Điều gì xảy ra khi Kiev-Donbass vi phạm thỏa thuận ngừng bắn?

Phe ly khai cảnh báo sẵn sàng đáp trả

Theo thỏa thuận đạt được hôm 12-2 tại cuộc hội đàm của “Bộ tứ Normandy”, gồm Nga, Pháp, Đức và Ukraine, thỏa thuận ngừng bắn tại Ukraine sẽ có hiệu lực từ 0:00 ngày 15-2-2015 (4:00 ngày 16-2 giờ Hà Nội).

Vậy chuyện gì sẽ xảy ra nếu thỏa thuận ngừng bắn bị vi phạm? Việc các nước tham gia đàm phán đạt được tiếng nói chung bước đầu được coi là một thành công. Tuy nhiên, để thực hiện thỏa thuận này lại là một vấn đề nan giải.

Ngay sau khi thỏa thuận ngừng bắn được ký kết, đã có những quan ngại về vấn đề thực thi, vì về bản chất nó không khác mấy so với thỏa thuận Minsk lần 1 (tháng 9-2014), vốn đã nhanh chóng bị phá vỡ ngay sau đó.

Trước những nguy cơ thỏa thuận bị vi phạm, các bên đều đã có những tuyên bố cứng rắn về vấn đề này.

Ngày 14-2, ngay trước thời điểm thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực vài giờ, đại diện nước Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng (DPR) Denis Pushilin tuyên bố rằng, các lực lượng ly khai Donbass có những đảm bảo từ các nhà lãnh đạo châu Âu liên quan đến Ukraine và sẽ chịu trách nhiệm về những hành động của mình.

Tuy nhiên ông nhấn mạnh, lực lượng ly khai đang hành động theo những thỏa thuận mình đã ký ở Minsk, nhưng cảnh báo sẵn sàng đáp trả nếu Kiev không tuân thủ thỏa thuận Minsk mới về hòa giải tại Ukraine.

"Nếu thỏa thuận Minsk không được thực hiện, thì khi đó kế hoạch hành động sẽ được thay đổi ngay lập tức" - ông Pushilin nói.

Còn đại diện lực lượng quân sự Cộng hòa Nhân dân Donesk Eduard Basurin tuyên bố rằng, lực lượng đòi độc lập sẽ tuân thủ nghiêm ngặt lệnh ngừng bắn và sẽ chỉ đáp trả nếu bị khiêu khích. Ông cũng khẳng định sẽ không tấn công binh lính Ukraine bị bao vây tại thành phố Debaltsevo, nhưng sẽ không để cho họ ra khỏi đó.

Cùng ngày, người đứng đầu nghị viện LPR Aleksei Karjakin cho biết lực lượng quân sự của Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR) đã bắt đầu rút vũ khí hạng nặng khỏi chiến tuyến.

Thỏa thuận ngừng bắn ỏ Ukraine có nguy cơ bị phá vỡ

Bước sang ngày 15-2, người phát ngôn Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng Eduard Basurin tố cáo các lực lượng an ninh Ukraine vào lúc 2 giờ sáng (giờ địa phương) đã khai hỏa tấn công các cứ điểm của DPR và nước Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR) tự xưng.

Trả lời báo giới, ông Eduard Basurin tuyên bố: “Lúc 2 giờ sáng, các lực lượng vũ trang Ukraine đã nã đạn cối và đạn pháo vào nhiều cứ điểm của DPR và LPR”. Lực lượng Kiev cũng đã pháo kích tại trung tâm Donetsk, thành trì của lực lượng ly khai ở miền Đông Ukraine đã làm 1 người đàn ông và 1 phụ nữ thiệt mạng.

Trong khi đó, người đứng đầu DPR Zakharchenko kêu gọi triệu tập một cuộc họp khẩn về hành vi vi phạm thỏa thuận ngừng bắn của quân đội Ukraine. Ông nói rằng, quân chính phủ đã nã pháo vào trung tâm thành phố, các quả đạn pháo cũng rơi gần nơi ở của mình.

Kiev đe dọa thiết quân luật trên toàn quốc

Cùng ngày, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đã cảnh báo rằng, nếu thỏa thuận Minsk không được tuân thủ nghiêm túc, hòa bình không được đem lại cho người dân Ukraine thì ông sẽ công bố tình trạng thiết quân luật, không chỉ ở Donetsk và Lugansk, mà còn trên phạm vi toàn bộ đất nước.

“Tôi đã cảnh báo tại một cuộc họp nội các Ukraine trước hội nghị Minsk rằng, nếu không có hòa bình, chúng tôi sẽ phải đưa ra một quyết định rất khó khăn nhưng cần thiết về việc áp dụng tình trạng thiết quân luật”, ông Poroshenko tuyên bố tại một buổi lễ bàn giao trang tiết bị quân sự cho lực lượng biên phòng Ukraine ở Kiev.

Phe ly khai tố quân đội Ukraine phá thỏa thuận ngừng bắn

Phát biểu trong cuộc trả lời phỏng vấn trên truyền hình, người phát ngôn quân đội Ukraine Anatoly Stelmakh nhấn mạnh "tình hình vẫn chưa tạm lắng, hơn nữa phe ly khai tiếp tục tấn công Debaltseve," một đầu mối giao thông chiến lược ở phía đông bắc thành phố Donetsk - một điểm nóng giao tranh dữ dội nhất trong vài tuần qua.

Tổng thống Ukraine tuyeenb bố, sau khi phân tích dự thảo thiết quân luật, ông sẽ giới thiệu lên Quốc hội những sửa đổi đối với dự thảo này để cho phép phòng thủ đất nước hiệu quả hơn, trong trường hợp hòa bình không được thiết lập tại nước này.

“Trước hết, Ukraine sẽ dựa vào chính mình và sẽ hợp tác hành động với những quốc gia đối tác và bạn bè”, ông tuyên bố.

Ngoài ra, ông Poroshenko còn cảnh báo rằng nếu thỏa thuận ngừng bắn không được thực hiện theo đúng thời gian vào 0h00 ngày 15-2 giờ địa phương, thì chính quyền Kiev sẽ yêu cần Hội đồng châu Âu triệu tập một cuộc họp bất thường để bàn về vấn đề này và có những biện pháp đối phó.

Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Grigory Karasin hôm 14-2 cũng tuyên bố trên kênh truyền hình Rossyia 1 rằng các trường hợp vi phạm lệnh ngừng bắn mới tại Ukraine sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc.

Ông Karasin nhấn mạnh rằng theo thỏa thuận hòa bình mà “Bộ tứ Normandy” vừa đạt được tại Minsk hôm 12-2 vừa qua, các bên xung đột tại miền đông Ukraine phải ngừng bắn từ 0h00 ngày 15-2, sau đó là rút vũ khí hạng nặng ngay trong ngày thứ hai sau ngừng bắn. Nếu bên nào bị phát hiện vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm khắc.

Theo thỏa thuận, quân đội Ukraine sẽ phải rút vũ khí hạng nặng khỏi chiến tuyến hiện nay giữa hai bên, trong khi lực lượng đòi độc lập rút vũ khí hạng nặng khỏi đường ranh giới theo thỏa thuận Minsk ngày 19-9 năm ngoái, tức lùi lại nhiều hơn về lãnh thổ của mình so với giới tuyến hiện tại mà họ đang chiếm giữ.