Mỹ cảnh báo việc Nga đưa quân tới "chảo lửa" Kazakhstan

"Mỹ và thế giới sẽ theo dõi bất kỳ hành vi vi phạm nào. Chúng tôi cũng sẽ theo dõi bất kỳ hành động nào có thể tạo tiền đề cho việc chiếm giữ các cơ sở của Kazakhstan", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói với các phóng viên hôm 6/1.

Ông Price cho biết sẽ "để chính phủ Kazakhstan" giải thích lý do mời Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) do Nga dẫn đầu tới nước này.

Chủ tịch hiện tại của CSTO, Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan, cho biết liên minh đang đáp ứng yêu cầu của lãnh đạo Kazakhstan do "sự can thiệp từ bên ngoài".

Ông Price tiếp tục kêu gọi Kazakhstan giải quyết các nguyên nhân gây ra tình trạng bất ổn.

"Chúng tôi hy vọng chính phủ Kazakhstan sẽ sớm có thể giải quyết các vấn đề cơ bản là kinh tế và chính trị", ông Price nói, đồng thời gọi Mỹ là "đối tác" của quốc gia Trung Á này.

Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã gọi điện cho người đồng cấp Kazakhstan Mukhtar Tleuberdi, thúc đẩy giải pháp hòa bình và tôn trọng quyền tự do truyền thông.

Ông Blinken "nhắc lại sự ủng hộ hoàn toàn của Mỹ đối với các thể chế hiến pháp và tự do truyền thông của Kazakhstan, đồng thời ủng hộ một giải pháp hòa bình, tôn trọng các quyền đối với cuộc khủng hoảng tại Kazakhstan".

Theo ông Price, trong cuộc điện đàm, Ngoại trưởng Blinken cũng thảo luận những lo ngại về việc Nga chuyển quân tới gần Ukraine.

Các cuộc biểu tình bùng phát từ ngày 2/1 ở tây Kazakhstan khi người dân ở đây bất bình vì giá năng lượng tăng cao. Chính phủ Kazakhstan không hỗ trợ giá và tuyên bố rằng từ giờ trở đi giá khí hóa lỏng (LNG) sẽ do thị trường quyết định.

Các cuộc biểu tình đã nhanh chóng lan ra khắp các thành phố của Kazakhstan yêu cầu giảm giá khí đốt. Ban đầu, đó chỉ là các cuộc biểu tình ôn hòa. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi nhanh chóng, biến thành các cuộc biểu tình bạo loạn. Bất chấp những nỗ lực của Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev, làn sóng biểu tình không có dấu hiệu hạ nhiệt, thậm chí còn trở nên tồi tệ hơn.

Tổng thống Tokayev yêu cầu giải tán chính phủ, ban bố tình trạng khẩn cấp toàn quốc và đề nghị sự hỗ trợ từ CSTO gồm Nga, Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, và Tajikistan. Đáp lại lời kêu gọi, Nga ngày 6/1 đã đưa lính nhảy dù tới Kazakhstan để cùng lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế dập tắt tình trạng bạo loạn tại Kazakhstan. Chủ tịch CSTO thông báo "lực lượng gìn giữ hòa bình" đã được triển khai tới Kazakhstan trong khoảng thời gian "có giới hạn" để giúp quốc gia này ổn định tình hình.

Cảnh sát ở Almaty, thành phố lớn nhất của Kazakhstan, cho biết họ đã tiêu diệt hàng chục kẻ bạo loạn chỉ trong một đêm. Các nhà chức trách xác nhận ít nhất 18 thành viên của lực lượng an ninh Kazakhstan đã thiệt mạng, trong đó có hai người bị phát hiện trong tình trạng mất đầu. Hơn 2.000 người bị bắt giữ.

Sau các cuộc đối đầu giữa người biểu tình và quân đội trên đường phố, tòa nhà của tổng thống và văn phòng thị trưởng Almaty đều bị đốt phá. Người biểu tình cũng chiếm giữ sân bay, tấn công các tòa nhà công quyền, xông vào các cửa hàng để hôi của, đốt xe cảnh sát…

Nga đã tuyên bố rằng họ coi những diễn biến hiện nay là vấn đề nội bộ của Kazakhstan và tin tưởng chính phủ Kazakhstan có thể kiểm soát tình hình. Tuy nhiên, nếu các cuộc biểu tình tiếp diễn, Moscow chắc chắn sẽ không thể làm ngơ.