Uy lực siêu tàu ngầm "quái vật" đại đương của Nga khiến Mỹ lo ngại

Tháng trước, hải quân Nga đã chính thức đưa vào biên chế Kazan, chiếc đầu tiên thuộc lớp tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân có tên lửa dẫn đường Yasen-M (SSGN).

Yasen-M là một nhánh của Yasen - lớp tàu ngầm đã được Nga phát triển trong nhiều năm, với chiếc đầu tiên mang tên Severodvinsk gia nhập hải quân Nga vào năm 2013.

Kazan được xem là nỗ lực hơn 10 năm của Nga nhằm tạo ra một chiếc SSGN mới và hoàn toàn hiện đại. Nó được cải tiến hầu hết mọi tính năng và trang bị so với những chiếc tiền nhiệm, điều khiến các chỉ huy cấp cao Mỹ và NATO lo ngại.

Severodvinsk và Kazan được xem là chương mới trong lực lượng tàu ngầm Nga - vốn được coi là thành tố quan trọng nhất trong hải quân nước này.

Yasen-M trải qua một quá trình phát triển khá phức tạp và gặp nhiều trở ngại. Dù nó hiện là tàu ngầm hiện đại và đắt đỏ chưa từng có của Nga, nhưng thiết kế nguyên bản của Yasen đã có từ thời kỳ cuối Chiến tranh Lạnh.

Kể từ khi dự án khởi động, chương trình Yasen đã nhiều lần bị trì hoãn. Sự sụp đổ của Liên Xô đã khiến hải quân Nga cắt giảm mạnh ngân sách, cùng với việc hạ tầng đóng tàu thiết yếu bị ảnh hưởng cũng như vấn đề thiếu hụt nhân lực.

Vì vậy, sau một thời gian dài trì hoãn, Nga mới nối lại được việc phát triển Severodvinsk và Kazan.

Severodvinsk dài 140 m, có 10 ống phóng ngư lôi và 8 ống phóng tên lửa, mỗi ống có thể mang nhiều tên lửa. Nó có thể mang 32 tên lửa P-800 Oniks hoặc 40 tên lửa 3M-14 Kalibr. Đây đều là các tên lửa hành trình có thể tiêu diệt mục tiêu mặt đất, tàu chiến.

Tên lửa Kalibr là một mối lo ngại lớn với đối thủ của Nga khi nó có tầm bay tới hơn 2.400 km. Tên lửa này đã giúp hải quân Nga lần đầu tiên có được khả năng tấn công tầm xa bằng vũ khí thông thường.

Severodvinsk cũng đặc biệt khá im lặng khi nó có thể lặn êm xuống đáy đại dương, giảm nguy cơ bị theo dõi. Năm 2019, các quan chức Mỹ thừa nhận rằng Severodvinsk đã âm thầm di chuyển vào Đại Tây Dương năm 2018 trong nhiều tuần và không bị bất cứ thiết bị nào phát hiện.

Kazan được xem là bản nâng cấp ấn tượng so với Severodvinsk. Dù nhỏ hơn tàu ngầm tiền nhiệm, nhưng tàu lớp Yasen-M được trang bị hệ thống kiểm soát mới, công nghệ tàng hình mới, các hệ thống cảm biến và hệ thống giải cứu quân nhân mới, cũng như các hệ thống kiểm soát thiệt hại, và lò phản ứng hạt nhân được cải tiến.

Dù Yasen-M chỉ có 8 ống phóng ngư lôi, nhưng nó có thể mang số lượng và loại tương tự giống như Severodvinsk. Ngoài ra, có thông tin rằng Kazan sẽ được trang bị tên lửa siêu vượt âm Zircon, vũ khí có khả năng bay nhanh gấp 6-8 lần âm thanh.

Thêm vào đó, Nga được cho cũng đang nghiên cứu phương án tích hợp siêu ngư lôi "ngày tận thế" Poseidon lên Kazan. Poseidon sở hữu đầu đạn cực mạnh, có thể gây ra sóng thần "thổi bay" các thành phố duyên hải. Vũ khí này có thể di chuyển với tốc độ cao dưới nước nhờ hệ thống lò phản ứng hạt nhân.

Nếu nhìn thoáng qua, các tàu lớp Yasen và Yasen-M có vẻ ít đe dọa hơn các tàu ngầm năng lượng hạt nhân mang tên lửa đạn đạo, ví dụ như Borei. Tuy nhiên, các tên lửa trên Borei được xem khá dễ đoán vì chúng nằm trong phạm vi điều chỉnh của các thỏa thuận kiểm soát vũ khí, ví dụ như New START. Kho vũ khí hạt nhân trên tàu lớp Borei chỉ được kích hoạt trong kịch bản tồi tệ nhất.

Các tàu lớp Yasen và Yasen-M có cơ chế khác khi chúng sở hữu các hệ thống vũ khí thông thường hiện đại, có khả năng tấn công thọc sâu vào đất liền. Cùng với năng lực tàng hình và di chuyển tới mọi vùng biển trên thế giới, mối đe dọa của Yasen lớn hơn hẳn Borei, theo giới quan sát.