Thổ Nhĩ Kỳ đình chỉ hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng của châu Âu

Theo sắc lệnh Tổng thống Recep Tayyip Erdogan ban hành ngày 5/4, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ngừng thực thi Hiệp ước về các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE) kể từ ngày 8/4.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Oncu Keceli cho rằng thỏa thuận này đã không còn ý nghĩa kể từ khi Nga rút khỏi thỏa thuận vào tháng 11/2023.

CFE là hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng của châu Âu, được Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên Xô ký kết vào năm 1990 với mục đích ngăn chặn những xung đột mới xuất hiện ở khu vực sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.

Mục tiêu chính  của hiệp ước này là giới hạn số lượng xe tăng, xe chiến đấu, pháo binh, máy bay mà mỗi bên có thể triển khai giữa bờ biển Đại Tây Dương và dãy núi Ural.

Thỏa thuận này sau đó đã được sửa đổi, phản ánh sự kiện Liên Xô tan rã cũng như NATO mở rộng về phía đông vào cuối những năm 1990.

Các thành viên NATO từ chối phê chuẩn phiên bản điều chỉnh của CFE, dẫn đến việc Nga đình chỉ hiệp ước vào năm 2007. Moscow viện dẫn kế hoạch của Mỹ triển khai tên lửa phòng không tại châu Âu là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự đổ vỡ của hiệp ước.

Tới tháng 11/2023, Nga rút khỏi CFE vì cho rằng thỏa thuận "đã trở nên vô nghĩa" khi phương Tây vừa hỗ trợ quân sự cho Ukraine, vừa áp đặt các lệnh trừng phạt và có các "chính sách thù địch" khác lên Nga.

Năm 2020, Mỹ là quốc gia tiếp theo đình chỉ hiệp ước này sau Nga.

CFE không phải là hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng duy nhất bị đình chỉ do căng thẳng giữa Nga và NATO. Năm 2019, Washington rút khỏi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) ký năm 1987. Moscow cũng từ bỏ thỏa thuận vào năm ngoái. Hai bên cáo buộc nhau vi phạm hiệp ước.

Năm 2020, Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở vốn cho phép các bên thực hiện chuyến bay giám sát trên lãnh thổ của nhau. Một năm sau, Nga rút khỏi hiệp ước.