ông Neymar Santos Sr, bố đồng thời là người đại diện, người quản lý của ngôi sao người Brazil.

Từ khi còn vị thành niên, Neymar đã biến thành công cụ đổi đời cho gia đình. Năm 15 tuổi, anh đã có thu nhập 10.000 reais (xấp xỉ 2.000 USD) mỗi tháng. 16 tuổi là 125.000 reais (24.000 USD). Ở tuổi 17, anh ký hợp đồng chuyên nghiệp đầu tiên với Santos và nhanh chóng trở thành gương mặt vàng trong làng quảng cáo ở xứ sở Samba.

Đáng nói hơn, hiểu giá trị to lớn của con trai, Neymar Sr chia nhỏ giá trị Neymar và đội bóng chủ quản chỉ nắm một phần nhỏ. Thế nên khi vụ chuyển nhượng lùm xùm với Barca bị lột trần, gia đình Neymar bị phát hiện đút túi 40 triệu euro, hơn phân nửa giá trị hợp đồng chuyển nhượng. Một cậu bé tuổi teen không thể nghĩ ra những chiêu trò như thế. Sau vụ chuyển nhượng với Barca là thỏa thuận sặc mùi tiền nhất lịch sử với PSG.

Ngoài các vụ chuyển nhượng và hợp đồng quảng cáo, Neymar Sr còn xây dựng cả hệ thống mạng xã hội nhiều triệu người theo dõi (follower) dựa trên tên tuổi của cậu con trai để kinh doanh. Tiền, tiền và tiền, sự nghiệp tài năng trẻ sáng giá nhất của bóng đá Brazil đã bị vấy bẩn bởi lòng tham của ông bố như thế. Nhưng ai từng xem Neymar: Sự hỗn loạn hoàn hảo, bộ phim cố gắng khắc họa hay đúng hơn là xây dựng hình ảnh đẹp của tiền đạo người Brazil càng dễ cảm nhận điều này.

Cho dù là một bộ phim nhằm đánh bóng tên tuổi tiền đạo người Brazil, nhưng những cảnh quay bên lề vô tình khắc họa chân dung một ông bố thực dụng. Neymar Sr chỉ muốn con trai chơi bóng, kiếm tiền và thu hút càng nhiều follower trên mạng xã hội càng tốt. Con người thật của anh bị kìm nén và bị chỉ trích, mỗi khi phát lộ.

Không thể phủ nhận Neymar ham vui và bốc đồng. Nhưng đó là tính cách đặc trưng của người Brazil. Chính tính cách ấy tạo nên nhân dạng đầy ngẫu hứng và cuốn hút cho bóng đá xứ sở Samba, được biết đến qua danh xưng Joga Bonito. Neymar là hiện thân của Joga Bonito trong thập kỷ vừa qua, một thập kỷ suy tàn của thứ bóng đá duy mỹ. Hãy để ý, nếu bên cạnh Pele có Garrincha, Jairzinho, Rivelino, Ronaldo có Ronaldinho, Rivaldo, thì bên cạnh Neymar lại là Luis Fabiano, Nilmar, Grafite, Hulk, Fred, Bernard, Jo.... một sự thiệt thòi lớn cho tiền đạo này.

Nhưng bất chấp sự suy tàn ngay trên thánh địa của bóng đá duy mỹ, Neymar vẫn bừng sáng theo cách riêng. Chứng kiến tiền đạo này chơi bóng thực sự là niềm vui. Neymar không thực dụng tới mức tối giản như Messi, cũng không hiện đại tới mức giống cỗ máy hoàn hảo kiểu Ronaldo. Neymar ưa vẽ vời, thích biểu diễn và lắc lư cùng trái bóng tròn.

Dù vậy, nếu muốn chơi bóng đá đẹp phải có cảm hứng, cảm hứng thì chỉ đến từ tình yêu, chẳng hạn sự cổ vũ của người hâm mộ, niềm tin từ ban huấn luyện hay sự hỗ trợ của các đồng đội. Cảm hứng không thể đến từ tiền. Thế nên, khi càng ngày càng lún sâu vào petrodollar, Neymar càng ngày càng suy kiệt.

Nội dung: Khải Hưng

Thiết kế: Ngọc Diệp