Tấn công Kursk để đẩy Nga khỏi "chảo lửa" Donbass: Nước cờ sai của Ukraine?

Quân đội Ukraine tuyên bố kiểm soát khoảng 1.300km2 ở tỉnh Kursk của Nga, gần một tháng sau cuộc xâm nhập xuyên biên giới chưa từng có vào lãnh thổ Nga. Đây được xem là một đòn giáng mạnh khi Nga đang mở chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Tuy nhiên, dọc theo tiền tuyến ở miền Đông Ukraine, quân đội Nga cũng đạt được những bước tiến về lãnh thổ, cắt sâu hơn về phía thành phố Pokrovsk ở tỉnh Donetsk, một trung tâm tiếp tế và tăng viện quan trọng cho lực lượng tiền tuyến của Ukraine. Ngày 4/9, quân đội Nga tuyên bố kiểm soát thêm một ngôi làng theo hướng này.

Tình báo quân sự Anh hôm 2/9 đưa tin, quân đội Nga đã di chuyển đến khu vực cách thành phố chiến lược này 10km, trong khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thừa nhận tình hình trên thực địa vô cùng "khó khăn".

"Mục tiêu của Nga không thay đổi", ông Zelensky nói, đồng thời lưu ý cuộc tấn công vào Pokrovsk đã bắt đầu từ lâu trước chiến dịch Kursk của Ukraine. Tuyên bố này dường như thừa nhận rằng Kiev không thể thay đổi được mục tiêu của Moscow ở Donbass, ngay cả khi Ukraine đang kiểm soát một phần lãnh thổ Nga.

Ngay sau khi Ukraine mở chiến dịch Kursk, các chuyên gia quân sự đã nhất trí rằng mục đích chính của chiến dịch này dường như nhằm buộc Nga phải rút quân ở Donbass về Kursk để phòng thủ. Tuy nhiên, Tổng thống Putin tuyên bố "sự khiêu khích" của Ukraine đã thất bại, đồng thời thông báo lực lượng của Moscow đang tiến vào Donbass với tốc độ nhanh nhất "trong một thời gian dài".

Mặc dù cuộc tấn công của Ukraine vào Kursk buộc Nga phải tái triển khai binh lính từ một số khu vực trên tiền tuyến, nhưng các nhà phân tích cho rằng những động thái này cũng không ảnh hưởng đến trận chiến giành Pokrovsk.

"Trên thực tế, các hoạt động của Nga hiện chỉ tập trung ở khu vực Pokrovsk", Gustav Gressel, một nhà phân tích chiến tranh Ukraine tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu, cho biết, đồng thời nói thêm rằng lực lượng của Moscow "đang đóng băng các mặt trận khác".

Trước chiến dịch Kursk, "Nga đã tiến công trên 7 mặt trận ở Donbass", Huseyn Aliyev, một chuyên gia về chiến tranh Ukraine tại Đại học Glasgow nói. "Và bây giờ chỉ còn Pokrovsk, trong khi một số binh lính ở những nơi khác đang được tái triển khai đến Kursk", chuyên gia cho biết thêm.

Sai lầm chiến lược

Will Kingston-Cox, chuyên gia về Nga tại Nhóm nghiên cứu an ninh quốc tế (ITSS) Verona, cảnh báo bước đột phá của Nga ở Pokrovsk "có thể buộc Ukraine phải rút lui trên diện rộng hơn ở Donetsk", vì tầm quan trọng về mặt chiến lược của thành phố này.

Là một huyết mạch vận tải với dân số trước xung đột khoảng 50.000 người, Pokrovsk là "một trung tâm tiếp viện quan trọng, với một số tuyến đường bộ và đường sắt tập trung tại đây", Veronika Poniscjakova, một chuyên gia an ninh quốc tế tại Đại học Portsmouth, cho biết.

Theo chuyên gia Aliyev, nếu thành phố Pokrovsk thất thủ, "Nga sẽ có một con đường rộng mở đến Kramatorsk và Sloviansk". Chuyên gia cho rằng, Ukraine không còn cơ hội chặn bước tiến của Nga ở Pokrovsk.

