Mong ước hồi sinh nghề gốm của già làng trên dãy Trường Sơn

Trong những năm gần đây, nghề làm gốm của đồng bào Pa Cô, Cơ Tu sống trên dãy Trường Sơn tại huyện A Lưới, đang dần hồi sinh. Một trong những người đóng góp quan trọng cho sự phục hồi của nghề truyền thống này là già làng, nghệ nhân ưu tú Hồ Văn Hạnh (SN 1946), trú thôn A Niêng Lê Triêng 1, xã Trung Sơn, huyện A Lưới.

Theo già làng Hạnh, nghề làm gốm của đồng bào Pa Cô từng rất thịnh hành ở A Lưới, hầu hết các vật dụng hàng ngày của bà con đều được làm từ chất liệu này. Sản phẩm gốm được nặn thủ công bằng tay, thể hiện cuộc sống gần gũi với thiên nhiên, chân thực và mộc mạc của người Pa Cô, chứa đựng hồn cốt bản làng, nương rẫy trên dãy Trường Sơn.

Tuy nhiên, nghề gốm của đồng bào Pa Cô đã bị lãng quên trong một thời gian dài do chiến tranh. Khi hòa bình lập lại, nhiều nghệ nhân không còn hoặc không gắn bó với nghề nữa. Thách thức càng lớn khi các vật dụng bằng chất liệu bền vững hơn thâm nhập sâu vào đời sống của cư dân nơi miền biên giới này.

May mắn cho A Lưới khi vẫn còn những người tâm huyết với các giá trị truyền thống như già làng Hồ Văn Hạnh. Ông đã tìm tòi, học hỏi và ghi chép lại các nghi lễ, phong tục tập quán, ngành nghề truyền thống của cha ông.

Sau khi nghỉ hưu, ông đã tham gia hầu hết các lễ hội, nghi lễ truyền thống, chương trình dạy nghề để truyền lại và nhắc nhớ lớp trẻ về những giá trị văn hóa quý báu của cha ông.

Dù đã bước qua tuổi "thất thập", ông Hạnh vẫn say mê nghiên cứu, tìm cách bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Pa Cô.

Ông đã góp công gìn giữ, khôi phục nhiều nghi lễ, giá trị văn hóa truyền thống như lễ A da, A riêu ping, A riêu car, các làn điệu dân ca, hát múa giao duyên; sưu tầm các nhạc cụ, nhạc khí, phục hồi nghề làm gốm Pa Cô.

Ngày chúng tôi đến, nghệ nhân Hồ Văn Hạnh mang ra một bọc nhỏ chứa nhiều tẩu thuốc màu đen bằng đất sét. Đáng chú ý có tẩu giống chiếc rìu, trên cán được nặn hình con sóc leo cây. Tẩu khác có hình dạng uốn lượn, trên thân có khắc mặt người. Cả hai đều được trang trí thêm các họa tiết, hoa văn truyền thống của đồng bào Pa Cô.

"Cái có hình thù giống chiếc rìu là dành cho đàn ông, vốn dĩ mạnh mẽ và là trụ cột gia đình, thường phải lên rừng đốn cây dựng nhà. Còn tẩu hình uốn lượn là dành cho phụ nữ, những người chăm lo gia đình, con cái. Tạm thời mình cứ làm để phục vụ bản thân cái đã", già Hạnh giải thích.

Già làng Hồ Văn Hạnh nhận định, việc phục hồi nghề gốm không phải là chuyện một sớm, một chiều mà cần có sự chung tay của những người am hiểu về nghề cũng như sự hỗ trợ của nhà nước.

Ông mong muốn các thế hệ trẻ tiếp nối, bảo tồn, không để mai một ngành nghề, giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào A Lưới.

Theo lãnh đạo Phòng Văn hóa - Thông tin huyện A Lưới, kế hoạch bảo tồn, phục dựng nghề gốm đã được đưa vào đề án bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số huyện A Lưới giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến 2030.