Ông Trump công du Trung Đông: Dấu ấn với loạt thỏa thuận tỷ USD

Hợp tác mạnh mẽ với UAE

Sau cuộc gặp của Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan vào ngày 15/5, Nhà Trắng cho biết hai bên cam kết thỏa thuận hợp tác trị giá 14,5 tỷ USD giữa hãng hàng không Etihad Airways và tập đoàn Boeing.

Thông báo của Nhà Trắng cho biết Tổng thống Trump đã được các thỏa thuận với tổng trị giá hơn 200 tỷ USD giữa Mỹ và UAE trong chuyến thăm của ông chủ Nhà Trắng tới quốc gia vùng Vịnh.

Bộ Thương mại Mỹ cho biết hai nước cũng đã nhất trí thiết lập khuôn khổ "Quan hệ đối tác tăng tốc (trí tuệ nhân tạo) AI Mỹ - UAE". Ông Trump cùng ông Sheikh Mohamed đã tham dự lễ ra mắt trung tâm AI 5GW mới, đây sẽ là trung tâm lớn nhất bên ngoài lãnh thổ Mỹ.

Các nguồn tin cho biết các thỏa thuận này sẽ giúp quốc gia vùng Vịnh này có thể tiếp cận nhiều hơn với các chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến từ Mỹ, sau khi đối mặt với các biện pháp hạn chế do lo ngại của Washington rằng Trung Quốc có thể tiếp cận công nghệ này.

"Tôi chắc chắn rằng mối quan hệ này sẽ chỉ ngày càng lớn mạnh và tốt đẹp hơn", ông Trump phát biểu trong cuộc gặp với Tổng thống UAE.

"Người anh em tuyệt vời của ngài đã đến Washington cách đây vài tuần và ông ấy đã nói với chúng tôi về tuyên bố hào phóng của ngài về khoản tiền 1.400 tỷ USD", ông Trump nói, đề cập đến cam kết của UAE về việc đầu tư 1.400 tỷ USD vào Mỹ trong 10 năm.

UAE đã tìm kiếm sự giúp đỡ của Mỹ để đưa quốc gia vùng Vịnh giàu có này trở thành nước dẫn đầu toàn cầu về trí tuệ nhân tạo.

Mỹ có một thỏa thuận sơ bộ với UAE để cho phép nước này nhập khẩu 500.000 chip AI tiên tiến nhất của Nvidia, bắt đầu từ năm nay.

"Thỏa thuận AI bao gồm việc UAE cam kết đầu tư, xây dựng hoặc tài trợ cho các trung tâm dữ liệu của Mỹ ít nhất phải lớn và mạnh như các trung tâm dữ liệu tại UAE. Thỏa thuận này cũng bao gồm các cam kết lịch sử của UAE nhằm điều chỉnh chặt chẽ hơn các quy định về an ninh quốc gia với Mỹ, bao gồm các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ để ngăn chặn việc chuyển hướng công nghệ có nguồn gốc từ Mỹ", Nhà Trắng cho biết.

Chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden đã áp dụng biện pháp giám sát chặt chẽ đối với hoạt động xuất khẩu chip AI của Mỹ sang Trung Đông và các khu vực khác. Trong số những lo ngại của ông Biden có việc chất bán dẫn sẽ được chuyển hướng sang Trung Quốc và củng cố sức mạnh quân sự của nước này.

Chuyến thăm nổi bật về kinh tế, quân sự, ngoại giao

Tổng thống Donald Trump bắt đầu chuyến thăm UAE trong chặng dừng chân mới nhất của chuyến công du tới các quốc gia vùng Vịnh giàu có, sau khi hoan nghênh kế hoạch của Doha đầu tư 10 tỷ USD vào một cơ sở quân sự của Mỹ trong chuyến đi tới Qatar.

