Brazil đòi Mỹ công khai xin lỗi vụ theo dõi, dọa hạ cấp quan hệ

Một chương trình tin tức của Brazil hôm 1/9 đưa tin, Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) đã theo dõi email, các cuộc điện thoại và tin nhắn của Tổng thống Rousseff. Thông tin này được đài Globo TV đăng tải dựa theo các tài liệu do cựu nhân viên CIA Edward Snowden tiết lộ.

Bà Rousseff dự kiến có chuyến thăm cấp nhà nước tới Mỹ vào tháng 10 tới để gặp Tổng thống Barack Obama và có thể thảo luận về một hợp đồng mua máy bay chiến đấu trị giá 4 tỷ USD, kế hoạch hợp tác về dầu mỏ và công nghệ nhiên liệu sinh học, cũng như các thỏa thuận thương mại.

Chuyến thăm, được thực hiện theo lời mời thăm cấp nhà nước duy nhất của Tổng thống Obama trong năm nay, nhằm nhấn mạnh sự phát triển gần đây trong mối quan hệ giữa 2 nền kinh tế lớn nhất châu Mỹ và sự nổi lên của Brazil trong thập niên qua như một nền kinh tế năng động và một cường quốc khu vực.

Tuy nhiên, một quan chức cấp cao giấu tên của Brazil ngày 4/9 cho biết bà Rousseff cảm thấy không hài lòng về phản ứng của Mỹ đối với thông tin của đài Globo TV. Bà Rousseff sẵn sàng hoãn chuyến thăm cũng như có hành động đáp trả, trong đó có việc loại trừ khả năng mua các máy bay chiến đấu F-18 của Boeing.

"Bà ấy thực sự giận dữ", quan chức nói. "Đây là một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng... Cần có một lời xin lỗi. Nó cần được đưa ra công khai. Nếu không xin lỗi, bà ấy không thể đi Washington vào tháng 10 tới".

Ông Obama và bà Rousseff dự kiến sẽ gặp nhau tại Nga khi cùng tham dự hội nghị G20 ở St. Petersburg trong tuần này. Tuy nhiên, tính tới chiều 4/9, không có cuộc gặp song phương nào được lên kế hoạch giữa 2 nhà lãnh đạo.

Giới phân tích Brazil cho rằng bà Rousseff khó có thể thực hiện chuyến thăm cấp nhà nước, dự kiến cũng bao gồm một tiệc chiêu đãi tại Nhà Trắng, sau các thông tin nói rằng Washington từng theo dõi bà.

Hôm 1/9, người đứng đầu Bộ ngoại giao Brazil yêu cầu lời giải thích bằng văn bản từ phía chính phủ Mỹ về thông tin trên đài Globo TV. Nhưng đến chiều 4/9, vẫn chưa có phản ứng nào từ phía Mỹ.

Bộ trưởng thông tin Brazil Paulo Bernardo, một trong các cố vấn thân tín nhất của bà Rousseff, nói với báo giới tối ngày 2/9 rằng vụ nghe lén "nghiêm trọng hơn các thông tin ban đầu" và đó là lý do vì sao Brazil giờ đây cần một lời xin lỗi, ngoài sự giải thích bằng văn bản.

An Bình