Ukraine tuyên bố có thành tựu quân sự bước ngoặt, giáng đòn mạnh vào Nga

Chuỗi thành công trước sức mạnh không quân Nga

Kyiv Independent đưa tin, số lượng máy bay Nga bị bắn rơi tăng mạnh trong những tuần gần đây nổi lên như một điểm sáng đối với Ukraine, trong bối cảnh chiến trường thiếu tiến triển.

Người đứng đầu quân đội Ukraine, tướng Valery Zaluzhny, hôm 15/1 xác nhận, Ukraine đã phá hủy một máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không A-50 của Nga và một máy bay Ilyushin IL-22 hoạt động như một trạm chỉ huy trên không.

Moscow đã lên tiếng bác bỏ vụ A-50 bị bắn rơi trong khi chỉ thừa nhận IL-22 có bị tên lửa bắn trúng nhưng vẫn kịp quay về sân bay hạ cánh.

Vụ việc này xảy ra chưa đầy một tháng sau khi Ukraine bắn hạ 4 tiêm kích bom đa năng Su-34 của Nga trong vòng một tuần.

Theo báo cáo, chỉ riêng chiếc A-50 đã có giá 330 triệu USD và mặc dù có nhiều ước tính khác nhau nhưng các nguồn tin phương Tây cho rằng Nga có chưa đến 10 chiếc trong đội bay của mình.

Người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự Ukraine (GRU), Trung tướng Kyrylo Budanov, nói với Financial Times vào ngày 15/1 rằng, Nga chỉ có 8 máy bay A-50. Một máy bay A-50 khác tại căn cứ không quân gần Minsk ở Belarus cũng bị phá hoại, gây hư hại vào tháng 2/2023.

Số lượng máy bay chỉ huy IL-22 của Nga cũng không nhiều. Vào tháng 6/2023, nhóm lính đánh thuê Wagner do ông trùm Yevgeny Prigozhin lãnh đạo - trong cuộc nổi loạn ngắn ngủi - được cho là đã bắn hạ một chiếc IL-22 và 6 trực thăng quân sự của Nga. Vào thời điểm đó, Bộ Quốc phòng Anh cho biết, Nga chỉ có 12 máy bay loại này.

Ngoài các vụ máy bay bị Ukraine bắn rơi kể trên, một chiếc Su-34 khác được cho là đã bị đốt cháy vào ngày 4/1 tại căn cứ không quân Shagol ở ngoại ô thành phố Chelyabinsk của Nga, cách biên giới Ukraine khoảng 2.000km về phía đông. Người phát ngôn Không quân Ukraine, Yuuri Ihnat cho hay, mỗi chiếc Su-34 có giá lên tới 50 triệu USD.

Tư lệnh Không quân Ukriane Mykola O Meatchuk cho biết vào ngày 17/12/2023, lực lượng phòng không Nga đã bắn rơi máy bay cường kích Su-25 trị giá khoảng 11 triệu USD của chính họ. Không quân Ukraine cũng phá hủy một máy bay ném bom Su-24M của Nga vào ngày 5/12/2023.

Nhìn chung, tổng thiệt hại về tài chính của tất cả những chiếc máy bay này kể từ đầu tháng 12/2023 có thể lên tới 600 triệu USD.

Tình hình nghiêm trọng đáng báo động với Moscow

Những tổn thất không chỉ về mặt tài chính. Những chiếc máy bay tiên tiến như vậy cũng đòi hỏi những người vận hành được đào tạo bài bản. Đó là tài sản vô giá.

Không rõ có bao nhiêu thành viên phi hành đoàn trên máy bay khi chúng bị bắn hạ, nhưng theo AP, A-50 thường có tổ bay gồm 15 người. Không có ước tính về số lượng thành viên phi hành đoàn của Il-22, nhưng vụ bắn hạ chiếc máy bay cùng loại của Wagner vào tháng 6 được cho là đã giết chết tất cả 10 thành viên phi hành đoàn trên máy bay.

