Chương mới trong quan hệ Mỹ - Cuba sau nửa thế kỷ "đóng băng"

Trong những tuyên bố được phát đi đồng thời trên truyền hình hai nước, hai nhà lãnh đạo khẳng định sẽ vạch ra một lộ trình mới sau khi giới chức Cuba phóng thích nhà thầu Mỹ Alan Gross.

Ông Gross, 65 tuổi, tới Cuba năm 2009 với tư cách nhà thầu cho Cơ quan hỗ trợ phát triển quốc tế Mỹ (USAID), mang theo các thiết bị viễn thông, bao gồm thiết bị truy cập internet cho cộng đồng người Do Thái tại Cuba.

Tuy nhiên ông bị giới chức Cuba cáo buộc kích động những người chống đối, và bị bắt tháng 12/2009. Bản án Gross phải nhận là 15 năm tù vì “hành động chống lại nhà nước”.

Một trong những câu hỏi được nhiều người đặt ra đó là vì sao Tổng thống Mỹ lại chọn thời điểm này để bình thường hóa quan hệ với Cuba.

Từ nhiều năm qua, chính quyền Mỹ đã tìm cách để phóng thích Alan Gross. Đầu năm 2013, ông Obama đã cho phép tiến hành các cuộc đối thoại bí mật với La Havana tại Canada và Vatican.

Một trong những yếu tố thúc đẩy đối thoại đó là sức khỏe của ông Alan Gross ngày một suy yếu. Hồi tháng 8, luật sư của ông cho biết không dám chắc thân chủ của mình có thể sống lâu hơn.

Trong khi đó, những tín hiệu tích cực đã được phát đi từ Washington khi một loạt bài viết kêu gọi dỡ bỏ cấm vận với Cuba xuất hiện trên tờ New York Times thời gian qua, cho thấy sự chuyển hướng trong chính giới Mỹ, và mong muốn nước này có quan điểm mềm mỏng hơn với Cuba.

Mỹ đã thừa nhận thất bại?

Mỹ đã áp đặt cấm vận thương mại với Cuba từ năm 1960 và hai nước cắt đứt quan hệ ngoại giao từ năm 1961.

Phát biểu tại Nhà Trắng ngày 17/12, Tổng thống Obama không ngần ngại thừa nhận các chính sách hiện tại của nước này chống lại Cuba không mấy hiệu quả.

Ông khẳng định nhiều thập kỷ cô lập “đã thất bại trong việc đạt được mục tiêu thúc đẩy sự trỗi dậy của một Cuba dân chủ, thịnh vượng và ổn định”.

Trong khi Obama thừa nhận chính sách đó đã ra đời với những ý định tốt nhất, nó “có rất ít tác dụng”.

“Chúng ta sẽ kết thúc một cách tiếp cận mà trong nhiều thập niên đã thất bại trong việc thúc đẩy các lợi ích của chúng ta, và thay vào đó sẽ bắt đầu bình thường hóa quan hệ giữa hai nước”, ông Obama tuyên bố. “Thông qua sự thay đổi này chúng tôi muốn tạo ra nhiều cơ hội hơn cho người Mỹ và người Cuba và bắt đầu một chương mới với các quốc gia châu Mỹ”.

Người dân Cuba được lợi gì?

Nhiều công nhân xây dựng Cuba đồn đoán rằng, Chủ tịch Raul Castro sẽ công bố trong một bài phát biểu được truyền hình trực tiếp trong hôm nay về việc người dân sẽ dễ dàng có được vật liệu xây dựng để xây nhà riêng cho mình sau khi chính sách thay đổi.

Người Cuba đã chịu ảnh hưởng nặng nề bởi lệnh cấm vận của Mỹ, và mặc dù việc dỡ bỏ các cấm vận chưa diễn ra ngay lập tức, Tổng thống Obama đã công bố một loạt biện pháp sẽ đem đến thay đổi cho cuộc sống của nhiều người Cuba.

Số tiền người Cuba tại Mỹ được phép chuyển về nước sẽ tăng gấp 4 lần, từ 500 USD lên 2000 USD mỗi quý. Các công ty viễn thông sẽ được phép nâng cấp hạ tầng tại Cuba, để nhiều người dân nước này có thể tiếp cận Internet.

Hiện Cuba là nước có tỷ lệ người sử dụng internet thuộc hàng thấp nhất thế giới, do chi phí còn đắt đỏ với nhiều người.

Và người Cuba cũng sẽ được phép nhập khẩu vật liệu xây dựng để xây nhà riêng, một động thái nhằm nới lỏng tình trạng thiếu nhà ở nghiêm trọng tại quốc gia này.

Các lệnh cấm đi lại sang Cuba cũng được nới lỏng, giúp việc thăm thân nhân và triển khai các dự án nhân đạo giữa hai nước dễ dàng hơn.

Công dân Mỹ sang Cuba cũng được phép mang về nhiều hàng hóa hơn, với trị giá tối đa 400 USD, bao gồm không quá 100 USD rượu và các sản phẩm thuốc lá.

Các tổ chức tại Mỹ từ nay cũng được phép mở tài khoản tại các ngân hàng Cuba, và người Mỹ được phép sử dụng thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ khi tới đây du lịch.

Ngoài ra, nếu như trước đây người Cuba nhập hàng từ Mỹ phải thanh toán toàn bộ trước khi lô hàng rời cảng của Mỹ, thì nay, việc thanh toán chỉ cần thực hiện trước khi “chuyển quyền sở hữu”, đem đến một sự linh hoạt hơn trong hoạt động thương mại.

Thanh Tùng
Tổng hợp