Ông Trump phát biểu tại Học viện West Point: Lộ diện chiến lược quốc phòng

Ngày 24/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đứng trước các học viên tốt nghiệp tại Học viện Quân sự West Point để trình bày một bài phát biểu mang tính định hướng và bước ngoặt, không chỉ chúc mừng các tân sĩ quan mà còn phác thảo rõ nét chiến lược quốc phòng của ông trong nhiệm kỳ thứ hai, thường được gọi là "Trump 2.0".

Với triết lý cốt lõi "hòa bình thông qua sức mạnh", ông Trump đã tái khẳng định tầm nhìn về một quân đội Mỹ mạnh mẽ, hiện đại, tập trung vào bảo vệ lợi ích quốc gia, đồng thời "học hỏi kinh nghiệm" từ các cuộc xung đột hiện đại như Nga - Ukraine.

Bài phát biểu được tường thuật chi tiết bởi các tờ báo lớn của Mỹ như New York Times, Washington Post và Reuters, không chỉ phản ánh những trụ cột trong chiến lược quốc phòng của ông Trump mà còn đánh dấu sự chuyển hướng trong chính sách đối ngoại và quân sự của Mỹ.

Bối cảnh của chiến lược quốc phòng Trump 2.0

Khi Tổng thống Trump bước vào nhiệm kỳ thứ hai từ cuối tháng 1, thế giới đang đối mặt với nhiều biến động như cuộc xung đột Nga - Ukraine kéo dài, căng thẳng ở Trung Đông và sự cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc về công nghệ, quân sự.

Theo Economist, ông Trump đã tận dụng bài phát biểu tại Học viện West Point để gửi thông điệp rằng Mỹ sẽ không còn đóng vai trò "cảnh sát toàn cầu" như trước đây, mà thay vào đó tập trung vào việc xây dựng một lực lượng quân sự "không thể bị đánh bại" để bảo vệ lợi ích quốc gia và răn đe các đối thủ. Chiến lược "hòa bình thông qua sức mạnh" của Trump không chỉ là một khẩu hiệu mà còn là nền tảng cho một loạt chính sách quốc phòng đầy tham vọng, từ phát triển hệ thống phòng thủ "Vòm Vàng" đến đầu tư vào các vũ khí siêu thanh và máy bay không người lái (UAV).

Bài phát biểu tại West Point là cơ hội để ông Trump trình bày chi tiết những trụ cột của chiến lược quốc phòng Trump 2.0, nhấn mạnh vào 3 yếu tố chính: Sức mạnh quân sự vượt trội, sự đổi mới công nghệ và đào tạo nhân sự ưu tú.

Những bài học từ xung đột Nga - Ukraine, đặc biệt là vai trò của các công nghệ hiện đại như UAV, được Trump sử dụng để minh họa cho sự cần thiết của việc hiện đại hóa quân đội. Đồng thời, ông cũng tái khẳng định cam kết giảm can thiệp quân sự ở nước ngoài, tập trung vào các giải pháp hòa bình nhưng không nhân nhượng trước các mối đe dọa.

Các trụ cột của chiến lược quốc phòng Trump 2.0

Một là hiện đại hóa quân đội, xây dựng hệ thống "Vòm Vàng" và phát triển vũ khí siêu thanh. Một trong những điểm nhấn chính trong chiến lược quốc phòng của ông Trump là đầu tư mạnh mẽ vào hiện đại hóa quân đội, với trọng tâm là hệ thống phòng thủ tên lửa "Vòm Vàng" (Golden Dome). Ông Trump công bố Dự án này vào tháng 1, với mục tiêu xây dựng mạng lưới vệ tinh, cảm biến không gian có khả năng phát hiện, đánh chặn các tên lửa đạn đạo, siêu thanh từ các đối thủ Nga, Trung Quốc và Iran.

Trong bài phát biểu, ông mô tả "Vòm Vàng" như một "lá chắn bảo vệ nước Mỹ trước mọi mối đe dọa từ bầu trời và không gian". Ông tuyên bố: "Không một tên lửa nào, dù là siêu thanh hay bất cứ thứ gì khác, có thể xuyên thủng được Vòm Vàng. Đây sẽ là hệ thống phòng thủ tiên tiến nhất trong lịch sử nhân loại".

