Mỹ từng "lên kế hoạch tấn công hạt nhân Trung Quốc" năm 1958

AFP đưa tin, một tài liệu mật do cựu chuyên viên phân tích quân sự của quân đội Mỹ Daniel Ellsberg công bố cho thấy, các quan chức quân đội Mỹ dường như tính tới phương án tấn công hạt nhân Trung Quốc đại lục vào năm 1958, như một biện pháp bảo vệ Đài Loan khi Bắc Kinh tấn công hòn đảo.

Phía Mỹ cũng nhận định rằng, nếu Mỹ tấn công hạt nhân Trung Quốc, Liên Xô khi đó sẽ trợ giúp Bắc Kinh và tung đòn trả đũa bằng vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, phía quân đội Mỹ dường như cho rằng đây là "cái giá đáng đánh đổi" để bảo vệ Đài Loan.

Tài liệu do Ellsberg công bố được xếp vào dạng tuyệt mật và chỉ được giải mật một phần vào năm 1975. Trả lời New York Times, ông Ellsberg, hiện 90 tuổi, cho hay ông đã sao chép được tài liệu trên vào những năm 1970 và quyết định công bố nó vào lúc căng thẳng Mỹ - Trung đang leo thang liên quan tới tình hình Đài Loan.

Khủng hoảng eo biển Đài Loan bùng phát năm 1958 khi quân đội Trung Quốc pháo kích một hòn đảo nằm ngoài khơi Đài Loan. Lực lượng phòng vệ của hòn đảo khi đó cũng đã đáp trả.

Theo tài liệu trên, các tướng Mỹ tính đến "một cuộc tấn công hạt nhân nhằm vào các căn cứ không quân Trung Quốc để ngăn chặn một chiến dịch can thiệp đường không".

Nếu kế hoạch trên không thành công trong việc ngăn Trung Quốc tấn công Đài Loan, các tướng Mỹ cũng tính tới phương án "tấn công vào sâu lãnh thổ Trung Quốc" và có thể kéo tới Thượng Hải.

Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ khi đó là Dwight D Eisenhower đã không đồng thuận với phương án này, và cho rằng Washington ban đầu chỉ nên dùng vũ khí thông thường. Cuộc khủng hoảng năm 1958 khép lại khi Trung Quốc dừng pháo kích Đài Loan.

Mỹ thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc năm 1979 nhưng vẫn duy trì liên hệ với Đài Loan và trở thành đối tác thương mại, quân sự quan trọng của hòn đảo trong nhiều năm.

Căng thẳng ở eo biển Đài Loan gia tăng trong thời gian qua khi Trung Quốc tổ chức nhiều hoạt động diễn tập ở gần hòn đảo. Trong khi đó, Mỹ cũng thường xuyên đưa chiến hạm qua eo biển Đài Loan trong các nhiệm vụ đảm bảo tự do hàng hải ở khu vực eo biển.