Sao kê và những tấm lòng thơm thảo

Đêm 12/9, Ban Phong trào - Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQ) công khai tài liệu gồm hơn 12.000 trang sao kê các khoản tiền ủng hộ đồng bào gặp thiệt hại do cơn bão Yagi gây ra. Một ngày sau đó (đêm 13/9), hơn 2.000 trang sao kê tiếp tục được công bố...

Khối lượng đồ sộ của tài liệu sao kê đã và đang được công bố cho thấy sự hưởng ứng mạnh mẽ của toàn dân trước lời kêu gọi của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nhằm chung tay giúp đỡ đồng bào đang phải vật lộn với khó khăn hậu bão Yagi.

Trong danh sách mạnh thường quân, có cả những địa phương, những tổ chức, cá nhân trực tiếp bị ảnh hưởng bởi mưa bão.

Những doanh nghiệp kinh doanh còn khó khăn và thua lỗ nhưng vẫn dành nguồn lực đáng kể cho công tác thiện nguyện.

Những đơn vị có cửa hàng, cơ sở kinh doanh nằm trong tâm bão, ngoài nỗ lực hồi phục sản xuất, đảm bảo nguồn hàng, hỗ trợ nhân viên còn không quên trách nhiệm xã hội, sẵn sàng cung ứng tiền của, vật chất cho bà con tại những nơi bị ảnh hưởng nặng nề hơn.

Tôi cũng như nhiều người dân trên cả nước, truy cập bản sao kê, đã vô cùng xúc động khi đọc các thông điệp của các tài khoản gửi đến MTTQ. Có những khoản lẻ đến hàng đơn vị, là tất cả những gì còn lại trong tài khoản của người gửi, họ dốc hết cho đồng bào nơi bão lũ - những người chưa từng gặp, không biết mặt biết tên.

Có rất nhiều dòng chuyển khoản mà giá trị chưa tới 10.000 đồng hay vài chục nghìn đồng nhưng nội dung chuyển tới khiến người đọc rơi nước mắt. Đó là những khoản tiền được chuyển từ các cháu học sinh. Chưa làm ra tiền nhưng các cháu vẫn muốn được góp phần nhỏ bé của mình giúp những người đang bị lũ lụt cô lập một gói mỳ, một chiếc bánh đỡ đói lòng.

Đến đây, tôi lại nhớ đến con gái mình trong một buổi tan học về đã xin mẹ không nhận quà dịp trung thu sắp tới, dành số tiền đó ủng hộ các bạn vùng bão lũ không may bị cuốn trôi nhà cửa và sách vở…

Tính đến 17h ngày 16/9, Ban Vận động cứu trợ Trung ương tiếp nhận tổng số tiền là 1.236 tỷ đồng, và đã quyết định phân bổ hỗ trợ 2 đợt đến các địa phương với tổng số tiền 1.035 tỷ đồng.

Cũng như tại địa phương cấp cơ sở, qua loa phường, loa xóm, các thông tin ủng hộ của từng cá nhân, hộ gia đình đều được thông báo rộng rãi, việc MTTQ công khai sao kê nhận về đông đảo sự ủng hộ của công chúng, được cho là bước đi cần thiết để minh bạch nguồn thu từ quyên góp xã hội.

Đặc biệt là sau khi 12.000 trang sao kê được công bố, cho dù khối lượng thông tin khổng lồ song vẫn thu hút cộng đồng tích cực kiểm tra, tìm kiếm - mà ngôn ngữ mạng xã hội vẫn gọi là "check var". Động thái này cho thấy, nhu cầu được tìm hiểu, tiếp cận thông tin là rất lớn.

Từ tài liệu sao kê này, dưới sự kiểm tra, giám sát của cộng đồng đã phanh phui một số bê bối gian dối, nghi vấn "ăn chặn" tiền quyên góp.

Chẳng hạn có trường hợp bán đấu giá sản phẩm với mục đích làm từ thiện, nhưng khi sản phẩm bán được với giá 10 triệu đồng, chủ sở hữu của sản phẩm lại không giữ cam kết, chỉ đóng 100.000 đồng. Sau khi đối chiếu với thông tin sao kê và bị chất vấn, người này không thể chối cãi, buộc phải xin lỗi và sửa sai bằng cách chuyển lại đúng 10 triệu đồng đến MTTQ.

Thậm chí, có trường hợp bị phát giác nhận tiền của tập thể để đóng góp ủng hộ, nhưng sau đó chỉ chuyển đi một con số tượng trưng.

Công chúng ngỡ ngàng bởi hành vi dối trá, có dấu hiệu ăn chặn, trục lợi của những cá nhân vốn được tin tưởng để đại diện cho tập thể chuyển hỗ trợ đến đồng bào bão lũ. Số tiền gần như "bốc hơi", bị "teo tóp" hàng chục, hàng trăm lần.

Những hành vi đó, về mặt đạo đức là không thể chấp nhận, còn xét về luật pháp có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về "Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" quy định tại Điều 175 Bộ luật hình sự 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017; hoặc "Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản" theo quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Liên quan đến việc một số người nổi tiếng bị lên án, chê cười vì thói "phông bạt", khoe vống số tiền ủng hộ vượt quá xa số ủng hộ thực tế, người viết nghĩ rằng, đây sẽ là bài học đắt giá. Đã gọi là thiện nguyện thì hãy cứ chân thành bằng tấm lòng nhân ái, sức đến đâu làm đến đó, tùy theo khả năng mỗi người.

Có thể việc chỉnh sửa số liệu, những lời nói dối đó không ảnh hưởng đến ai, song nói mà không làm, nói một đàng làm một nẻo, cá nhân đó sẽ phải trả giá bằng chính danh tiếng bản thân, và cũng có thể bị xử lý hành chính do cung cấp thông tin giả mạo, sai sự thật trên không gian mạng.

Do đây là lần đầu tiên MTTQ thực hiện công khai sao kê các khoản đóng góp, theo đó, động thái này gây bất ngờ. Sự bất ngờ đó có lẽ khiến một số người trở tay không kịp và bị phanh phui hành vi gian dối. Đồng thời đâu đó cũng có một số người đóng góp cảm thấy ngại do không muốn tiết lộ thông tin đóng góp cá nhân.

Thiết nghĩ, điều này có thể rút kinh nghiệm. Theo đó, việc công khai sao kê từ thiện là việc tất yếu, cần làm thường xuyên, người đóng góp được lựa chọn ẩn danh nếu không muốn công khai danh tính, số tài khoản. Đồng thời cần có phương án để tránh chuyển khoản mạo danh, dẫn đến những tình huống dở khóc dở cười, ảnh hưởng danh tiếng cá nhân, tổ chức khác.

Sau khi công khai sao kê nguồn đầu vào, điều công chúng, người dân quan tâm hơn cả là minh bạch các khoản chi. Thực ra việc công khai này cũng là thực hiện theo đúng quy định pháp luật. Công khai, minh bạch khiến niềm tin của người dân tăng lên và sự ủng hộ về sau càng mạnh mẽ hơn. Chắc chắn là như vậy!

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!