Có thực Ukraine mắc kế “dương đông kích tây” của ly khai?

Trước đó, Daily Beast của Mỹ cho rằng, quân Ukraine dường như đã trúng kế “điệu hổ ly sơn” của phe ly khai khi họ tung tin tiến đánh Kharkov nhưng sẽ tập trung quân tấn công Mariupol. Tuy nhiên điều này là không đúng bởi trên thực tế quân ly khai bất ngờ vây hãm và bức rút quân chính phủ khỏi Debaltsevo.

Truyền thông châu Âu cho rằng, vị trí của Mariupol rất quan trọng vì nó là cửa ngõ giúp phe ly khai thông ra biển. Tuy nhiên, bố phòng của quân chính phủ ở đây lại chưa tương xứng. Điều đó khiến khi giao tranh, hỏa lực mạnh của phe ly khai tỏ ra vượt trội.

Theo Daily Beast, nguyên nhân chính dẫn đến hệ thống phòng thủ tại Mariupol yếu là do quân Kiev đã mắc lừa kế điệu hổ ly sơn khi bao nhiêu khí tài đã trang bị hết cho khu vực Đông bắc là tỉnh Kharkov - một trọng điểm công nghiệp quốc phòng của Ukraine.

Thành phố Kharkov được coi là thủ phủ miền đông và cũng là thành phố lớn thứ 2 tại Ukraine, nếu để mất Kharkov thì đó sẽ là đòn rúng động cả nước. Trong khi đó, nếu Kharkov thất thủ, lực lượng ly khai sẽ nắm trọn vẹn cả vùng Donbass, bao gồm toàn bộ dải biên giới phía đông, giáp với Nga.

Vào cuối năm ngoái, xuất hiện các tin đồn về việc phe ly khai có thể mở rộng địa bàn lên Kharkov. Ngay lập tức, chính quyền Kiev đã có phản ứng tăng cường thêm 100 khí tài quân sự hạng nặng gồm xe tăng và máy bay cho Lữ đoàn Bộ binh cơ giới 92.

Cũng theo báo Mỹ, phe ly khai sẽ gắng chiếm Mariupol để tạo đà mở rộng ảnh hưởng nhiều hơn. Thứ mà phe ly khai muốn là kiểm soát luôn duyên hải phía nam để tạo hành lang nối liền với Crimea. Khi ấy, họ có thể tạo ra hành lang giúp tạo Nga có thể chuyển hàng hóa với Crimea qua đường bộ mà không gặp phiền toái.

Nếu quả như báo Mỹ phân tích thì nếu Mariupol thất thủ thì đó sẽ là sai lầm đau đớn cho các tướng lĩnh tại Kiev, những người chủ trương tập trung quân và thiết bị quân sự hạng nặng tại Kharkov và trúng kế “điệu hổ ly sơn”. Tuy nhiên, phân tích này có cơ sở thực tiễn không cao.

Mariupol tuy có vị trí chiến lược quan trọng nhưng nó nằm quá sâu và bị bao vậy, cô lập trong vùng ly khai kiểm soát, sự tồn tại của nó do DPR quyết định. Tuy nhiên, thành phố này được bảo vệ không tồi nên phe ly khai sẽ không cố gắng đánh chiếm nó bằng mọi giá trong thời điểm binh lực của họ cũng không quá mạnh.

Bởi vậy, đích nhắm của phe ly khai không phải là Kharkov mà là Donetsk, mà ở Donetsk cũng không phải là Mariupol mà là một khu vực khác là Debaltsevo. Có khá nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng quân ly khai không thể đánh chiếm được Kharkov trong thời điểm hiện nay.

Nguyên nhân khiến ly khai không đánh được Kharkov trong thời điểm này

Sở dĩ nói phân tích của Daily Beast không có cơ sở thực tiễn bởi những nguyên nhân sau:

Thứ nhất, tháng 12-2014 là khoảng thời gian miền đông Ukraine tương đối yên tĩnh sau tháng 11 “bão lửa” ở khu vực sân bay Donbass, kết thúc với tình thế giằng co, chưa bên nào hoàn toàn chiếm ưu thế khi quân Ukraine và quân ly khai mỗi bên chiếm cứ một khu vực trong sân bay.

