Nhân vật ít biết phía sau cuộc chiến năng lượng của Nga với phương Tây

Nga đang nỗ lực mở rộng đến các thị trường mới cho các công ty dầu khí khi ngành xương sống của nền kinh tế nước này bị ảnh hưởng lớn do các biện pháp trừng phạt của phương Tây.

Và Moscow làm được điều đó là nhờ có một "vũ khí đặc biệt": Cựu nhân viên của ngân hàng Morgan Stanley, Thứ trưởng Bộ Năng lượng Pavel Sorokin. Quan chức 37 tuổi này đang giúp Moscow duy trì dòng chảy lợi nhuận.

Ông Sorokin, từng học ngành tài chính ở London (Anh), đã tham gia đàm phán các thỏa thuận dầu khí với châu Phi và Trung Đông. Ông là nhân vật đóng vai trò tiên phong trong việc phát triển nhóm OPEC+, cũng như quan hệ đối tác giữa ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga và Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) do Ả rập Xê út đứng đầu. 

Nga mới đây tuyên bố đang tính đánh thuế các công ty dầu mỏ dựa trên giá dầu Brent thay vì giá dầu Urals để hạn chế tác động tiêu cực đối với nguồn thu ngân sách. Việc này được dự báo giúp Nga có thêm 8,2 tỷ USD thuế. Ông Sorokin được tin là "cha đẻ" của chính sách này. 

"Ông Sorokin đã trở thành "vũ khí bí mật" của Nga trong việc chống lại các ảnh hưởng của lệnh trừng phạt từ phương Tây", Viktor Katona, chuyên gia phân tích dầu thô chính tại công ty dữ liệu hàng hóa Kpler, cho biết. Theo ông, nhiều nước đã đánh giá thấp thế hệ lãnh đạo mới, từng học tại phương Tây của Nga. "Ông Sorokin thuộc thế hệ người trẻ có nhiều lựa chọn. Và họ chọn làm việc cho chính phủ", chuyên gia Katona nói.

Cuộc chiến ở Ukraine đã khiến ngành năng lượng Nga bị ảnh hưởng và các nước phương Tây rơi vào khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng và dần hạn chế mua mặt hàng này của Nga. Dầu mỏ của Moscow hiện chuyển hướng đến Ấn Độ và Trung Quốc, những khách hàng thường mua giá thấp hơn.

Một phần là do các khoản giảm giá đó, doanh thu dầu và khí đốt tự của Nga đã giảm 46% so với cùng kỳ tháng 1/2022, theo dữ liệu từ Bộ Tài chính Nga. Để bù đắp cho doanh thu bị mất đó, Nga cần thêm các đối tác thương mại mới.

Ông Sorokin và các cộng sự đang cho thấy chiến lược hiệu quả: Nga đã xuất khẩu hơn 8 triệu thùng dầu vào tháng 1, theo Kpler. Đây là một trong 5 tháng xuất khẩu cao nhất lịch sử, cũng là cao nhất kể từ tháng 4/2020.

Ông Sorokin sinh ra ở Moscow nhưng lớn lên ở Síp do cha mẹ ông là nhân viên ngoại giao. Ông quay trở lại Nga để bắt đầu sự nghiệp với tư cách là một kế toán viên tại Ernst & Young. Ông trở thành chuyên gia phân tích cao cấp ở tuổi 26 tại Alfa-Bank, ngân hàng tư nhân lớn nhất Nga, trước khi tiếp tục theo học thạc sĩ Tài chính tại Đại học London.

Sau đó, ông chuyển đến văn phòng Morgan Stanley ở Moscow. Vào năm 2015, bảng xếp hạng của nhà đầu tư Extel đánh giá ông là một trong những nhà phân tích hàng đầu trong lĩnh vực dầu khí cho Nga và các quốc gia ở châu Âu, Trung Đông và châu Phi.

Một vị thế mới

Năm 2016, ông Alexander Novak, khi đó là Bộ trưởng Năng lượng Nga và hiện là Phó Thủ tướng, đã kêu gọi ông Sorokin (khi đó đang làm việc cho Ngân hàng Phố Wall) về làm việc và giao ông phụ trách Trung tâm nghiên cứu năng lượng. Ông Sorokin nhanh chóng được Bộ trưởng Novak tin tưởng.

Ông Sorokin sau đó luôn đồng hành cùng Bộ trưởng Novak tại các sự kiện ngoại giao với vai trò là một dịch giả. Ông cũng đã xây dựng mối quan hệ tốt với Adeeb Al Yama, một cố vấn lâu năm cho các bộ trưởng năng lượng Ả rập Xê út, cũng như cố Tổng Thư ký OPEC Mohammed Barkindo.

Bằng cách xây dựng các mối quan hệ đó, ông Sorokin đã giúp ông Novak lên kế hoạch liên minh với OPEC do Saudi dẫn đầu dẫn đến việc tạo ra OPEC+ vào năm 2016, trong đó Nga có tiếng nói lớn hơn trong thị trường dầu khí toàn cầu. Liên minh ngay sau đó đã phê duyệt việc cắt giảm sản xuất giúp tăng giá dầu.

Trong một cuộc họp năm 2018, Tổng thống Vladimir Putin đã hỏi ông Sorokin về những gì ông đang làm. Ông Sorokin trả lời: "Dự án lớn chúng tôi đang làm gần đây là thỏa thuận giảm sản xuất giữa Nga và OPEC", ông nói. Sau đó vài ngày, ông Sorokin được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Năng lượng.

Ngay sau khi trở thành Thứ trưởng, ông Sorokin đã bổ nhiệm ông Arsenii Pogosyan, khi đó là một nhà báo 27 tuổi, phụ trách truyền thông cho mình.

Trong một tuyên bố mới đây, ông Pogosyan nhận xét ông nổi bật trong giới quan chức chính phủ. "Ông ấy muốn lên YouTube và sẽ trả lời tất cả câu hỏi của báo chí trong vòng một giờ".

Ngoài việc đối phó với các lệnh trừng phạt của phương Tây, Sorokin cũng tìm cách hiện đại hóa lĩnh vực năng lượng của quốc gia. Trong một hội thảo của tổ chức nghiên cứu chính sách Valdai Club của Nga hôm 1/3, khi được hỏi về lệnh cấm vận ảnh hưởng thế nào với Nga, ông Sorokin khẳng định: "Ngành công nghiệp của chúng tôi vẫn rất hiệu quả".