Dự án "Vòm Vàng" được cấp ngân sách ban đầu 25 tỷ USD, với tổng chi phí ước tính lên tới 175 tỷ USD trong vòng 5 năm. Tổng thống Trump nhấn mạnh hệ thống này không chỉ nhằm mục đích phòng thủ mà còn là công cụ răn đe, khiến các đối thủ phải "nghĩ lại" trước khi đe dọa Mỹ.

Tuy nhiên, các chuyên gia Science News cảnh báo, dự án này đối mặt với nhiều thách thức kỹ thuật, từ phát triển các cảm biến không gian đến tích hợp hệ thống đánh chặn. Một số nhà phân tích lo ngại Dự án có thể kích động cuộc chạy đua vũ trang trong không gian, đặc biệt khi Nga và Trung Quốc đã phản ứng tiêu cực, gọi dự án này là "mối đe dọa đối với an ninh toàn cầu".

Bên cạnh "Vòm Vàng", ông Trump cam kết đẩy nhanh phát triển vũ khí siêu thanh, tàng hình. Theo Wall Street Journal, ông đã đề cập đến Chương trình Tên lửa Siêu thanh Tầm xa (LRHW) của Lục quân Mỹ, dự kiến triển khai vào cuối năm 2025, như một bước tiến lớn để vượt qua Nga và Trung Quốc.

Ông Trump tuyên bố: "Chúng ta đang xây dựng những tên lửa nhanh hơn, mạnh hơn và không thể bị phát hiện. Nga có thể khoe khoang về Oreshnik nhưng họ sẽ không bao giờ bắt kịp chúng ta". Ông cũng nhấn mạnh việc nâng cấp các máy bay chiến đấu tàng hình như F-22 và phát triển nền tảng F-47 mới nhằm đảm bảo ưu thế trên không của Mỹ.

Hai là đổi mới công nghệ, bài học từ cuộc xung đột Nga-Ukraine. Xung đột Nga - Ukraine đã trở thành "bãi thử nghiệm" cho các công nghệ quân sự hiện đại và ông Trump tận dụng điều này để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới công nghệ. Theo Newsweek, ông Trump đặc biệt chú ý đến vai trò của máy bay không người lái trong cuộc xung đột này, từ các cuộc tấn công tầm xa của Nga bằng UAV Geran-2 đến các chiến dịch trinh sát của Ukraine sử dụng drone thương mại được cải tiến.

Ông tuyên bố: "UAV đang thay đổi cách chúng ta chiến đấu. Chúng nhỏ, rẻ nhưng có sức mạnh hủy diệt. Mỹ phải dẫn đầu cuộc cách mạng này".

Ông chủ Nhà Trắng ca ngợi một dự án của tám học viên West Point, những người đã thiết kế và phóng một tên lửa siêu thanh đạt độ cao gần 150km như một ví dụ về sự sáng tạo cần được nhân rộng. Ông cam kết sẽ đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển UAV, bao gồm các loại UAV cảm tử, UAV trinh sát siêu nhỏ, thậm chí là các hệ thống AI điều khiển UAV. Ngoài ra, ông cũng đề xuất thành lập "Trung tâm Đổi mới Công nghệ Quân sự" ngay tại West Point nhằm khuyến khích các học viên phát triển các giải pháp công nghệ mới để đối phó với các mối đe dọa hiện đại.

Bài học từ cuộc xung đột Nga - Ukraine được ông tiếp tục sử dụng để nhấn mạnh về tầm quan trọng của các hệ thống phòng không hiện đại. Ông nhắc đến việc hệ thống Patriot của Ukraine đã đánh chặn thành công tên lửa siêu thanh Kinzhal của Nga như một minh chứng cho hiệu quả của các công nghệ phòng thủ tiên tiến. Điều này củng cố lập luận của Tổng thống Trump rằng Mỹ cần phát triển các hệ thống phòng thủ như "Vòm Vàng" để đối phó với các mối đe dọa tương tự.