Bởi vậy Kiev đã tranh thủ “khoảng lặng” này để đốc thúc các nhà máy công nghiệp quốc phòng sửa chữa các trang bị hỏng, đồng thời khôi phục khả năng hoạt động của những trang bị cũ trong kho. Sau đó quân đội Ukraine đã có một đợt tăng cường lực lượng phương tiện trên toàn khu vực miền đông chứ không riêng gì Kharkov.

Quân đội Ukraine đã để mất Debaltsevo vào tay phhe ly khai

Ở thời điểm đó quân đội Ukraine cũng tập trung một lượng lớn nhất binh lực tại các bàn đạp ở Donetsk với mục tiêu mở rộng phạm vi chiếm đóng xung quanh Moriupol và sân bay Donetsk. Nếu chiếm lại được tỉnh này, đại bộ phận vùng than phía đông Ukraine đã lọt vào tay Kiev.

Cả Kiev và Donabss đều hiểu được điều này nên đã biến Donetsk thành điểm quyết chiến giữa quân chính phủ và lực lượng ly khai miền đông Ukraine, chiến sự ở Lugansk sẽ chỉ diễn ra trong trạng thái cầm chừng, còn Kharkov sẽ bình an nhưng sự yên ổn của nó sẽ mất một khi ly khai giải phóng hoàn toàn 2 tỉnh kia.

Thứ 3: Trong bối cảnh hai bên đang giằng co ở Donetsk và Lugansk, quân ly khai không đủ lực tiến hành mở mặt trận thứ 3 ở Kharkov, thế trận từ đầu cuộc chiến đã cho thấy, quân ly khai có thể chiếm ưu thế nhưng chỉ trong những thời điểm nhất định và trong phạm vi cục bộ của một tỉnh.

Hơn nữa, nếu tiến công Kharkov trong bối cảnh quân đội Ukraine đang còn nhiều cứ điểm nằm trong địa bàn Donetsk và Lugansk, quân ly khai sẽ để hổng lưng cho quân chính phủ thừa cơ tái chiếm Donetsk và Lugansk. Điều này cả phe ly khai biết mà quân chính phủ cũng biết.

Thứ 4: Vấn đề quan trọng nhất ở ở Kharkov, phong trào ly khai trong dân chúng không cao lắm nên ngay từ đầu cuộc chiến Kiev đã dập tắt được, khả năng ly khai nhận được sự hậu thuẫn của dân chúng là không cao. Điều này có thể nhận thấy qua việc, trải qua hơn nửa năm xung đột, vùng Kharkov vẫn rất yên bình.

Bởi vậy, quân ly khai khó có thể mở được một chiến dịch tấn công lên Kharkov. Nếu đưa chiến sự lan đến khu vực này, dân quân Donbass có thể bị sa lầy nên họ sẽ không mở chiến dịch quân sự ở đây mà sẽ tập trung đánh lui quân chính phủ ra khỏi địa bàn Donetsk và Lugansk.

Các tướng lĩnh Ukraine tuy xuất thân “bàn giấy” là chính nhưng chắc cũng hiểu được điều đó nên nói quân Ukraine tập trung bảo vệ Kharkov trước sự uy hiếp của ly khai mà sao lãng phòng thủ Mariupol là không hoàn toàn chính xác, thành phố này được bảo vệ không tồi, nhưng mục tiêu của quân ly khai không phải ở đó.

Tuy nhiên các tướng lĩnh của Ukraine hiểu là ly khai sẽ không đánh Kharkov mà tấn công ở Donetsk, nhưng họ không xác định được mục đích thực của ly khai là không đánh Mariupol mà chỉ bao vây, cầm chân để đánh chiếm Debaltsevo, đẩy lùi quân chính phủ ra khỏi địa bàn Donetsk.