Lựa chọn "phó tướng" của ông Trump có thể khiến châu Âu bất an

Tại buổi khai mạc Đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa trong tuần này, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức được đề cử làm ứng viên đại diện đảng ra tranh cử tổng thống vào cuối năm.

Nhân dịp này, ông cũng thông báo lựa chọn ông thượng nghị sĩ bang Ohio J.D. Vance làm ứng viên phó tổng thống liên danh tranh cử.

Với lựa chọn này, ông Trump đã gửi đi một tín hiệu rõ ràng rằng, nếu ông tái đắc cử, chính sách đối ngoại lấy nước Mỹ làm trọng tâm của ông sẽ tiếp tục có hiệu lực.

Từ một người từng công kích gay gắt cựu chủ nhân Nhà Trắng, thượng nghị sĩ Vance hiện giờ có quan điểm khá tương đồng với ông Trump, trong đó có chủ trương phản đối tăng cường hỗ trợ cho Ukraine. Ông cũng nhiều lần chỉ trích NATO và các thành viên châu Âu vì không chi đủ cho quốc phòng.

Ông Vance đã đưa ra một số bình luận khiến nhiều người lo ngại như Anh dưới sự lãnh đạo của Công đảng sẽ trở thành "quốc gia Hồi giáo thực sự đầu tiên có vũ khí hạt nhân" 

Việc đề cử ông Vance đã dập tắt hy vọng của một số đồng minh của Mỹ rằng ông Trump có thể sẽ mềm mỏng hơn trong lập trường chính sách đối ngoại nếu tái đắc cử.

Hy vọng đó được thúc đẩy bởi chính ông Trump. Mặc dù ông thường xuyên nhắc lại tuyên bố rằng ông sẽ chấm dứt xung đột ở Ukraine, sẽ cắt viện trợ cho Ukraine nếu tái đắc cử và rằng ông sẽ không gửi thêm viện trợ cho Kiev, nhưng ông đã dừng việc kêu gọi các đồng minh của mình tại quốc hội chặn gói viện trợ mới trị giá 61 tỷ USD cho Ukraine hồi đầu năm nay.

Kristine Berzina, chuyên gia về địa chính trị và an ninh, người đứng đầu Quỹ Marshall Đức thuộc chương trình Địa chiến lược phương Bắc của Mỹ, cho biết: "Ông ấy có thể kêu gọi các thành viên quốc hội không bỏ phiếu cho dự luật này, nhưng thay vào đó, ông ấy ngầm cho phép dự luật được thông qua".

"Vì vậy, có một cảm giác ở Washington rằng ông Trump đang ở trong thời điểm khá ủng hộ Ukraine, và ông ấy nên được hưởng lợi từ sự thay đổi đó, đặc biệt là khi xét đến mức chi tiêu quốc phòng cao hơn nhiều ở châu  Âu hiện nay", bà bình luận thêm.

Tuy nhiên, với việc lựa chọn ứng viên liên danh tranh cử, ông Trump đã dập tắt những hy vọng này.

"Thượng nghị sĩ J.D. Vance dường như không quan tâm đến việc trở thành đồng minh tốt của châu  Âu", bà  Berzina nói.

Tại Hội nghị An ninh Munich vào tháng 2, ông Vance đề xuất Ukraine nên đàm phán với Nga vì Mỹ và các đồng minh khác không có khả năng hỗ trợ nước này. Ukraine và NATO đã bác bỏ, vì điều đó có nghĩa là Kiev sẽ phải từ bỏ một số lãnh thổ.

Tại Munich, ông Vance đã bỏ qua một cuộc họp quan trọng giữa phái đoàn lưỡng đảng gồm các thượng nghị sĩ Mỹ và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, nói rằng ông không nghĩ mình sẽ học được điều gì mới ở đó. Ông đã tham dự một cuộc họp với ông Zelensky ở Washington vào tháng 12 nhưng rời đi sớm.

Xoay trục sang Trung Quốc

Ông Vance đã lập luận rằng Mỹ nên chuyển trọng tâm khỏi Nga và hướng tới Đông Á. Đầu tuần này, ông nói rằng cuộc chiến ở Ukraine phải đi đến một "kết thúc nhanh chóng" để Mỹ có thể tập trung vào "vấn đề thực sự là Trung Quốc".

Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News, ông Vance cho biết đó là "mối đe dọa lớn nhất đối với nước Mỹ và người Mỹ hoàn toàn không để ý đến".