Ba là đào tạo nhân sự sáng tạo. Một trụ cột quan trọng khác trong chiến lược quốc phòng "Trump 2.0" là việc đào tạo, lựa chọn nhân sự quân sự dám nghĩ, dám làm. Trong bài phát biểu, ông nhắc lại chiến dịch tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) trong ba tuần ở nhiệm kỳ đầu, ca ngợi các tham mưu quân sự vì sự quyết đoán và hiệu quả.

Theo Politico, ông tuyên bố: "Chúng ta cần những sĩ quan như các bạn, những người sẵn sàng phá vỡ mọi giới hạn để bảo vệ nước Mỹ. Chiến dịch tiêu diệt IS là minh chứng cho thấy một đội ngũ sáng tạo có thể làm nên điều kỳ diệu".

Ông Trump kêu gọi cải cách chương trình đào tạo tại West Point và các học viện quân sự khác, tập trung vào việc phát triển tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng với các kịch bản "chiến tranh hiện đại", từ chiến tranh mạng đến các cuộc tấn công bằng drone. Ông nhấn mạnh, quân đội Mỹ cần những sĩ quan có khả năng "nghĩ ngoài khuôn khổ" và sẵn sàng thử nghiệm các chiến thuật mới. Theo Washington Post, ông Trump đã cam kết sẽ ưu tiên thăng chức cho những cá nhân có tinh thần đổi mới, đồng thời giảm bớt các quy trình quan liêu cản trở sự sáng tạo trong quân đội.

Bốn là triết lý "hòa bình thông qua sức mạnh". Triết lý "hòa bình thông qua sức mạnh" là nền tảng của chiến lược quốc phòng Trump 2.0. Trong bài phát biểu, ông Trump nhấn mạnh, quân đội mạnh mẽ là cách tốt nhất để ngăn chặn chiến tranh và bảo vệ lợi ích quốc gia.

Ông tuyên bố: "Khi nước Mỹ mạnh mẽ, thế giới sẽ bình yên. Không ai dám thách thức chúng ta khi chúng ta có sức mạnh vượt trội". Ông Trump đã sử dụng bài phát biểu để tái khẳng định cam kết tăng ngân sách quốc phòng, hiện đại hóa lực lượng vũ trang và giảm phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài.

Bên cạnh đó, ông cũng chỉ rõ, "hòa bình thông qua sức mạnh" không đồng nghĩa với việc can thiệp quân sự ở nước ngoài. Ông chỉ trích các chính quyền trước đây vì "phí phạm hàng nghìn tỷ USD" trong các cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan; cam kết sẽ chấm dứt các cuộc xung đột kéo dài.

Về xung đột Nga - Ukraine, ông tuyên bố rằng đang thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình, đồng thời nhấn mạnh "một giải pháp hòa bình là hoàn toàn có thể nếu các bên sẵn sàng thỏa hiệp". Theo Reuters, ông đã bày tỏ sự "không hài lòng" với các cuộc tấn công tên lửa của Nga vào Kiev nhưng đồng thời khẳng định rằng Mỹ sẽ không bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh trực tiếp.

Một điểm gây tranh cãi trong bài phát biểu của ông Trump là sự chỉ trích đối với các chính sách "đa dạng, bình đẳng và hòa nhập" (DEI) trong quân đội. Ông gọi các chính sách này là "những ý thức hệ lạc hậu" làm suy yếu sức mạnh quân sự. Ông tuyên bố: "Chúng ta không cần những ý tưởng thức tỉnh trong quân đội. Chúng ta cần những chiến binh tập trung vào việc tiêu diệt kẻ thù". Lập trường này đã gây ra phản ứng trái chiều, khi trang CNN cảnh báo rằng nó có thể "làm gia tăng chia rẽ trong nội bộ quân đội", trong khi Fox News ca ngợi Tổng thống Trump vì "sự thẳng thắn".

