Bill Clinton sẽ làm phó tổng thống Mỹ?

Vấn đề trên vừa xuất hiện trên website của báo Washington Post (Mỹ): Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bà Hillary chọn ông Bill Clinton làm đối tác vận động tranh cử? Một phóng viên của tờ báo trên ngay lập tức cho ý tưởng trên là vi hiến. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy.

Hàng loạt ý kiến từ các giáo sư chuyên nghiên cứu hiến pháp, các cựu luật sư của Nhà Trắng và thậm chí một số thẩm phán liên bang cho thấy sự bất đồng về việc liệu một tổng thống đã phục vụ 2 nhiệm kỳ có thể làm phó tổng thống hay không. Một số người đồng tình với kết luận rằng giới hạn nhiệm kỳ tổng thống ghi trong hiến pháp Mỹ cấm một người như Clinton trở lại Nhà Trắng ngay cả ở vị trí số 2. Những người khác thì cho rằng đó là một sự hiểu sai ngôn ngữ theo nghĩa đen của hiến pháp.

Vấn đề ở đây tùy thuộc vào nghĩa của từ "được bầu". Theo điều II Hiến pháp Mỹ, một người được coi là "đủ tư cách vào Văn phòng Tổng thống" nếu ông (hoặc bà) ta là công dân sinh tại Mỹ, ít nhất 35 tuổi và sống tại Mỹ trong 14 năm. Tu chính thứ 12 cho biết "không người nào không đủ tư cách vào văn phòng tổng thống theo hiến pháp sẽ đủ tư cách vào văn phòng phó tổng thống". Có nghĩa là nếu bạn không đủ tư cách làm tổng thống, bạn cũng không đủ tư cách làm phó tổng thống. Việc bầu một phó tổng thống mà người đó không thể kế vị tổng thống trong trường hợp tổng thống chết, không đủ năng lực liệu có ý nghĩa gì? Hiến pháp ban đầu là như vậy.

Vào năm 1951, Quốc hội và các bang bổ sung Tu chính án thứ 22 nhằm ngăn chặn một người nào đó theo gương Franklin D.Roosevelt, người ở Nhà Trắng 4 nhiệm kỳ. "Không ai được bầu vào văn phòng tổng thống hơn 2 lần", Tu chính án thứ 22 viết. Rõ ràng, điều đó có nghĩa là ông Clinton có thể là phó tổng thống vì ông chỉ bị cấm "được bầu làm tổng thống" chứ không bị cấm "làm việc trong vai trò tổng thống". Đó là quan điểm của Scott Gant, luật sư làm việc cho hãng luật Boies, Schiller & Flexner ở Washington, và Bruce Peabody, giáo sư khoa học chính trị thuộc Đại học Fairleigh Dickinson ở New Jersey. Cả hai đã viết một báo cáo xem xét luật vào năm 1999 và nhắc lại quan điểm của mình trên tờ Christian Science Monitor mùa hè qua.

Họ viết: "Trong việc ngăn ngừa các cá nhân được bầu làm tổng thống hơn 2 lần, tu chính án không ngăn ngừa một cựu tổng thống nắm quyền tổng thống bằng các cách khác ngoài bầu cử, bao gồm kế thừa từ vai trò phó tổng thống". Hai ông cho rằng nếu quan điểm này đúng, ông Clinton không phải "không đủ tư cách vào văn phòng tổng thống theo hiến pháp" và không bị cấm được bầu làm phó tổng thống theo Tu chính thứ 12.

Có ba cựu luật sư Nhà Trắng (2 người làm việc cho Tổng thống G.Bush và 1 cho Clinton) cũng đồng ý rằng tu chính án không ngăn ông Clinton làm phó tổng thống. Một thẩm phán liên bang cho rằng ngôn ngữ rõ ràng của tu chính án dường như cho phép ông Clinton "trở thành tổng thống qua kế nhiệm".

Kathleen Sullivan, Giám đốc Trung tâm Luật Hiến pháp Stanford, thậm chí còn khẳng định ông Bill, nếu được làm phó tổng thống, có thể trở thành tổng thống trong trường hợp "Tổng thống Hillary" bị mất năng lực. "Ông ấy chỉ không thể tái tranh cử từ chức vụ thừa kế đó mà thôi", chuyên gia này nói.

Hiện chưa rõ Clinton có ý định quay trở lại Nhà Trắng hay không, nhưng ông từng đề nghị sửa Tu chính án thứ 22 để một người làm tổng thống 2 nhiệm kỳ sau khi rời văn phòng có thể tranh cử trở lại: "Do người ta sống thọ hơn, Tu chính án thứ 22 cần phải sửa để nhấn mạnh 2 nhiệm kỳ liên tiếp, thay vì là 2 nhiệm kỳ trong một đời người".

Theo T.Q

Thanh niên/Washington Post, AP