Trong một bài viết đăng trên New York Times vào tháng 4, ông Vance cũng lập luận rằng những nỗ lực của Mỹ nhằm cung cấp hệ thống phòng không cho Ukraine có thể gây bất lợi cho khả năng phòng thủ của Đài Loan trong trường hợp Trung Quốc tấn công hòn đảo.

"Những vũ khí này không chỉ cần thiết cho Ukraine. Nếu Trung Quốc nhắm đến Đài Loan, hệ thống tên lửa Patriot sẽ rất quan trọng đối với quốc phòng của họ", ông viết.

Không chỉ riêng ông Vance cho rằng Đông Á, và cụ thể là Trung Quốc, đặt ra mối đe dọa lớn, nếu không muốn nói là lớn hơn, đối với Mỹ so với Nga. Trevor McCrisken, một chuyên gia chính sách đối ngoại Mỹ và phó giáo sư tại Đại học Warwick, cho biết có sự đồng thuận giữa đảng Dân chủ và Cộng hòa rằng Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất trên trường quốc tế đối với lợi ích của Mỹ.

"Chỉ là hầu hết đảng viên Dân chủ và đảng viên Cộng hòa ôn hòa hơn đều tin rằng Nga cũng mối đe dọa", ông nói.

Trong mắt hầu hết các nhà lãnh đạo phương Tây, các mối đe dọa từ Trung Quốc và Nga song hành với nhau. Chỉ tuần trước, các nhà lãnh đạo NATO cáo buộc Bắc Kinh thúc đẩy cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Đó có thể coi là cáo buộc gay gắt nhất của NATO về mối liên hệ của Bắc Kinh với chiến sự Nga - Ukraine. Tuy nhiên, Trung Quốc đã bác bỏ và chỉ trích.

Sam Greene, giám đốc Chương trình phục hồi dân chủ tại Trung tâm phân tích chính sách châu  Âu (CEPA) và là giáo sư về chính trị Nga tại Cao đẳng Hoàng gia London, cho biết việc đề cử ông Vance sẽ giúp các đồng minh của Mỹ hiểu rõ rằng sự chuyển dịch sang chính sách đối ngoại của đảng Cộng hòa theo kiểu ông Trump có khả năng sẽ mang tính lâu dài hơn.

Ông cho biết: "Khi ông Trump còn là tổng thống, tôi nghĩ người châu  Âu đã coi đây là sự chịu đựng 4 năm, sau đó thở phào nhẹ nhõm khi ông Biden đắc cử và nghĩ rằng mọi việc sẽ trở lại bình thường. Nhưng hiện giờ tôi nghĩ rằng mọi người bắt đầu nhận ra suy nghĩ đó là điều viển vông".

Ông Greene cho biết, tác động của sự thay đổi này vẫn rõ ràng ngay cả khi Nhà Trắng vẫn dưới sự kiểm soát của đảng Dân chủ. Tổng thống Joe Biden đã gặp rất nhiều khó khăn để gói viện trợ mới nhất cho Ukraine được quốc hội thông qua, buộc các đồng minh châu  Âu của Ukraine phải bắt đầu nghĩ đến phương án B.

Sự chậm trễ ban đầu trong việc phê duyệt gói viện trợ đã dẫn đến một sáng kiến do Séc dẫn đầu nhằm tìm kiếm và tài trợ các nguồn đạn dược thay thế nguồn cung từ Mỹ cho Ukraine, cùng với các nỗ lực nhằm tìm kiếm sự hỗ trợ ở nơi khác.

"Mỹ đang mất dần tín nhiệm trong việc lãnh đạo châu  Âu, đây là một thực tế mà người châu  Âu đã và đang làm quen", ông Greene nhận định.

Nếu ông Trump chọn một người có lập trường chính sách đối ngoại truyền thống hơn làm ứng cử viên phó tổng thống, như cựu đại sứ Liên hợp quốc Nikki Haley, các đồng minh của Mỹ có thể hy vọng rằng đảng Cộng hòa trong tương lai có thể quay trở lại với cái mà ông Greene gọi là "sự đoàn kết xuyên Đại Tây Dương".

"Thực tế, chúng ta không chỉ nhìn vào một chính quyền Donald Trump khác mà còn nhìn vào tương lai của đảng Cộng hòa do những người như ông J.D. Vance dẫn dắt đó là viễn cảnh đáng lo ngại hơn nhiều đối với châu Âu", ông nói.

Hải Đăng - Anh Ngọc