Những gia tộc chính trị lẫy lừng ở Philippines

 Khi Thị trưởng Manila Isko Moreno tuyên bố vào ngày 22/9 về việc sẽ ra tranh cử tổng thống vào năm 2022, ông đã nhấn mạnh một điều: bản thân không thuộc dòng dõi gia tộc chính trị nào ở Philippines.

Ông Moreno, 46 tuổi, một cựu diễn viên có tên thật là Francisco Domagoso, cho biết: "Tôi không phải là thành viên của gia tộc lớn nào cả. Tôi cũng không phải con trai của một tổng thống. Bạn sẽ không tìm thấy hình ảnh tổ tiên nghèo khó của tôi trên đồng tiền peso và cũng không có con đường nào được đặt theo tên của họ".

Ông Moreno cũng nhắn nhủ các cử tri rằng không cần phải lo lắng về viễn cảnh ông sẽ tiếp tục trở thành lời nguyền chính trị lớn nhất của nước này: các gia tộc nắm độc quyền trong các cuộc bầu cử và tự xem mình như "người kế vị".

Thật vậy, trong nhiều thế hệ, các gia tộc lẫy lừng thống trị nền chính trị Philippines. Năm 2013, cố thượng nghị sĩ Miriam Defensor Santiago cho biết, nước này có 178 gia tộc chính trị đang hoạt động, khiến Philippines được mệnh danh là "thủ đô của các gia tộc chính trị" của thế giới.

Các thành viên của các gia tộc này nắm giữ các vị trí ở mọi cấp, từ chính phủ trung ương đến chính quyền địa phương cho đến cấp làng xã. Bất kể kết quả bầu cử thế nào, người chiến thắng hầu hết đều là người trong gia tộc chính trị đó.

Ronald Mendoza, hiệu trưởng Trường Chính phủ, Đại học Ateneo de Manila Ateneo, cho biết tính đến năm 2019, 80% thống đốc, 67% phó thống đốc, 66% nghị sĩ và 53% thị trưởng đều là thành viên của các gia tộc chính trị.

Chuyên gia Mendoza định nghĩa, một "triều đại chính trị" là gia đình có ít nhất hai thành viên nắm chức vụ trong chính quyền. Theo ông, những gia tộc quyền lực thường giàu có.

Một triều đại chính trị thường bắt đầu khi một thành viên nắm giữ vị trí quan trọng, sau đó giao lại cho anh chị em hoặc con cái trong gia đình và sẽ tìm kiếm các chức vụ khác ở cấp cao hơn. Khi có thêm nhiều người thân nắm giữ vị trí trong bộ máy chính quyền, nhánh chính trị gia tộc này sẽ thống trị các cuộc bầu cử.

Trong nền văn hóa chính trị của Philippines, các gia tộc chiếm ưu thế hơn các đảng phái chính trị. "Một cặp vợ chồng cùng chia nhau nắm các chức vụ quan trọng hoặc khi cha là thống đốc thì con trai là phó thống đốc…", chuyên gia Mendoza nói. Ông cho biết, các nghiên cứu cho thấy các gia tộc có "xu hướng củng cố quyền lực ở cấp địa phương và chọn nhiều ứng cử viên trong gia đình".

Theo ông Mendoza , nguyên nhân là do vị trí phó thị trưởng luôn là mối đe dọa đối với thị trưởng, vì vậy tốt hơn hết nên tranh cử cùng thành viên trong gia đình. Cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2019 chứng kiến sự thống trị của các gia tộc quyền lực. Con trai cả của Tổng thống Rodrigo Duterte là Paolo được bầu vào ghế nghị sĩ, con gái ông Sara là thị trưởng thành phố Davao và con trai út Sebastian là phó thị trưởng.

Cựu võ sĩ quyền anh và là thượng nghị sĩ Manny Pacquiao, người đã nộp đơn tranh cử tổng thống, cũng đề cử 3 thành viên gia đình vào vòng chính trị. Thậm chí, người huấn luyện của Pacquiao là Restituto Fernandez cũng ứng cử vị trí phó thị trưởng.

Gia tộc Cayetano cũng có những nhánh quyền lực của riêng họ. Ông Alan Peter Cayetano, trước đây là thượng nghị sĩ và sau đó là Chủ tịch Hạ viện, trong khi vợ ông, bà Lani, đã tiếp quản vị trí của em gái Pia tại thượng viện. Anh trai ông Cayetano là Lino, một cựu nghị sĩ, đã trở thành thị trưởng của thành phố Taguig.

Trong khi đó, gia đình của cựu Tổng thống Ferdinand Marcos cũng đang trên đà "lấy lại những gì đã mất". Con gái ông Ferdinand, Imee Marcos, đã có vị trí trong thượng viện. Gia tộc do tỷ phú Manny Villar thành lập cũng thăng tiến vượt bật, trong đo vợ ông, bà Cynthia, tái đắc cử thượng viện và con gái Camille cũng có ghế trong quốc hội.

Theo chuyên gia Mendoza, trước thềm cuộc bầu cử vào năm tới, một số gia tộc quyền lực nỗ lực quảng bá hình ảnh như Cayetanos, Pacquiaos, Marcoses, Revillas và Remullas từ tỉnh Cavite, Binays ở thành phố Makati, Gatchalians ở thành phố Valenzuela.

Tuy nhiên, các gia tộc này đã bác bỏ những cáo buộc thâu tóm quyền lực trong vòng tròn gia đình. Vào năm 2019, trang tin Rappler đưa tin, ông Alan Peter Cayetano khẳng định gia đình ông không phải là một triều đại chính trị và cho rằng, "không có triều đại chính trị nào ở trong nước". "Không có triều đại chính trị nào ở Philippines vì chúng tôi tổ chức bầu cử tự do và công khai", ông nói.

Ứng viên tổng thống Pacquiao cũng nhiều lần phủ nhận việc đang xây dựng một triều đại chính trị cho gia tộc. Vào năm 2019, khi được hỏi về quan điểm đối với một dự luật chống lại các gia tộc chính trị, ông trả lời rằng: "Mọi người đều nói về điều này, nhưng đối với tôi, họ là những người được bầu chọn. Suy cho cùng, chúng ta là một nền dân chủ".