Trước khi khởi hành đến UAE, ông Trump đã phát biểu trước quân đội Mỹ tại Căn cứ Không quân Al Udeid ở phía tây nam Doha rằng các hợp đồng mua sắm quốc phòng mà Qatar ký vào ngày 14/5 có giá trị 42 tỷ USD.

Các thỏa thuận lớn khác đã được ký kết trong chuyến công du kéo dài 4 ngày của ông Trump tới vùng Vịnh, bao gồm thỏa thuận cho hãng hàng không Qatar Airways mua tới 210 máy bay thân rộng Boeing, cam kết đầu tư 600 tỷ USD từ Ả rập Xê út vào Mỹ và 142 tỷ USD trong doanh số bán vũ khí của Mỹ cho vương quốc này.

"Mối quan hệ quốc phòng của Mỹ với Ả rập Xê út mạnh mẽ hơn bao giờ hết dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump. Gói thỏa thuận được ký kết hôm nay, thỏa thuận hợp tác quốc phòng lớn nhất trong lịch sử Mỹ, là minh chứng rõ ràng cho cam kết của chúng tôi trong việc tăng cường quan hệ đối tác", tuyên bố của Nhà Trắng ngày 13/5 cho biết.

Theo tuyên bố của Nhà Trắng, Tổng thống Trump công bố "Ả rập Xê út đã cam kết đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ, xây dựng mối quan hệ kinh tế sẽ tồn tại trong nhiều thế hệ tới".

"Các thỏa thuận đầu tiên sẽ củng cố an ninh năng lượng, công nghiệp quốc phòng, vị thế dẫn đầu về công nghệ và khả năng tiếp cận cơ sở hạ tầng toàn cầu và khoáng sản quan trọng của hai nước", tuyên bố của Nhà Trắng nêu rõ.

Chuyến thăm của Tổng thống Trump cũng mang lại một loạt hoạt động ngoại giao đáng kể.

Ông Trump cho biết tại Qatar rằng Mỹ đang tiến rất gần đến việc đảm bảo một thỏa thuận hạt nhân với Iran và Tehran đã "gần như" đồng ý với các điều khoản.

Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump, các quan chức Iran và Mỹ đã tham gia các cuộc đàm phán trong những tuần gần đây xung quanh chương trình hạt nhân của Tehran. Đặc phái viên hàng đầu của ông Trump, Steve Witkoff, đã tổ chức vòng đàm phán thứ 4 với các đối tác Iran vào cuối tuần trước. Các cuộc thảo luận dự kiến sẽ tiếp tục trong những ngày tới.

Trong chuyến thăm Qatar, Tổng thống Trump cũng gây chú ý khi đề xuất Washington có thể giành quyền kiểm soát Dải Gaza và biến khu vực này thành một "vùng tự do". Qatar hiện là địa điểm tổ chức các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas, song các cuộc thương lượng này đến nay vẫn bế tắc khi các cuộc không kích vẫn tiếp diễn.

Tại Syria, ông Trump tuyên bố Mỹ sẽ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt lâu dài đối với Syria và gặp Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa, đánh dấu cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa lãnh đạo 2 nước trong suốt 25 năm qua.

Ông Trump hối thúc Tổng thống Sharaa thiết lập quan hệ với đối thủ lâu năm của Syria là Israel.

Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo và việc Mỹ dỡ bỏ trừng phạt được coi là một bước ngoặt đáng kể đối với Syria trong nỗ lực thoát khỏi nhiều thập niên bị cô lập trên trường quốc tế. 

Ông Trump đã biến việc cải thiện quan hệ với một số quốc gia vùng Vịnh thành mục tiêu chính của chính quyền Mỹ.

Nếu tất cả các thỏa thuận chip được đề xuất ở các quốc gia vùng Vịnh, và đặc biệt là UAE, được thực hiện, khu vực này sẽ trở thành trung tâm quyền lực thứ ba trong cuộc cạnh tranh AI toàn cầu sau Mỹ và Trung Quốc.