Trên thực tế, Nga thậm chí có thể không cần kiểm soát Pokrovsk để phá hủy chuỗi cung ứng của Ukraine và giáng đòn mạnh vào lực lượng Ukraine.

"Họ không cần phải kiểm soát toàn bộ thành phố, mà chỉ cần tiến sát thành phố này, cũng đã gây khó khăn cho hoạt động hậu cần của Ukraine", chuyên gia Gressel lập luận.

Chuyên gia Gressel lưu ý cuộc tấn công chớp nhoáng của Ukraine vào Kursk đã kéo "lực lượng dự bị cơ động nhất" của Ukraine khỏi Donbass, nơi họ có thể phù hợp hơn với các hoạt động phòng thủ đòi hỏi khả năng rút lui nhanh chóng và tập hợp lại lực lượng.

Theo đó, chuyên gia Kingston-Cox cho rằng "cuộc xâm nhập vào vùng Kursk dường như đã đi sai hướng về mặt chiến lược", đồng thời mô tả hoạt động này là một "chiến thắng mang tính biểu tượng", cho thấy sự "lạc quan thái quá" của Ukraine về tác động của chiến dịch Kursk đối với vùng Donbass.

Quân bài mặc cả

Một số chuyên gia đã nghi ngờ khả năng của Ukraine trong việc ngăn chặn bước tiến của Nga vào Pokrovsk, ngay cả khi Kiev không điều một số binh lính tinh nhuệ nhất vào cuộc tiến công ở Kursk.

"Tôi không nghĩ rằng những đơn vị đó có khả năng thay đổi cán cân lực lượng ở Donbass", nhà phân tích quân sự Sim Tack, người đã theo dõi cuộc xung đột kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự ở Ukraine, cho biết.

Lãnh đạo quân đội Ukraine có thể đã lập luận rằng "quân đội của họ có nhiều cơ hội giành chiến thắng ở Kursk hơn là ngăn chặn bước tiến của Nga ở Donbass", chuyên gia Aliyev nói thêm.

Việc đánh giá thành công hay thất bại của cuộc tấn công bất ngờ do Ukraine tiến hành không nên chỉ dựa trên những hậu quả của nó ở mặt trận phía đông, chuyên gia Tack lập luận. Đối với ông, việc kiểm soát lãnh thổ Nga mang lại cho Kiev một "quân bài mặc cả" cho các cuộc đàm phán trong tương lai.

Trong một cuộc phỏng vấn với NBC tuần này, Tổng thống Zelensky tuyên bố lực lượng Ukraine đang lên kế hoạch kiểm soát lãnh thổ ở Kursk trong một khoảng thời gian không xác định, đồng thời nhắc lại rằng cuộc tấn công là một phần trong "kế hoạch chiến thắng" của Ukraine nhằm chấm dứt chiến tranh theo các điều khoản công bằng và đưa Nga vào bàn đàm phán.

Theo chuyên gia Poniscjakova, liệu quân bài mặc cả đó có giá trị thực sự hay không vẫn còn là điều để ngỏ. Ông lưu ý rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nêu rõ ưu tiên là hoàn thành việc sáp nhập tỉnh Donetsk ở Ukraine.

Tổng thống Putin dường như coi nhẹ mức độ nghiêm trọng của chiến dịch Kursk do Ukraine thực hiện, dù cuộc đột kích này lần đầu tiên xảy ra trên lãnh thổ Nga kể từ Thế chiến 2. Nga dường như không vội vàng đẩy lùi Ukraine khỏi lãnh thổ trong khi lực lượng Moscow vẫn tiếp tục tấn công vào miền Đông Ukraine.

Lập trường của ông Putin đã gửi đi một thông điệp tới cả người dân trong nước và Ukraine, nhấn mạnh rằng Moscow sẽ không từ bỏ kế hoạch kiểm soát lãnh thổ ở Ukraine.

"Bằng cách tập trung vào Donbass, Nga đang thể hiện rõ rằng họ không muốn nhượng bộ nhiều để đổi lấy Kursk, vì Donetsk mới là mục tiêu chính của họ", chuyên gia Kingston-Cox nhận định.