Cả A-50 và Il-22 đều là những tài sản quan trọng trên không của Nga. A-50 cung cấp một số chức năng quan trọng cho cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine, như phát hiện các hệ thống phòng không, tên lửa dẫn đường và điều phối mục tiêu cho máy bay chiến đấu Nga.

Tướng tình báo Budanov nói với Financial Times rằng, việc mất máy bay có thể sẽ gây khó khăn cho khả năng của Nga trong việc duy trì liên lạc thường xuyên với các lực lượng ở tiền tuyến.

Il-22 "được sử dụng nhiều cho cả nhiệm vụ chỉ huy và điều khiển trên không cũng như chuyển tiếp sóng vô tuyến", Bộ Quốc phòng Anh cho biết.

Không rõ các máy bay bị bắn rơi như thế nào, nhưng Ukraine đã nhận được một số hệ thống phòng không tiên tiến vào năm 2023, bao gồm cả Patriot của Mỹ, mà một số nhà phân tích cho rằng đó là "thủ phạm".

Các nguồn tin thân Nga thừa nhận mức độ nghiêm trọng của tổn thất máy bay. "Đây sẽ là một ngày đen tối nữa đối với Lực lượng Hàng không Vũ trụ và Phòng không Nga. A-50 không có nhiều. Và các chuyên gia vận hành chúng nói chung cũng rất hiếm. Nếu máy bay loại này bị bắn trúng, phi hành đoàn sẽ không thể thoát ra ngoài", blogger quân sự có ảnh hưởng của Nga Rybar viết trên Telegram.

Bộ Tổng tham mưu Ukraine ngày 15/1 cho biết, kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, Nga đã mất tới 329 máy bay quân sự và 324 máy bay trực thăng.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) hôm 24/12/2023 cho hay, có những dấu hiệu cho thấy tỷ lệ tổn thất máy bay ngày càng tăng đã khiến Nga phải thay đổi chiến lược trên không, giảm số lượng phi vụ xuất kích của Không quân Nga.

Một trong những bất ngờ quân sự được cho là lớn nhất của cuộc xung đột, Nga chưa bao giờ đạt được ưu thế trên không tuyệt đối trước Ukraine và thay vào đó đã lựa chọn chiến lược tương đối thận trọng với máy bay của mình nhằm tránh tổn thất.

Kết quả là, Nga đã không thể tận dụng tối đa ưu thế vượt trội đáng kể về số lượng máy bay của không quân, điều mà các nhà phân tích đã nhận thấy ngay sau khi cuộc xung đột bùng nổ.

Máy bay chiến đấu Nga cũng liên quan đến một số sự cố ngay trên lãnh thổ Nga kể từ tháng 2/2022. Sáu người thiệt mạng vào tháng 10/2022 khi một chiếc Su-34 đâm vào một tòa nhà dân cư ở thị trấn Yeysk, Krasnodar Krai của Nga.

Tiếp đó, một chiếc Su-34 vô tình đánh rơi bom vào thành phố Belgorod của Nga vào tháng 4/2023, làm hư hại các tòa nhà và khiến 2 người bị thương. Vào tháng 9, truyền thông nhà nước Nga đưa tin một chiếc Su-34 đã bị rơi ở Voronezh.

Gần đây nhất, vào tháng 1, máy bay phản lực Nga đã thả nhầm bom xuống một thành phố của Nga và một lần khác xuống một thị trấn ở vùng Luhansk do Moscow kiểm soát.

Tác động tổng hợp của những sự cố này - cùng với việc mất nhiều máy bay trong vòng 2 tháng - có thể sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến chiến lược không quân của Nga.

Đồng thời, Ukraine đang kỳ vọng các máy bay tiêm kích F-16 do phương Tây cung cấp sẽ được chuyển giao vào năm 2024. Các nhà phân tích tin rằng việc đưa chúng ra chiến trường có thể không phải là một viên đạn thần kỳ nhưng sẽ làm tăng đáng kể khả năng phòng không và tấn công của Ukraine.