Bí mật về điệp viên KGB từng làm cố vấn cho Nữ hoàng Anh Elizabeth

Cơ quan phản gián Anh (MI5) ngày 14/1 vừa cho công bố tài liệu tuyệt mật về hoạt động của nhóm điệp viên Liên Xô, trong đó lần đầu tiên tiết lộ những thông tin mà công chúng chưa từng được biết tới.

Nhóm "Ngũ quái Cambridge" (Cambridge 5) là biệt danh được đặt cho mạng lưới gồm 5 điệp viên nổi tiếng từng học tập tại Đại học Cambridge hoạt động cho tình báo Liên Xô trong suốt giai đoạn từ những năm 1930 đến 1950, gồm: Kim Philby, Anthony Blunt, Guy Burgess, Donald Maclean và John Cairncross. 

Tài liệu giải mật của MI5 và Cục Lưu trữ Quốc gia Anh đã tiết lộ thông tin chi tiết về các cuộc điều tra liên quan tới nhóm Cambridge 5 mà hoạt động của họ từng là chủ đề truyền cảm hứng cho nhiều tiểu thuyết và phim điện ảnh về nghề tình báo. 

Trong bản thú tội chưa hoàn chỉnh dày 6 trang năm 1963, Kim Philby - trưởng nhóm Cambridge 5 đồng thời cũng là nhân vật cấp cao làm việc cho Cục Tình báo Đối ngoại Anh (MI6), đã thừa nhận hoạt động lừa dối của mình sau nhiều năm bị nghi ngờ. 

Theo bản thú tội, Kim Philby kể lại việc anh ta đã gặp gỡ một người đàn ông có tên là "Otto" năm 1934 như thế nào theo đề nghị của vợ mình - Lizzy.

"Anh ta đã đề nghị tôi làm việc cho một tổ chức mà sau này tôi có thể xác định được là OGPU (cơ quan cảnh sát mật Liên Xô), Philby viết. Trong hồ sơ điều tra của MI5, Philby có mật danh là "PEACH".

"Tôi giải thích rất cẩn trọng về vị trí của mình. Anh ta đã thẩm vấn tôi rất lâu và vẫn giữ lời đề nghị. Cuối cùng tôi đồng ý", Philby tường trình lại. 

Theo tài liệu giải mật, Philby cũng kể lại cách thức anh ta hỗ trợ tình báo Liên Xô tuyển dụng Burgess và Maclean rồi sau đó còn cảnh báo Maclean sắp bị bại lộ vào năm 1951 để cả hai đào tẩu sang Liên Xô.

Bản thân Philby cũng đã chạy trốn sang Moscow ngay sau khi thừa nhận hoạt động tình báo của mình. Năm 2010, Philby được gắn biển vinh danh tại sở chỉ huy của cục tình báo đối ngoại Nga ở Moscow. 

Về vai trò của Anthony Blunt, tài liệu được MI5 công bố cho thấy điệp viên này đã thú tội để đổi lấy quyền miễn trừ truy tố. 

Là người cao ráo, quyến rũ và khá kiêu ngạo, trong Thế chiến II, Blunt làm việc cho MI5. Sau đó, nhờ có chuyên môn về lịch sử nghệ thuật, Blunt trở thành Giám đốc của Viện Nghệ thuật Courtauld và tiếp đó là cố vấn nghệ thuật cho hoàng gia Anh. Năm 1956, Blunt thậm chí còn được phong tước hiệp sĩ. 

Năm 1964, Blunt thú nhận, trên cương vị là một sĩ quan cấp cao của MI5 trong Thế chiến II, Blunt đã chuyển thông tin mật cho cơ quan tình báo KGB của Nga. Thời điểm đó, Blunt đang là cố vấn nghệ thuật cho Nữ hoàng Anh Elizabeth.

Tuy nhiên, Nữ hoàng Elizabeth không được MI5 thông báo về hoạt động của điệp viên Liên Xô ngay trong chính cung điện của bà.

Năm 1972, Martin Charteris - Thư ký riêng của bà nói với Giám đốc MI5 Michael Hanley rằng: "Nữ hoàng không biết và ông thấy không có lợi gì khi nói với bà về điều đó lúc này vì chỉ làm bà thêm lo lắng". Phải tới năm 1973, chính phủ Anh mới quyết định thông báo cho hoàng gia biết.

Năm 1979, dưới thời Thủ tướng Margaret Thatcher, thông tin Blunt là điệp viên Liên Xô đã được công khai. Blunt bị tước danh hiệu hiệp sĩ cùng với các danh hiệu học thuật khác nhưng không bị truy tố. Blunt qua đời vào năm 1983 ở tuổi 75.