Điều gì xảy ra khi đảng Cộng hòa chiếm đa số?

Hãng tin AP giật tít: “Bầu cử ở Mỹ: Cuộc trưng cầu dân ý đối với ông Obama?”. Chuyên gia Maya Kandel thuộc Viện nghiên cứu chiến lược (Học viện Quân sự Pháp) nhận định đảng Cộng hòa sẽ có khả năng chiếm đa số ở Thượng viện và chiến thắng này là hồi chuông hối tử cho các dự án luật Tổng thống Obama cổ súy trong hai năm cuối nhiệm kỳ.

Các hồ sơ liên quan gồm có thỏa thuận về hạt nhân với Iran, các cuộc đàm phán thương mại về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Đối tác Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP), sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Afghanistan, mối quan hệ với Trung Quốc. Ngoài ra còn có các vấn đề về cắt giảm ngân sách quân sự, chiến dịch chống Nhà nước Hồi giáo.

Có hai hồ sơ chắc chắn đảng Cộng hòa sẽ bàn đến là Iran và đàm phán thương mại. Đây là hai vấn đề then chốt về chính sách đối ngoại của Mỹ và quốc tế bởi tác động đến các vấn đề tái định hình cấu trúc an ninh ở Trung Đông, tái định hướng chiến lược xoay trục sang châu Á-Thái Bình Dương và tái cân bằng chính sách đối ngoại của Mỹ từ Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương.

Về hồ sơ Iran, chắc chắn Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ nhanh chóng bỏ phiếu gia tăng cấm vận Iran hơn nữa. Hiện nay, đa số nghị sĩ Cộng hòa và một bộ phận lớn nghị sĩ Dân chủ cũng đã ủng hộ điều này bởi họ cho rằng trong các cuộc đàm phán hiện nay giữa Mỹ với Iran, Iran đang chiếm thế thượng phong.

Hai hiệp định thương mại TPP và TTIP là yếu tố then chốt trong chiến lược toàn cầu của Mỹ, đặc biệt đối với Trung Quốc. Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát chắc chắn sẽ bỏ phiếu trao cho hành pháp quyền đàm phán hai hiệp định này mà không cần ý kiến Quốc hội. Hiện nay, đa số nghị sĩ Cộng hòa tán thành như thế nhưng các nghị sĩ Dân chủ lại phản bác để bảo hộ mậu dịch. Với thượng phương bảo kiếm do đảng Cộng hòa trao, chẳng chóng thì chày TPP và TTIP sẽ được ký kết.

Trước bối cảnh Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát, chắc chắn Tổng thống Obama sẽ phải tự vệ, sử dụng mọi quyền để lèo lái đảng Cộng hòa tập trung vào đối nội còn ông sẽ lo đối ngoại. Về TPP và TTIP, nếu Quốc hội trao cho hành pháp quyền đàm phán, ông Obama sẽ có ưu thế. Dù vậy, ông sẽ vấp phải hòn đá tảng từ hồ sơ Iran.

Thật ra trở ngại lớn nhất đối với đảng Cộng hòa chính là tình hình nội bộ xào xáo (đặc biệt về chính sách đối ngoại) và tác động của cánh cực đoan đảng Trà trong đảng Cộng hòa. Cánh này có thể áp dụng chiêu phá rối bằng cách phủ quyết tất tần tật mọi đề xuất của Tổng thống Obama. Thế là xôi hỏng bỏng không!