Đáng chú ý, ông chủ Nhà Trắng đã chỉ trích các đối tác thương mại, đặc biệt là EU và Trung Quốc, vì đã "lợi dụng" Mỹ thông qua các chính sách thương mại không công bằng. Ông nhắc lại sắc lệnh thuế quan đối ứng ký vào tháng 2, yêu cầu các quốc gia khác giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mỹ hoặc đối mặt với mức thuế tương đương. Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng sức mạnh quân sự phải đi đôi với sức mạnh kinh tế và ông sẽ đảm bảo rằng "nước Mỹ luôn đứng đầu".

Phản ứng từ báo chí và chuyên gia

Bài phát biểu của ông Trump tại Học viện Quân sự West Point đã gây ra nhiều phản hồi trái chiều. New York Times mô tả nó như một sự kết hợp giữa "tinh thần yêu nước và những tuyên bố gây tranh cãi", trong khi The Atlantic nhận định "Tổng thống Trump đang cố gắng định hình lại vai trò của quân đội Mỹ trong một thế giới đầy biến động".

Các chuyên gia quân sự bày tỏ lo ngại về tính khả thi của Dự án "Vòm Vàng" và các chương trình vũ khí siêu thanh. Theo Science News, các thách thức kỹ thuật và chi phí khổng lồ có thể khiến Dự án này khó thành hiện thực trong thời gian ngắn.

Trước đó, Nga và Trung Quốc đã có phản ứng mạnh mẽ, trong đó Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi "Vòm Vàng" là "mối đe dọa đối với hòa bình thế giới", trong khi Nga cảnh báo rằng nó có thể biến không gian thành "chiến trường".

Ý nghĩa và tác động

Trong nước Mỹ, bài phát biểu đã phác họa những trụ cột chính cho chiến lược quốc phòng Trump 2.0, giúp củng cố hình ảnh của ông Trump như một nhà lãnh đạo quyết đoán, luôn "đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu". Việc nhấn mạnh vào hiện đại hóa quân đội và đào tạo nhân sự sáng tạo, dám nghĩ, dám làm nhận được sự ủng hộ từ các cử tri bảo thủ, đặc biệt là những người lo ngại về sự suy giảm sức mạnh quân sự của Mỹ.

Tuy nhiên, các tuyên bố chống lại chính sách DEI và các đồng minh thương mại EU đã làm gia tăng chia rẽ trong nước, đặc biệt khi các chính sách này vốn được nhiều người coi là cần thiết để thúc đẩy sự công bằng và hợp tác quốc tế.

Trên bình diện quốc tế, chiến lược "hòa bình thông qua sức mạnh" đã gửi thông điệp rằng nước Mỹ sẽ duy trì vị thế siêu cường nhưng theo cách chọn lọc hơn. Việc phát triển Dự án "Vòm Vàng" và các vũ khí siêu thanh, tàng hình có thể làm gia tăng căng thẳng với Nga và Trung Quốc, đồng thời đặt ra câu hỏi về khả năng hợp tác quốc tế trong các vấn đề như kiểm soát vũ khí và an ninh không gian. Tuy nhiên, cam kết của ông Trump về các cuộc đàm phán hòa bình trong xung đột Nga - Ukraine cho thấy ông vẫn muốn duy trì hình ảnh "người hòa giải" trên trường quốc tế.

Chiến lược quốc phòng Trump 2.0 được trình bày trong bài phát biểu là tuyên ngôn mạnh mẽ về tầm nhìn của ông Trump trong việc xây dựng quân đội Mỹ mạnh mẽ, hiện đại, tập trung vào lợi ích quốc gia. Với các trụ cột chính là hệ thống "Vòm Vàng", phát triển vũ khí siêu thanh và UAV, đào tạo nhân sự và triết lý "hòa bình thông qua sức mạnh", ông không chỉ truyền cảm hứng cho các tân sĩ quan mà còn gửi thông điệp tới thế giới rằng Mỹ sẽ không nhân nhượng trước bất kỳ mối đe dọa nào.

Dù gây tranh cãi, song những nội dung này chắc chắn sẽ giúp định hình chính sách quốc phòng của Mỹ những năm tới, đồng thời đặt ra những thách thức mới trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động.